Hy vọng lớn từ những sáng kiến nhỏ

Thiết thực từ những sáng kiến nhỏ

UBND huyện Bình Chánh (TP.HCM) đang soạn thảo quy định về công khai, minh bạch trong hoạt động kiểm kê, bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và bố trí tái định cư. Điểm mới của quy định này là quy trình kiểm kê đất và tài sản trên đất cũng như việc bồi thường, hỗ trợ sẽ được áp dụng với tất cả hộ gia đình trong dự án, chứ không chỉ là những hộ có khiếu nại. Ngoài ra, nội dung, hình thức công khai, minh bạch được quy định cụ thể hơn, thực tế hơn. Kèm theo quy định mới, thanh tra huyện đang xây dựng bộ tài liệu hỏi-đáp về PCTN và công khai, minh bạch trong bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Cơ quan này sẽ tiến hành tập huấn cho cả cán bộ và người dân có liên quan đến vấn đề phức tạp này để họ hiểu hơn về quyền, nghĩa vụ của mình, mạnh dạn hơn trong việc đấu tranh với các biểu hiện tiêu cực, nhũng nhiễu.

Trước mắt, chuỗi hoạt động này sẽ được áp dụng từ đầu quý II-2014, với một số dự án có thu hồi đất trên địa bàn hai xã Tân Nhựt và Tân Kiên. Trên cơ sở đó sẽ đánh giá, tổng kết để áp dụng trên toàn huyện.

Hội nghị tham vấn cộng đồng về dự án cụm công nghiệp Hải Sơn, huyện Đức Hòa, Long An, ngày 18-2. Đây là sáng kiến của Thanh tra tỉnh Long An nhằm minh bạch hóa công tác thu hồi đất, bồi thường, tái định cư trên địa bàn.

Đây chỉ là một trong nhiều sáng kiến rất nhỏ nhưng thiết thực, được hỗ trợ, theo dõi bởi VACI - Chương trình Sáng kiến PCTN mà Thanh tra Chính phủ đang triển khai.

Nói là rất nhỏ, bởi những sáng kiến như vậy đều xuất phát từ cơ sở, triển khai trực tiếp ở quy mô xã, thậm chí là thôn, ấp. Như huyện Đức Hòa, Long An - cách Bình Chánh gần 50 km, cũng có một sáng kiến tham vấn cộng đồng về một dự án cụ thể - thu hồi đất để xây dựng Cụm công nghiệp Hải Sơn. Quy mô dự án không lớn lắm, chỉ tác động tới 579 hộ dân thuộc xã Đức Hòa Đông. Nhưng thay vì để huyện trực tiếp triển khai, ông Phan Hữu Hạnh - Chánh Thanh tra tỉnh đã phải xuống làm việc trực tiếp với dân.

 Trao đổi với chúng tôi, ông Hạnh cho biết: “Ở các dự án khác, chính quyền cứ tiến hành thu hồi, bồi thường, giải phóng mặt bằng. Chỉ khi có thắc mắc, bức xúc thì mới đối thoại với người có khiếu nại, giải quyết vướng mắc. Còn với sáng kiến này, chúng tôi chủ động tổ chức các buổi họp tham vấn với cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng”. Và để buổi tham vấn phát huy hiệu quả, thanh tra đã phát hành sổ tay các quy định về khiếu tố, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; giải thích cho bà con về chính sách, pháp luật. Bà con vừa nắm được quyền, nghĩa vụ của mình, vừa có cơ hội trực tiếp từng người góp ý cho việc kiểm đếm, bồi thường. Như thế sẽ tháo gỡ sớm các khúc mắc và về phía chính quyền kịp nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của dân để có điều chỉnh phù hợp. Từ đó việc thu hồi, bồi thường, tái định cư thuận lợi hơn, giảm nguy cơ khiếu kiện.

Khuyến khích sự trung thực và trách nhiệm xã hội

Những sáng kiến nho nhỏ, hướng tới xây dựng tinh thần minh bạch, chống tham nhũng như vậy bắt đầu từ cơ sở nhưng nhiều khi có khả năng lan tỏa rất mạnh mẽ. Năm 2011, Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn và bảy cơ sở tiểu học khác ở tỉnh Vĩnh Long triển khai đề án hình thành trách nhiệm và minh bạch cho học sinh. Hình thức rất đơn giản: Tổ chức “siêu thị tuổi thơ” cho các cháu 6-11 tuổi tự quản lý thu chi, bán hàng; lập một bản “điều em muốn nói” để học sinh ghi ý kiến để có thêm kênh lắng nghe ý kiến các em...

Sau hơn hai năm triển khai, chương trình đã có kết quả khả quan. Học sinh qua việc tham gia mua bán trong siêu thị tự quản có cơ hội thực hành về hành vi trung thực, thật thà. Các em còn nhỏ nhưng mạnh dạn góp ý, sửa đổi những biểu hiện gian lận hay ứng xử chưa đúng mực. Hình thành được khả năng tổ chức, tự quản và ý thức tự giác - một điểm yếu lâu nay mà chương trình giáo dục phổ thông tự nó chưa tạo ra được.

Từ kết quả này, vừa qua UBND tỉnh Vĩnh Long đã đồng ý cho triển khai nhân rộng chương trình tới tất cả trường tiểu học trên địa bàn. Với đà tiến ấy, từng trường học sẽ có thêm sáng kiến của riêng mình, giúp học sinh hình thành tính trách nhiệm. Tích cực hơn trong góp ý xây dựng trường lớp, tham gia ý kiến với bạn bè, thầy cô, gia đình và rộng hơn là cộng đồng.

Đáng chú ý, bằng những hiệu quả tích cực được ghi nhận, Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Long đã mạnh dạn đề nghị được thí điểm cải tiến cách thức bổ nhiệm hiệu trưởng trường học theo hình thức thi tuyển. Theo đó, sẽ công khai tiêu chuẩn, quy trình tuyển dụng; đổi mới toàn bộ quy trình, từ hồ sơ, sơ tuyển đến vòng chung kết, chất vấn. Việc bổ nhiệm dưới hình thức thi tuyển này sẽ mở rộng với tất cả ứng viên đủ tiêu chuẩn, chứ không khép kín trong diện “được quy hoạch” nữa. Ban tuyển chọn sẽ có cả đại diện đến từ cha mẹ học sinh, giáo viên trong trường. Ứng viên sẽ trải qua sát hạch với những câu hỏi cả từ lãnh đạo ngành giáo dục của tỉnh đến chính quyền địa phương và giáo viên, phụ huynh.

NGHĨA NHÂN