“Nhân lực chất lượng cao là trụ cột mới thúc đẩy kinh tế TP.HCM, đây là cơ sở để chính quyền TP thu hút đầu tư của các tập đoàn lớn, cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước. TP.HCM cần thu hút người tài, xây dựng không gian để người tài phát huy năng lực”. PGS-TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM, nói.
. Phóng viên: Nhiều năm qua, TP.HCM nhất quán với chủ trương thu hút nhân tài nhưng hiệu quả không cao, có người rời khu vực công, đâu là lý do, thưa ông?
+ PGS-TS Vũ Hải Quân: Theo tôi, những người giỏi ngoài được trọng dụng, đãi ngộ xứng đáng về vật chất, họ còn cần môi trường làm việc với không gian đủ rộng để phát huy tối đa năng lực. Họ cần được thúc đẩy, tạo động lực để có tinh thần trách nhiệm đủ cao, từ đó gắn bó lâu dài với tổ chức. Một điều quan trọng nữa là họ cần một lộ trình phát triển nghề nghiệp rõ ràng để thấy được cơ hội thăng tiến trong nghề nghiệp.
Nếu TP.HCM xây dựng được cơ chế, chính sách với đầy đủ các yếu tố trên thì tôi tin chúng ta sẽ thu hút, tuyển dụng được nhiều nhân tài.
TP có thể tham khảo mô hình tuyển chọn người tài của Singapore. Bên cạnh chính sách thu hút nhân tài toàn cầu, Chính phủ nước này đầu tư rất lớn cho giáo dục ĐH để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Sinh viên nước ngoài đến học tập tại Singapore được vay tiền để trang trải học phí, sinh hoạt phí và phải cam kết làm việc tại đây ít nhất ba năm để trả nợ. TP.HCM có thể học tập mô hình này theo phương thức cấp học bổng cho học sinh, sinh viên giỏi với điều kiện sinh viên phải cam kết sau khi tốt nghiệp ĐH sẽ làm việc cho TP trong một khoảng thời gian nhất định.
. Trong Nghị quyết 98 có xác định nhiệm vụ phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. TP.HCM cần làm gì để hiện thực nó, thưa ông?
+ Tôi tin rằng Nghị quyết 98 với những cơ chế, chính sách mới sẽ khơi thông nguồn lực, tạo sự bứt phá cho TP.HCM trong giai đoạn tới.
Nghị quyết này xác định nhiệm vụ trọng tâm là phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây được xem là một trong những hướng đi đúng đắn. Con người luôn là yếu tố then chốt và khoa học công nghệ chính là đòn bẩy quan trọng nhất để thúc đẩy TP.HCM phát triển nhanh, bền vững.
Để thu hút và giữ chân người tài, ngoài chế độ đãi ngộ thỏa đáng, chúng ta còn phải thấu hiểu nhu cầu, tạo môi trường làm việc tốt để họ toàn tâm, toàn ý cống hiến cho công việc.
Tại ĐH Quốc gia TP.HCM, chúng tôi đang xây dựng đề án thu hút, giữ chân nhà khoa học trẻ, tài năng và xem đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thúc đẩy đội ngũ phát triển. Đề án này xác định ba yếu tố cốt lõi cần phải thực hiện.
Trước hết, tạo không gian làm việc mới để các nhà khoa học trẻ phát huy tối đa năng lực, tự chủ, sáng tạo trong công việc. Trao quyền và sự tự chủ trong nghiên cứu cho họ nhiều hơn. Tiếp theo cần giúp họ thấu hiểu vai trò, tầm quan trọng của công việc họ đang làm đối với sự phát triển của tổ chức, đơn vị. Cuối cùng là chỉ rõ cho họ cơ hội phát triển, thăng tiến trong sự nghiệp.
. Dường như TP.HCM chưa có cơ chế đặt hàng trực tiếp các trường ĐH đào tạo nhân lực chất lượng phục vụ cho chiến lược phát triển cũng như đào tạo cán bộ quản lý có chuyên môn, kỹ năng đáp ứng nhu cầu mới?
+ Theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước hiện nay, TP.HCM không thể sử dụng ngân sách địa phương để đặt hàng ĐH Quốc gia TP.HCM và một số trường ĐH khác (đang nhận ngân sách từ trung ương) đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng như đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý đủ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng đáp ứng nhu cầu phát triển của TP. Đây là một điểm nghẽn về bài toán nhân lực.
ĐH Quốc gia TP.HCM đã nhiều lần báo cáo những khó khăn, vướng mắc về cơ chế đặt hàng đào tạo và kiến nghị TP, Chính phủ sớm tháo gỡ điểm nghẽn này, nhằm tạo sự thông thoáng, thuận lợi trong việc hợp tác giữa các trường ĐH với địa phương, doanh nghiệp. Qua đó, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của các trường ĐH trên địa bàn trong đào tạo nhân lực chất lượng cao có năng lực dẫn dắt, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Trong bối cảnh hiện nay, cần sớm có cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ về đào tạo, nghiên cứu trong một số lĩnh vực then chốt như công nghệ vi mạch, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu tiên tiến, trí tuệ nhân tạo, năng lượng sạch… Điều này sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế tăng trưởng bền vững, đồng thời đây cũng là các ngành thế mạnh của ĐH Quốc gia TP.HCM.
. Nguồn nhân lực chất lượng cao có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển không chỉ riêng TP.HCM mà còn là cả nước. Theo ông, TP.HCM cần làm gì để có một đội ngũ chất lượng cao?
+ Để trở thành một TP dịch vụ - công nghiệp hiện đại, đầu tàu về kinh tế số, xã hội số, trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, giáo dục, khoa học công nghệ của cả nước, hội nhập quốc tế sâu rộng, TP.HCM cần có một nguồn nhân lực chất lượng cao đủ lớn tại một số ngành nghề, lĩnh vực trọng điểm để tạo bệ phóng vững chắc giúp TP.HCM có những bước phát triển vượt trội.
Việc đầu tiên và quan trọng nhất là TP.HCM cần rà soát, xác định nhu cầu cụ thể về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực thuộc những nhóm ngành nghề, lĩnh vực mà TP ưu tiên phát triển.
Trên cơ sở đó, TP phối hợp chặt chẽ với các trường ĐH lớn, uy tín trên địa bàn để cùng tìm kiếm các giải pháp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong cơ chế hiện nay.
Tôi tin tưởng rằng với quyết tâm, khát vọng mạnh mẽ của lãnh đạo TP, sự sẵn sàng đóng góp của các trường ĐH, hành lang pháp lý thông thoáng từ những cơ chế, chính sách mới của Nghị quyết 98, TP.HCM hoàn toàn có thể đào tạo, bồi dưỡng một nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ quốc tế. Từ đó giúp thu hút sự đầu tư của các tập đoàn lớn, cá nhân, tổ chức trong nước và quốc tế, góp phần kiến tạo động lực phát triển mới cho TP.HCM.
. Xin cảm ơn ông.
