Theo thống kê của cơ quan Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, chỉ trong ba tháng đầu năm 2021, số người hưởng BHXH một lần lên đến hơn 226.500 người, tăng hơn 20,5% so với cùng kỳ năm 2020.
Trong đó, BHXH TP.HCM là một trong những địa phương có số người nhận BHXH một lần khá cao. Việc tự rời khỏi hệ thống BHXH không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động (NLĐ) mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, cũng như việc đảm bảo an sinh xã hội. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến nhiều người rút BHXH một lần và cần những giải pháp nào để giảm lượng người rút BHXH một lần?
Pháp Luật TP.HCM đã trao đổi với ông Trần Dũng Hà, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM, để giải đáp những vấn đề trên.
Chưa hình thành thói quen lúc trẻ đóng BHXH
. Phóng viên: Thưa ông, hiện nay số lượng người đến liên hệ cơ quan BHXH TP.HCM làm thủ tục đề nghị nhận BHXH một lần như thế nào?
+ Ông Trần Dũng Hà: Thời gian gần đây, tình trạng NLĐ đề nghị rút BHXH một lần có xu hướng tăng. Theo số liệu của BHXH TP.HCM, trong năm 2020 đã giải quyết cho gần 115.000 người, tăng 14,5% so với năm 2019. Quý I-2021, cơ quan BHXH TP.HCM giải quyết cho 28.066 người, tăng 11% so với cùng kỳ năm trước. Đa số hồ sơ hưởng BHXH một lần tại TP.HCM chủ yếu là NLĐ đóng BHXH dưới 20 năm.
Thực tế hiện nay, lao động trẻ kể cả người có thời gian đóng BHXH trên 10 năm có xu hướng lựa chọn hưởng BHXH một lần, thay vì chọn phương án tiếp tục tham gia BHXH cho đến khi đủ điều kiện hưu trí.
. Vậy theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến việc NLĐ quyết định nhận BHXH một lần nhiều như vậy?
+ Theo tôi, có một số nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng số người nhận BHXH một lần tăng. Thứ nhất, do tác động của dịch bệnh COVID-19 khiến doanh nghiệp gặp khó khăn dẫn đến nhiều lao động phải nghỉ việc. Sau khi nghỉ việc đủ 12 tháng mà chưa tìm được việc làm ổn định nên NLĐ đề nghị hưởng BHXH một lần với mong muốn có một khoản tiền để trang trải cuộc sống.
Thứ hai, việc thay đổi chính sách về tỉ lệ tính lương hưu và lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu theo từng năm đối với cả nam lẫn nữ có tác động không nhỏ. Với người còn trẻ, tăng tuổi nghỉ hưu khiến họ cảm thấy việc đủ điều kiện về tuổi đời để được hưởng lương hưu khó đạt. Ngoài ra, thời gian đóng BHXH để nhận chế độ hưu trí phải tối thiểu là 20 năm thì có thể là quá lâu để NLĐ đạt được.
Thứ ba, việc thay đổi chính sách là mức hưởng BHXH một lần theo quy định của Luật BHXH năm 2014 được điều chỉnh cao hơn so với quy định trước đây (từ 1,5 tháng lương lên hai tháng lương cho mỗi năm làm việc từ năm 2014).
Thứ tư, do nhận thức của một bộ phận NLĐ vẫn chưa hình thành thói quen lúc trẻ đóng BHXH để khi về già có lương hưu, không phải phụ thuộc vào con cháu.
Người dân đến cơ quan BHXH TP.HCM thực hiện các thủ tục liên quan đến BHXH. Ảnh: NGUYỄN HIỀN
Ba đề xuất tăng người tham gia BHXH
. Với đề xuất của Bộ LĐ-TB&XH về việc giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm, theo ông có thể giảm số người rút BHXH một lần không?
+ Với đề xuất của Bộ LĐ-TB&XH về việc rút ngắn thời gian đóng BHXH để được nhận chế độ hưu trí thì người tham gia BHXH sẽ dễ dàng đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí. Điều này cũng đồng nghĩa với việc số người ra khỏi hệ thống sẽ giảm khi đề xuất này được thông qua.
. Ngoài đề xuất giảm thời gian đóng BHXH để nhận lương hưu, theo ông, ngành BHXH cần phải có những chính sách gì thu hút số người tham gia BHXH để về già nhận được lương hưu?
+ Để giảm số người nhận BHXH một lần thì tôi có ba đề xuất. Thứ nhất, cần có những quy định về mở rộng đối tượng tham gia BHXH. Cụ thể, hiện nay các đối tượng như chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý hợp tác xã không hưởng lương hoặc đối tượng tự tạo việc làm hiện chưa thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Trong đợt sửa đổi Luật BHXH tới cần đưa những đối tượng này vào tham gia BHXH bắt buộc để được hưởng quyền lợi BHXH.
Thứ hai, những chính sách liên quan đến người tham gia BHXH tự nguyện cần mở rộng thêm những gói đóng để hấp dẫn người tham gia BHXH tự nguyện. Hiện nay, về chính sách cho người tham gia BHXH tự nguyện chỉ có hưởng chế độ hưu trí và nếu chẳng may người tham gia BHXH qua đời thì thân nhân được giải quyết chế độ tuất. Theo tôi, trong thời gian tới nên thêm các gói như bảo hiểm ốm đau, thai sản, tai nạn lao động cho người tham gia BHXH tự nguyện. Bởi những người tham gia BHXH tự nguyện hiện nay cũng có thể là những người còn trẻ và họ vẫn có khả năng bị ốm đau, vẫn có nhu cầu sinh con và những chế độ đó rất cần đưa vào.
Thứ ba, hiện nay những chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với người tham gia BHXH tự nguyện là 10%, 25%, 30% mức đóng. Tôi nghĩ mức này tương đối cao. Tuy nhiên, cũng nên cân nhắc nếu được thì tăng mức hỗ trợ cho những đối tượng tham gia BHXH tự nguyện.
. Xin cám ơn ông.•
| Thiệt thòi cho người lao động khi rút BHXH một lần Khi quyết định nhận BHXH một lần, NLĐ cần nên cân nhắc thật kỹ. Bởi không tiếp tục tham gia BHXH thì NLĐ sẽ chịu một số thiệt thòi. Bởi theo quy định hiện nay, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của NLĐ. Trong đó, NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu lãnh BHXH một lần, NLĐ chỉ nhận được từ 1,5 hoặc hai lần bình quân tiền lương hằng tháng đóng BHXH. Ngoài ra, tiền lương hưu không cố định mà sẽ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế. Vì thế, khi có lương hưu thì cũng phần nào giúp NLĐ trang trải được cuộc sống. Ông TRẦN DŨNG HÀ, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM |
