Cùng ngày đó, ông Claude Blanchemaison, cựu Đại sứ Pháp tại Việt Nam, đã gửi cho nhà in bản thảo quyển sách của ông có tựa đề Hành khúc La Marseillaise của tướng Giáp (La Marseillaise du général Giap), NXB Michel de Maule, sách sẽ được bán vào ngày 10-10.
Với một chút e dè, tôi đã đến gặp ông theo một lịch hẹn đã được ấn định trước, vừa ngẫm nghĩ lại tất cả những gì mà tôi đã đọc được trước đây về nhân vật kiệt xuất này. (…) Và người đang tiến đến gặp tôi đã khiến tôi ngạc nhiên vì ông có dáng người thấp nhưng đôi mắt sáng và vầng trán rộng nổi bật dưới mái tóc bạc trắng, “ngọn núi lửa dưới lớp tuyết trắng”, như các phóng viên đã từng gọi ông như vậy. Ông mặc bộ quân phục kaki màu xanh ô liu.
Ông bắt đầu bằng những cử chỉ thân thiện để làm tôi không phải lúng túng. Có lẽ ông đã đọc được tâm trạng e dè của tôi và cũng không muốn có những câu chào hỏi mở đầu dài dòng gây bối rối, ông đã nắm tay tôi một cách rất thân tình và nói với tôi rằng ông rất thích văn chương Pháp.
Cùng nói tiếng Pháp với nhau, một vị tướng già (nguyên văn “vieux Général”) đang tiếp một đại sứ trẻ 45 tuổi mà hẳn nhiên đây là người không thể nào có được những hoài niệm như tướng Giáp về một giai đoạn lịch sử khi xưa, bởi người đó đã không trải qua giai đoạn đó. Bắt đầu câu chuyện, tướng Giáp nhắc đến những nét tương đồng giữa hai nền văn hóa Việt Nam và Pháp, về tầm quan trọng của việc sử dụng tiếng Pháp và về sự cần thiết phải nhìn về tương lai, ông nói với tôi rằng đã đến lúc phải tính đến việc xây dựng một mối quan hệ hợp tác phong phú trong lĩnh vực kinh tế.
Ông không lên tiếng phê phán hay nhận xét gì về các nhà quân sự Pháp, duy chỉ việc ông đã kết luận giai đoạn lịch sử đó khi nhắc lại lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi ấy: “Chúng tôi đã không có một chiếc xe tăng, một chiếc trực thăng hay một chiếc máy bay nào bị bắn cháy cả, bởi lý do đơn giản là vì từ trước đến nay, chúng tôi chưa bao giờ có chúng”.
“Hỡi đồng bào, hãy cầm vũ khí”
Vài tháng sau, cũng tại Hà Nội, ngày 14-7-1989, lúc 6 giờ chiều, nhân kỷ niệm 200 năm cuộc cách mạng Pháp và lần đầu tiên trong đời mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đích thân đến Đại sứ quán Pháp. Trong quyển sách của mình, cựu Đại sứ Claude Blanchemaison kể lại rằng Đại tướng Võ Nguyên Giáp khi đó rất vui: “Qua cách diễn đạt bằng tiếng Pháp thật hoàn hảo, tướng Giáp đã ôn lại những kỷ niệm xưa thời ông còn đi học, ông đã kể ra những tác giả cổ điển Pháp và thật bất ngờ, khi bài La Marseillaise (quốc ca Pháp) vang lên, tướng Giáp đã khẽ cất giọng theo câu điệp khúc “Aux armes, citoyens!” (Hỡi đồng bào, hãy cầm vũ khí).
Claude Blanchemaison, cựu Đại sứ Pháp tại Việt Nam
(Theo Rue 89)
