Ủy ban Tư pháp vừa có báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội về kết quả giám sát việc chấp hành pháp luật về tố tụng hành chính trong giải quyết các vụ án hành chính, thi hành các bản án, quyết định hành chính (QĐHC) đối với QĐHC, hành vi hành chính (HVHC) của chủ tịch UBND, UBND.
Hơn 90% khiếu kiện hành chính liên quan đến đất đai
Báo cáo của Ủy ban Tư pháp nhận định những năm qua, các cấp chính quyền địa phương đã chú trọng nâng cao chất lượng ban hành QĐHC, thực hiện các HVHC. Theo đó, số lượng bị khiếu kiện trên tổng số QĐHC, HVHC là không nhiều. Theo báo cáo của Chính phủ, trong ba năm (2019-2021), cả nước có hơn 21.000 QĐHC, HVHC của chủ tịch UBND, UBND bị khởi kiện, chiếm 9% trên tổng số khiếu nại hành chính.
Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp đánh giá so với giai đoạn 2015-2017, tình hình khiếu kiện hành chính trong ba năm này “tiếp tục có những diễn biến phức tạp”. Cụ thể, số QĐHC, HVHC của chủ tịch UBND, UBND bị khiếu kiện tăng so với giai đoạn trước, tăng gần 10.000 về số lượng quyết định, hành vi bị khiếu kiện.
Khiếu kiện hành chính vẫn tập trung chủ yếu ở các tỉnh, TP lớn, có tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nhanh so với cả nước. Đây là những địa phương đã và đang có nhiều dự án triển khai phải thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư như: Hà Nội, TP.HCM, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bắc Giang, Kiên Giang, Long An, Quảng Nam, Quảng Ninh, Thanh Hóa. Trong đó, Hà Nội có gần 5.000 QĐHC, HVHC bị khiếu kiện, con số này ở TP.HCM là hơn 1.800.
Ngoài ra, theo báo cáo, các khiếu kiện vẫn tập trung chủ yếu ở lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai như thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (chiếm tỉ lệ hơn 90%); nhiều địa phương, khiếu kiện liên quan đến đất đai chiếm gần 100% như Kiên Giang 97,8%, Yên Bái 93%.
“Số QĐHC, HVHC bị tuyên hủy một phần hoặc toàn bộ vì trái pháp luật tăng so với giai đoạn trước” - báo cáo của Ủy ban Tư pháp chỉ rõ. Cụ thể, đã có 1.921 QĐHC, HVHC bị tuyên hủy toàn bộ hoặc một phần vì trái pháp luật trên cả nước, tăng gấp hai lần so với giai đoạn 2015-2017.
 |
Một phiên tòa hành chính do TAND tỉnh Bình Dương tổ chức trực tuyến mới đây để xử vụ chủ tịch UBND tỉnh này bị người dân khởi kiện. Ảnh: LÊ ÁNH |
Kiến nghị xử lý trách nhiệm người phải THA trong 59 vụ việc
Trong kỳ báo cáo, chủ tịch UBND và UBND phải thi hành hơn 1.600 bản án, quyết định, kết quả đã thi hành xong 1.116 bản án, quyết định, đạt tỉ lệ gần 70%.
Ủy ban Tư pháp đánh giá cao nhiều địa phương trong việc tổ chức thi hành các bản án, quyết định của tòa án. Cụ thể, chủ tịch UBND, UBND tỉnh Bến Tre, TP Cần Thơ, Điện Biên, Bắc Giang, Quảng Ngãi, Quảng Trị... đã tự nguyện thi hành án (THA) hoặc thi hành đầy đủ 100% các bản án hành chính thuộc trách nhiệm.
Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cho rằng số lượng bản án hành chính mà chủ tịch UBND, UBND chưa thi hành xong còn lớn, tới 489 bản án, trong khi con số chưa thi hành xong ở giai đoạn 2015-2017 là 35 bản án. Đặc biệt, có tới 208 bản án đã có quyết định của tòa án buộc THA nhưng chưa thi hành; có hai bản án hành chính được kiến nghị tại Báo cáo kết quả giám sát của Ủy ban Tư pháp từ năm 2018 kéo dài cho đến nay vẫn chưa được thi hành dứt điểm...
Những địa phương có số lượng án chưa được thi hành, còn tồn đọng rất lớn được Ủy ban Tư pháp điểm tên có TP Hà Nội, Đắk Lắk, Kiên Giang...
Đáng lưu ý, theo Ủy ban Tư pháp, nhiều bản án, QĐHC đã có hiệu lực pháp luật chậm thi hành nhưng đến nay chưa có trường hợp nào UBND, chủ tịch UBND bị xử lý trách nhiệm về việc chậm THA, không chấp hành, chấp hành không đúng hoặc không đầy đủ nội dung bản án, quyết định của tòa án.
Theo báo cáo của Bộ Tư pháp, trong ba năm Bộ Tư pháp đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, xử lý trách nhiệm người phải THA trong 59 vụ việc THA hành chính thuộc trách nhiệm thi hành của UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ chưa nêu được kết quả xem xét, xử lý.
Trong phần kiến nghị, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đề nghị Chính phủ tăng cường chỉ đạo, yêu cầu thi hành kịp thời, nghiêm túc các bản án hành chính đã có hiệu lực pháp luật để bảo đảm kỷ luật, kỷ cương trong bộ máy hành chính nhà nước và quyền, lợi ích hợp pháp của người được THA.
Đặc biệt, Ủy ban Tư pháp đề nghị Chính phủ kiểm tra, xem xét, xử lý trách nhiệm người phải THA trong 59 vụ việc thuộc trách nhiệm thi hành của UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh mà Bộ Tư pháp đã báo cáo. Đồng thời kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo giải quyết dứt điểm 489 bản án hành chính còn tồn đọng, nhất là 208 bản án đã có quyết định buộc THA của tòa án.•
