Ngày 2-10, tại tháp Po Klong Garai nằm đồi Trầu thuộc phường Đô Vinh, TP Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, hàng nghìn người Chăm theo đạo Bà la môn mang theo lễ vật dâng cúng và vui đón lễ hội Katê năm 2024.
Tháp Po Klong Garai - công trình tuyệt tác của người Chăm xưa, được xem là một trong những cụm tháp đẹp và hùng vĩ nhất trong hệ thống tháp Chăm trên cả nước. Trong ngày lễ hội Katê diễn ra, tháp Po Klong Garai chính là nơi thu hút khách du lịch và cộng đồng Chăm tới làm lễ và thăm viếng đông nhất.
Tại Ninh Thuận, có ba đền tháp được người Chăm theo đạo Bà la môn thờ cúng hàng năm và dịp lễ hội Katê. Vào ngày đầu tiên của tháng 7 Chăm lịch (nhằm ngày 2-10 Dương lịch) tất cả các đền tháp Chăm tại Ninh Thuận đều tổ chức lễ rước y trang từ các làng lên tháp để làm lễ.
Lễ hội Katê được bắt đầu với nghi thức rước y trang của Nữ thần Pô Inư Nưgar từ làng Chăm Phước Đồng thuộc huyện Ninh Phước đến tháp Pô Klong Grai. Trong tiếng trống Ginăng, kèn Saranai, các vị chức sắc Bà la môn và người dân làng khiêng kiệu rước y trang lên làm lễ.
Sau điệu múa “Dâng hoa tháp cổ” của các thiếu nữ Chăm và màn hòa tấu mã la của đồng bào Raglei, sư trụ trì tháp, lãnh đạo tỉnh phát biểu khai mạc chào mừng tặng quà…
Trước sự chứng kiến của hàng nghìn người tề tựu về bên ngôi tháp cổ kính, các chức sắc tôn giáo Bà la môn thực hiện nghi lễ mở cửa tháp, tắm tượng thần, mặc y phục cho tượng thần, té nước lên tượng Siva..
Trong khi các vị chức sắc làm lễ bên trong tháp, các gia đình trong trang phục lễ hội bày mâm lễ quanh tháp, thành kính tạ ơn trời đất, thần linh, các bậc tiền nhân đã có công với quê hương, dạy dân đắp đập dẫn thủy nhập điền, trồng trọt, dệt vải... cầu mong ấm no, thanh bình đến cho muôn nhà.
Sau phần lễ, các nghệ nhân và thanh niên Chăm biểu diễn các tiết mục ca múa nhạc truyền thống, tạo không khí vui tươi trong ngày hội lớn, thu hút rất đông người dân địa phương và du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu văn hóa bản địa độc đáo của đồng bào Chăm ở Ninh Thuận.
Cùng với tháp Po Klong Garai, lễ rước y trang cũng được diễn ra trọng thể trên tháp Porome và đền Po Inư Nưgar (huyện Ninh Phước). Sau buổi lễ hôm nay, các địa phương có đông đồng bào Chăm Bà la môn sinh sống, sẽ tổ chức các nghi lễ cúng ở làng và tại tộc họ, gia đình.
Phần hội cũng sẽ được tổ chức mang tính gắn kết cộng đồng như: Thi dệt thổ cẩm, làm gốm, thi đội nước, kéo co, đẩy gậy, thi trang phục Chăm… cùng các chương trình văn nghệ, giao lưu bóng đá, bóng chuyền, thưởng thức văn hóa ẩm thực dân gian.
Trước đó, ngày 1-10, người Chăm theo đạo Bà la môn đã tập trung về làm làng Chăm Hữu Đức, huyện Ninh Phước biểu diễn các tiết mục văn nghệ, văn hóa Chăm để làm lễ khai hội Katê.
Ninh Thuận hiện có hơn 50.000 người Chăm theo đạo Bà la môn sinh sống, tập trung nhiều nhất tại huyện Ninh Phước và các huyện Thuận Nam, Thuận Bắc và TP Phan Rang - Tháp Chàm.
Năm 2017, nghệ thuật làm gốm của người Chăm làng gốm Bàu Trúc, dệt thổ cẩm làng Mỹ Nghiệp và lễ hội Kate của người Chăm tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ hội Katê cũng là dịp Ninh Thuận quảng bá nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Chăm để có thể kết hợp phát triển du lịch của địa phương cùng với những sản phẩm du lịch khác.
Đồng thời, bảo tồn di sản văn hóa Chăm, bảo tồn và phát triển lễ hội Katê, nâng tầm quy mô tổ chức góp phần đưa Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Ninh Thuận xứng tầm với quy mô và giá trị di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
