Bộ Giao thông Mỹ đang điều tra việc Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) đồng ý chứng nhận cho lưu hành dòng máy bay Boeing 737 MAX, báo Wall Street Journal (WSJ-Mỹ) ngày 17-3 dẫn một số nguồn tin biết về cuộc điều tra cho biết.
Cuộc điều tra của Bộ Giao thông Mỹ đã được tiến hành từ sau vụ tai nạn của hãng Lion Air tháng 10 năm ngoái. Người dẫn đầu cuộc điều tra này là tổng thanh tra của Bộ Giao thông Mỹ.
Một nguồn tin quan chức chính phủ Mỹ cho biết cuộc điều tra tập trung vào hệ thống chống mất điều khiển của máy bay Boeing 737 MAX. Hệ thống này còn được gọi là hệ thống kiểm soát bay (MCAS). Các nhà chức trách hàng không đang tìm hiểu liệu hệ thống này có vai trò gì trong hai vụ tai nạn của Boeing 737 MAX 8 hay không.
Điều tra tập trung hệ thống MCAS
MCAS còn được biết là Hệ thống đặc tính truyền động tăng cường, một chức năng được thiết kế trên các máy bay Boeing 737 MAX nhằm ngăn chặn việc mất độ cao trong trường hợp tốc độ bay chậm nhưng mũi máy bay lại hướng lên quá cao, gây mất lực nâng.
MCAS được coi là sản phẩm mới nhất trong suốt 100 năm cố gắng chế tạo các thiết bị cảnh báo cho phi công về việc mất độ cao đang hoặc sẽ xảy ra. Hệ thống này sử dụng các dữ liệu cảm biến tốc độ bay và các cảm biến khác để tính toán khi nào máy bay đang rơi vào trạng thái nguy hiểm, sau đó sẽ tự động đẩy cần lái về phía trước (nhằm hạ mũi - hướng máy bay xuống).
Buồng lái của một chiếc Boeing 737 MAX 8 của hãng Lion Air đang ngưng khai thác. Ảnh: BLOOMBERG
Ngày 17-3, Bộ trưởng Giao thông Ethiopia Dagmawit Moges cho biết từ phân tích ban đầu các hộp đen thu được từ vụ tai nạn của hãng Ethiopian Airlines có thể thấy “các điểm tương đồng rõ ràng” giữa vụ tai nạn này với tai nạn 4 tháng trước của hãng Lion Air. Theo bà Moges, sự giống nhau này cần phải được “nghiên cứu thêm”.
Điều này cũng đã được quyền Giám đốc FAA Dan Elwell giải thích cho quyết định hạ cánh toàn bộ Boeing 737 MAX 8 ngày 13-3.
Trước đó, nhiều chuyên gia cũng đã phát hiện điểm giống nhau bất thường trong lỗi ở hệ thống MCAS từ hai vụ tai nạn.
Tại hiện trường tai nạn ở Ethiopia các nhà điều tra tìm thấy một mảnh bộ thăng bằng ở đuôi máy bay ở trạng thái bất thường tương tự như bộ thăng bằng của chiếc Boeing 737 MAX 8 của hãng Lion Air rơi ở Indonesia. Theo ông Paul Gichinga từng lãnh đạo Hiệp hội Phi công Kenya, “nhìn vào những bức ảnh hiện trường tai nạn, chiếc máy bay có vẻ đã chúi mũi xuống… có vẻ các phi công đã không kiểm soát được máy bay”.
Trong khi đó, theo báo cáo điều tra sơ bộ vụ tai nạn của hãng Lion Air thì hệ thống kiểm soát bay (MCAS) của chiếc Boeing 737 MAX 8 đã bị lỗi, khiến máy bay liên tục chúi mũi xuống, các phi công đã phải vật lộn chống lại hệ thống này ngay từ khi máy bay vừa cất cánh tới khi rơi xuống biển.
Công tác tái thiết tại hiện trường tai nạn Boeing 737 MAX 8 ở Ethiopia. Ảnh: AP
737 MAX là dòng máy bay mới, được xem là sản phẩm cạnh tranh với dòng máy bay A320 Neo của hãng Airbus (Pháp), chỉ mới đi vào khai thác tháng 5-2017. Tuy nhiên các điểm tương đồng giữa hai vụ tai nạn mà nhiều chuyên gia chỉ ra đã gây lo ngại lớn về độ an toàn của dòng máy bay này.
Bộ Giao thông Mỹ đang tìm hiểu để xác định liệu FAA có sử dụng các tiêu chuẩn thiết kế và các phân tích kỹ thuật thích hợp trong chứng nhận hệ thống MCAS của Boeing 737 MAX hay không.
Trước đó nhiều chuyên gia cũng đã đặt câu hỏi về tiến trình chứng nhận của FAA sau khi các phi công Mỹ phàn nàn nghiêm trọng về hệ thống MCAS.
FAA ủy quyền một phần chứng nhận cho Boeing?
Ngày 17-3, báo Seattle Times (Mỹ) nói rằng FAA đã ủy quyền một phần tiến trình chứng nhận máy bay – bao gồm cả chứng nhận hệ thống MCAS cho các kỹ sư Boeing. Các máy bay Boeing được sản xuất tại một nhà máy gần TP Seattle ở bang Washington (Mỹ).
Một hệ thống cảm biến của chiếc Boeing 737 MAX 8 rơi tại Indonesia ngày 29-10-2018. Ảnh: WASHINGTON POST
Trong điều kiện phải cắt giảm ngân sách, từ năm 2009, FAA đã ủy quyền một số công việc chứng nhận cho các hãng sản xuất máy bay hoặc các chuyên gia bên ngoài.
Theo Seattle Times, các phân tích an toàn ban đầu Boeing báo cáo với FAA có “một vài lỗi nghiêm trọng”. Tờ báo này cũng cho biết quá trình được thực hiện một cách hấp tấp trong bối cảnh Boeing đang vội vàng ra sản phẩm mới để cạnh tranh với dòng máy bay tiên tiến A320 Neo của Airbus. Báo cáo được hoàn thành 11 ngày trước khi xảy ra vụ tai nạn thứ hai, Seattle Times cho biết.
FAA: 737 MAX đáp ứng tiêu chuẩn chứng nhận
Ngày 17-3, FAA từ chối bình luận về thông tin của Seattle Times, với lý do các cuộc điều tra vẫn chưa hoàn tất. Không kể báo cáo điều tra sơ bộ của Indonesia sau vụ tai nạn của hãng Lion Air, đến lúc này vẫn chưa có kết luận điều tra cuối cùng về nguyên nhân hai vụ tai nạn.
Trong ngày 17-3, FAA lên tiếng bảo vệ hoạt động này của mình. FAA – vốn có chức năng kiểm soát hàng không dân dụng - cho biết đã tuân theo các thủ tục “tiêu chuẩn” trong chứng nhận máy bay của Boeing.
“Chương trình chứng nhận 737 MAX tuân thủ tiến trình chứng nhận tiêu chuẩn của FAA” – FAA nói trong thư điện tử gửi cho hãng tin AFP (Pháp). FAA cho biết các thủ tục của mình “được thiết lập rất tốt”.
FAA khẳng định 737 MAX đã phải vượt qua hàng loạt cuộc thử nghiệm và kiểm tra trước khi được chứng nhận cho phép bay.
Một chiếc Boeing 737 MAX 8 của hãng American Airlines. Ảnh: EPA
FAA nói thiết kế của máy bay đã được kiểm tra kỹ lưỡng, FAA cũng thực hiện các cuộc kiểm tra trên mặt đất, các chuyến bay thử nghiệm, cũng như tham khảo thêm từ các nhà chức trách hàng không dân dụng để đảm bảo “máy bay đáp ứng các tiêu chuẩn của FAA”.
Boeing nói gì?
Về phần Boeing, trong một tuyên bố gửi đến Seattle Times, Boeing nói “FAA đã suy xét cẩn thận hình dáng và các thông số hoạt động cuối cùng của hệ thống MCAS trong tiến trình chứng nhận dòng máy bay MAX, và kết luận rằng nó đáp ứng mọi yêu cầu chứng nhận”. Boeing nói có “một số mô tả sai nghiêm trọng” về tiến trình chứng nhận”, nhưng không nói cụ thể sai thế nào.
Trao đổi với WSJ, hai quan chức chính phủ Mỹ dù không xác nhận thông tin này nhưng cho rằng việc tổng thanh tra của Bộ Giao thông điều tra một vấn đề lớn liên quan đến an toàn giao thông không phải là chuyện ngạc nhiên.
Bộ Giao thông Mỹ đang điều tra việc Cơ quan Hàng không Liên bang chứng nhận dòng máy bay 737 MAX của Boeing. Ảnh: EPA
Bên cạnh cuộc điều tra của Bộ Giao thông Mỹ, một số nguồn tin Quốc hội Mỹ cho biết Chủ tịch Ủy ban Giao thông và Hạ tầng Hạ viện Peter DeFazio có kế hoạch sẽ thực hiện một cuộc điều tra về sự chứng nhận dòng máy bay 737 MAX của FAA.
Nhà phân tích hàng không Michel Merluzeau tại công ty phân tích hàng không thương mại AirInsight cho rằng nên thận trọng trong điều tra.
“Có thể có yêu cầu phải xem xét lại điều gì hiệu quả và không hiệu quả (trong tiến trình chứng nhận), nhưng không nên thực hiện điều này một cách cảm tính” – nhà phân tích Merluzeau nói.
Một nhà phân tích khác, ông Richard Aboulafia tại công ty phân tích thị trường hàng không vũ trụ và quốc phòng nhận định uy tín FAA và cả hệ thống chứng nhận máy bay toàn cầu gắn liền với uy tín của Boeing.
