Trong thời gian qua, TP.HCM đã triển khai nhiều chính sách đặc thù nhằm khai thác tiềm năng và khơi thông nguồn lực vốn có, Những chính sách này tập trung vào các lĩnh vực quản lý đầu tư, tài chính, ngân sách, quản lý đô thị, tài nguyên, môi trường, và đổi mới sáng tạo.
Cải thiện cuộc sống người dân
Qua hơn một năm thực hiện chính sách đặc thù đã đạt được nhiều kết quả nhất định, không chỉ giúp TP.HCM phát triển bền vững mà còn tạo tiền đề để TP tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước. Đồng thời, không chỉ cải thiện điều kiện kinh tế mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Có thể thấy các chính sách đặc thù của TP.HCM đã mang lại nhiều ảnh hưởng tích cực đến đời sống người dân. Đặc biệt, việc đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông đã giúp giảm ùn tắc, rút ngắn thời gian di chuyển, nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày cho người dân. Các chương trình khuyến khích doanh nghiệp và khởi nghiệp đã tạo thêm việc làm, ổn định kinh tế cho người dân.
Việc tập trung nguồn lực để cải thiện dịch vụ công như trường học, bệnh viện, giúp người dân tiếp cận các dịch vụ chất lượng cao…
Chúng ta tự hào khi TP.HCM luôn giữ vị trí đầu tàu kinh tế của cả nước với tốc độ tăng trưởng GRDP cao, đóng góp lớn vào ngân sách quốc gia. Những thành tựu trong thời gian qua không chỉ thể hiện tiềm năng phát triển của TP.HCM mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững trong tương lai.
Cơ chế đặc chưa được tận dụng tối ưu
Dù vậy, các chính sách đặc thù từ Nghị quyết 98 chưa được TP.HCM khai thác triệt để, một số lĩnh vực tiềm năng chưa được tận dụng hết.
Đơn cử như Nghị quyết 98 cho phép TP.HCM được tự chủ hơn về ngân sách và nguồn tài chính, nhưng TP chưa tận dụng hết tiềm năng này để triển khai các dự án trọng điểm hoặc các lĩnh vực ưu tiên như giáo dục, y tế, và đổi mới sáng tạo.
TP.HCM có lợi thế là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, nhưng việc sử dụng các cơ chế ưu đãi để thu hút các tập đoàn công nghệ cao hoặc đầu tư chiến lược vẫn chưa phát huy hiệu quả tối đa.
Các dự án hạ tầng lớn như metro hay đô thị thông minh dù đã triển khai nhưng chưa đạt được tiến độ mong muốn. Dư địa trong việc áp dụng công nghệ thông minh vào quản lý giao thông hoặc quy hoạch đô thị còn rất rộng lớn.
Chưa kể, chính sách đặc thù tạo điều kiện cho TP.HCM phát triển năng lượng tái tạo và công nghiệp xanh, nhưng lĩnh vực này vẫn chưa được đầu tư đủ để trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn.
Tôi cho rằng, triển khai các chính sách đặc thù đòi hỏi nguồn lực lớn và đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao. TP.HCM đôi khi gặp khó khăn trong việc huy động và phân bổ nhân sự phù hợp.
Mặc dù có các cơ chế đặc thù, nhưng sự không đồng bộ giữa các văn bản pháp luật ở cấp quốc gia và địa phương cũng gây khó khăn trong quá trình thực thi. Cơ quan chức năng chưa có sự phối hợp chặt chẽ để triển khai đồng bộ các chính sách, dẫn đến tình trạng dự án chậm tiến độ hoặc không đạt hiệu quả như mong muốn.
Nhìn chung, để khai thác tối đa dư địa từ các chính sách đặc thù, TP.HCM cần đẩy mạnh sự phối hợp liên ngành, nâng cao năng lực thực thi, và có các giải pháp cụ thể để giải quyết những thách thức còn tồn tại.
Tối ưu hóa tự chủ ngân sách
Thời gian tới, có thể TP.HCM sẽ mở rộng địa giới hành chính và trở thành một siêu đô thị miền Đông. Chính vì vậy, TP.HCM cần xây dựng quy hoạch tổng thể đồng bộ, gắn với chiến lược phát triển kinh tế, xã hội và môi trường. Quy hoạch này phải đáp ứng được yêu cầu mở rộng diện tích và tăng quy mô dân số.
Quy hoạch tổng thể đô thị mở rộng cần được ưu tiên thực hiện trước, quy hoạch này là tiền đề giúp định hướng chiến lược phát triển cho toàn TP, đảm bảo các nguồn lực được phân bổ hiệu quả và phù hợp với tầm nhìn mở rộng.
Đồng thời, tập trung phát triển các khu vực vệ tinh để giảm áp lực lên khu vực nội đô, liên kết chặt chẽ giữa các khu vực trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Lúc này, TP.HCM phải tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế đặc thù về tài chính, quy hoạch và đầu tư. Đặc biệt, cần tối ưu hóa quyền tự chủ về ngân sách và huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư vào các lĩnh vực như hạ tầng giao thông, đô thị thông minh, và phát triển kinh tế xanh.
Hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Tăng cường kết nối giữa Khu Công nghệ cao TP.HCM với các trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp trong nước, quốc tế.
Đề xuất cơ chế tăng thu ngân sách từ các nguồn như thuế bất động sản, phí giao thông hay phát triển các khu vực kinh tế đặc thù; đầu tư vào các dự án trọng điểm bằng hình thức PPP (đối tác công - tư).
Ngoài ra, phải hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế tài chính đặc thù. Đây là chính sách quan trọng nhất vì nó là nền tảng cho việc triển khai các chính sách khác. Một khung pháp lý minh bạch sẽ thu hút đầu tư, thúc đẩy hợp tác quốc tế và tạo động lực phát triển bền vững.
Việc kết hợp các chính sách hiện có và mới, cùng với lộ trình thực thi rõ ràng, TP.HCM không chỉ khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế mà còn mở ra cơ hội phát triển vượt trội trong kỷ nguyên mới. Chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng về TP.HCM không chỉ được phát huy tiềm năng hiện tại mà còn đặt nền tảng cho TP trở thành siêu đô thị hàng đầu khu vực, phát triển vượt bậc trong kỷ nguyên mới.
(*) TS Trần Quang Thắng là Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP.HCM
Sớm hoàn thiện khung pháp lý về Trung tâm tài chính quốc tế
Để xây dựng thành công Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP.HCM, TP cần thực hiện một chiến lược toàn diện, bao gồm các bước đi cụ thể. Trong đó, về hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế hỗ trợ, TP cần ban hành các quy định pháp lý rõ ràng và nhất quán liên quan đến hoạt động tài chính quốc tế, như hệ thống thuế ưu đãi, cơ chế đăng ký kinh doanh và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Xây dựng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tài chính, ngân hàng và đầu tư quốc tế nhằm tạo môi trường pháp lý minh bạch và hấp dẫn.
Về thu hút nguồn vốn và nhân lực quốc tế, cần tăng cường chính sách ưu đãi nhằm thu hút các tổ chức tài chính lớn, tập đoàn đầu tư nước ngoài, quỹ đầu tư mạo hiểm vào TP.HCM.
Đào tạo và phát triển nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực tài chính quốc tế, bao gồm việc xây dựng chương trình đào tạo với sự hợp tác của các trường đại học quốc tế và tổ chức chuyên gia tài chính.
Về đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật số và công nghệ, TP.HCM phải sớm xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại, bao gồm trung tâm dữ liệu và hệ thống công nghệ thông tin đạt chuẩn quốc tế. Triển khai các giải pháp công nghệ tài chính (Fintech) như blockchain và trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ giao dịch và quản lý tài chính quốc tế.
Về tăng cường kết nối vùng và quốc tế, tôi cho rằng TP phải phát triển mối quan hệ hợp tác với các trung tâm tài chính lớn trên thế giới như Singapore, Hồng Kông, London để học hỏi kinh nghiệm và thúc đẩy sự liên kết thương mại, tài chính. Xây dựng các cơ chế liên kết giữa TP.HCM và các địa phương trong nước để đảm bảo khai thác tối đa tiềm năng kinh tế vùng.
Ngoài ra còn đẩy mạnh quảng bá thương hiệu để giới thiệu TP.HCM như một điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và tổ chức tài chính toàn cầu. Đồng thời, giảm thiểu các rào cản hành chính và thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tài chính hoạt động tại TP.HCM; nâng cao chất lượng sống và môi trường làm việc để thu hút chuyên gia và nhà đầu tư quốc tế.
Trong quá trình xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM, bước quan trọng nhất là hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế hỗ trợ. Điều này là nền tảng để tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và hấp dẫn, giúp thu hút các nhà đầu tư, doanh nghiệp và tổ chức tài chính quốc tế.
Nếu không có khung pháp lý rõ ràng, việc triển khai các bước khác sẽ gặp trở ngại lớn, do thiếu sự đồng thuận và định hướng cụ thể…
TS TRẦN QUANG THẮNG, Viện trưởng Viện Kinh tế và quản lý TP.HCM
