Theo Foreign Policy (FP), Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ hồi tuần trước đã có cuộc gặp “phá băng” quan hệ hai nước tại St.Petersburg (Nga). Đây là cuộc gặp đầu tiên giữa lãnh đạo hai nước kể từ sau vụ Ankara bắn rơi chiến đấu cơ Su-24 của Nga hồi tháng 11 năm ngoái.
Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có nhiều dấu hiệu cho thấy quan hệ hai nước Nga-Thổ thực sự “cơm lành canh ngọt” trở lại. Cụ thể, tại phiên họp kín của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc hồi tuần trước, đại sứ Nga Vitaly Churkin đã thẳng thừng chỉ trích Thổ Nhĩ Kỳ vì những điều mà ông tuyên bố là tiếp tục tuồn vũ khí và dung túng những kẻ khủng bố vượt qua biên giới Syria, tờ Foreign Policy dẫn lời các nhà ngoại giao hội đồng cho biết.
Những lời quở trách trên cho thấy căng thẳng giữa họ vẫn đang âm ỉ ngay cả trong giai đoạn này khi Nga và Thổ đang cố có những bước đi cụ thể để đưa quan hệ hai nước trở về con đường “đúng đắn” như xưa sau gần một năm tưởng chừng đã đi đến bờ vực chiến tranh.
Lời chỉ trích của Nga đối với Mỹ cũng phản ánh một thực tế là Moscow và Ankara vẫn còn chia cắt sâu sắc trong vấn đề tương lai của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Chính quyền ông Assad hiện là bên nhận trực tiếp những hỗ trợ quân sự từ Nga khi chính quyền ông chống lực lượng quân nổi dậy mà được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn.
Một nhà ngoại giao tham dự phiên họp kín của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc hồi tuần trước nói rằng người Nga “rất cứng rắn” với Thổ Nhĩ Kỳ. Đại sứ Nga Churkin luôn nhấn mạnh “lập trường của Nga” rằng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là kẻ cho phép lực lượng cực đoan tìm đường tuồn vũ khí và những kẻ thánh chiến vào Syria.
Quan hệ Nga-Thổ vẫn còn phủ bóng. Trong ảnh: Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan (trái) và Tổng thống Nga Putin. Ảnh: FP
Ông Churkin cũng kêu gọi những người ủng hộ phe đối lập, trong đó có Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, cắt đứt quan hệ với các phần tử chống Assad mà họ ủng hộ.
Sau phiên họp kín trên, đại sứ Nga Churkin cũng gây sức ép với Ankara xem xét lại quan điểm của Thổ Nhĩ Kỳ khi phủ nhận vai trò người Kurd ở Syria trong cuộc chiến chống những kẻ cực đoan tại quốc gia Trung Đông này. Ông Churkin cũng yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ cho phép nhóm người Kurd ở Syria tham gia các cuộc hòa đàm dưới sự hỗ trợ trung gian của Liên Hiệp Quốc.
Thực tế từ lâu Ankara coi đảng Liên minh Dân chủ người Kurd (PYD) vốn được Nga bảo vệ, là một tổ chức khủng bố, có liên hệ với đảng Công nhân người Kurd (PKK), lực lượng đang đòi thiết lập khu tự trị ở đông nam Thổ Nhĩ Kỳ. Nga cũng đã cho mở văn phòng người Kurd ở Syria tại Moscow hồi tháng 2.
Cả hai nước Nga và Mỹ đang tìm cách nuôi dưỡng mối quan hệ thân thiết với PYD và lực lượng vũ trang của người Kurd YPG.
Hôm 9-8, ông Churkin nói với báo giới rằng Thổ Nhĩ Kỳ “cần hiểu rằng việc bao hàm người Kurd trong cuộc thảo luận là một trong những điều quan trọng cho chủ quyền cũng như toàn vẹn lãnh thổ của Syria”.
Theo ông Churkin, có một số nhân tố phức tạp trong tư duy của người dân Thổ Nhĩ Kỳ nhưng đây là điều mà ông tin rằng phải được thực hiện càng nhanh càng tốt.
Trong khi đó, Ankara vẫn duy trì quan điểm người Kurd ở Syria không phải là một phe đối lập Syria hợp pháp và nếu họ góp mặt trong các cuộc hòa đàm, người Kurd sẽ trở thành một phần trong phái đoàn chính phủ Syria.
Mặc dù có những bất đồng sâu sắc với Moscow, Ankara vẫn quyết định “thỏa hiệp” với những bất đồng đó.
“Chúng tôi đã gặp trở ngại lớn ở giai đoạn cuối trong mối quan hệ chúng tôi” - Yasar Halit Cevik, đại sứ Thổ Nhĩ Kỳ tại Liên Hiệp Quốc, nói với FP. “Chúng tôi có truyền thống làm việc với nhau, thậm chí ngay cả khi chúng tôi không hoàn toàn thống nhất về mọi thứ”. Ông nói thêm, cả hai chính phủ đều có “mong muốn lẫn nhau” nhằm khôi phục quan hệ đó.
Andrew Tabler, chuyên gia tại chính sách Mỹ về Syria tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông, cho biết những bình luận từ ông Churkin đã phản ánh những khác biệt lớn giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ về cách thức giải quyết cuộc nội chiến đẫm máu ở Syria. “Dường như vấn đề này khó có thể được giải quyết” - ông Tabler nói.
Thổ Nhĩ Kỳ có khả năng hạn chế các lực lượng chống chính phủ vận chuyển vũ khí và những kẻ thánh chiến qua biên giới. Trong khi đó, Moscow có thể giúp hạn chế năng lực các chiến binh người Kurd ở Syria để giành lại ảnh hưởng và quyền lực tại Damacus.
Điều này sẽ đòi hỏi Nga chấm dứt hợp tác với lực lượng người Kurd - vốn được xem là lực lượng chiến đấu chống IS hiệu quả nhất. Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải “khuất phục” trước áp lực của Nga mà chấp nhận người đứng đầu Syria hiện này là ông Bashar al Assad hoặc một ai đó mà Moscow “hài lòng”. Đây có thể khiến ông Erdogan khó “nuốt trôi” khi ông luôn yêu cầu ông Assad từ chức.
Richard Gowan, một chuyên gia Liên Hiệp Quốc tại Hội đồng châu Âu về Quan hệ quốc tế nói rằng một số lời chỉ trích Ankara từ Nga là có giá trị bởi vì nhìn chung nó cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ đã không hoàn toàn sẵn lòng trong việc kiểm soát biên giới giáp ranh với Syria.
Có thông tin cho hay Mỹ và Nga đang hợp tác để thúc đẩy nỗ lực của họ trong cuộc chiến chống những nhóm khủng bố ở Syria, gồm Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và Mặt trận Nusra, chi nhánh Al-Qaeda. Song các nhà ngoại giao hội đồng nói rằng những cuộc đàm phán này dương như không gặt hái được kết quả.
Nhà ngoại giao Nga Vladimir Safronkov tại cuộc họp hội đồng hồi 8-8, nói người Mỹ đã không tuân thủ cam kết nhận diện các nhóm đối lập ôn hòa không phải hứng chịu những trận không khích từ liên quân.
Ngược lại Mỹ đang lo ngại người Nga sẽ sử dụng thông tin này để nhắm vào các nhóm đối lập hợp pháp đang cố tìm cách lật đổ chính quyền Assad. “Mọi thứ không hề dịch chuyển. Chúng tôi vẫn không biết chính xác phe đối lập ôn hòa đang ở đâu” - Safronkov nói.
