Trưa 21-6 năm ngoái, tôi vừa chạy xe ra khỏi cơ quan (tạp chí Văn Nghệ tỉnh Gia Lai) thì thấy một cái xe ôm chở một người gần như nằm ngang trên xe, một cây gậy kẹp nách, hai tay cứng quèo bê một lẵng hoa nhỏ phóng vào sân. Quay xe lại giúp anh xe ôm bê cái hình hài người cứng quèo ấy xuống, chưa kịp hỏi han gì thì cái thân đang còn xiêu xiêu trên gậy ấy oang oang như… ở nhà: Chào các bác, em là Cán ở huyện Chư Prông, hôm qua xem tivi biết hôm nay là ngày nhà báo nên em có lẵng hoa ra tặng các bác, khơ khơ khơ...
Người cứng đơ cười khơ khơ giòn như bóng nổ!
Phan Quốc Cán, vâng, cái hình người cứng quèo trên xe ôm ra tặng hoa chúng tôi ấy tên là Phan Quốc Cán. Quê anh ở Nghệ An, vào huyện nghèo Chư Prông lập nghiệp cũng lâu rồi. Thì ra hành trình 30 km của Cán hôm ấy như sau: Con trai đón xe buýt chạy qua trước cửa nhà, con và phụ xe bế Cán lên xe, đặt vào ghế nửa nằm nửa ngồi như thế, đến bến xe buýt, phụ xe kêu một anh xe ôm rồi bê Cán xuống đặt lên xe máy, anh xe ôm chở đến tiệm bán hoa để Cán mua hoa sau cùng là chở đến cơ quan tôi. Cán kể bây giờ em đã đỡ đến sáu, bảy phần rồi. Chống gậy đi lại được, cuốc đất được, cho heo gà ăn được, đi đám cưới… hát được nữa…
Nhân vật và tác giả nắm tay nhau và hẹn gặp lại để… đọc thơ! Ảnh: PV
Cách đây vài ngày, Cán lại ra cơ quan tôi, do một người em vợ chở bằng xe máy. Vẫn cái dáng nằm ngang trên xe như thế. Tôi chưa biết mặt vợ Cán nhưng nhìn người em vợ to cao đẹp trai, đoán vợ Cán cũng thuộc loại nhan sắc. Thế mà anh chàng tán đổ và là tán sau khi bị liệt bị cứng đơ người thế. Tài, tài đến thế là cùng. Quà của Cán lần này là một can 2 lít… rượu do tự tay anh nấu rồi gọi là nước mắt quê hương!
Chuyện biển Đông đang nóng, Cán cười khơ khơ nói: Giờ mà lỡ phải đánh nhau, em chỉ đứng một chỗ bắn thôi, không tiến không lùi được và cũng... không giơ tay hàng được. Lạ cái là anh chàng này luôn có giọng nói rất to và tiếng cười khơ khơ nổ giòn như bóng bay nổ cả chùm…
Như con giun dũi làm nên cơ nghiệp
Tàn tật thế nhưng Cán cực giỏi. Giỏi thứ nhất là lấy vợ và đẻ con, hai đứa, một trai một gái. Trai học xong cao đẳng kỹ thuật đã đi làm cho một công ty của Hoàng Anh Gia Lai, nghe nói lương cũng khá. Gái đang học đại học ở Đà Nẵng. Tôi ngồi ngắm Cán và bảo nguyên chuyện ông làm ra hai đứa con trong tình trạng cơ thể như thế là giỏi rồi. Bao nhiêu gã đàn ông cường tráng nhưng té ra lại... yếu xìu. Thế nên ngay nhà đài VTV giờ cũng có hẳn một chương trình thầm kín sau 23 giờ do GS Trần Quán Anh phụ trách, rất nhiều ông đàn ông ban ngày nói năng chém gió hoành tráng, lên xe xuống ngựa bệ vệ, tối về he hé mắt xem chương trình này. Tôi vừa tò mò vừa đùa mà lại cũng rất khát khao được biết sự thật: Thế làm sao mà... có con được, gã lại cười khơ khơ khơ…
Giỏi thứ hai là vẫn làm rẫy cuốc đất rất chuẩn. Đứng một chỗ và cuốc, xong lại chống nạng di chuyển, lại cuốc, cứ như con giun dũi đất thế mà làm nên cơ nghiệp. Tất nhiên cái cuốc cũng là loại thửa riêng cho Cán thôi, chắc nó cũng như cái cuốc mỏ gà của người xưa nhưng cứ cần mẫn dụi dọ thế, ngày này sang tháng khác mà ra hôm nay.
Hỏi Cán có trang trại chăn nuôi không, Cán bảo làm theo kiểu du kích mới giàu bác ạ. Ngoài ra còn nấu rượu nuôi heo. Hỏi tiếp giờ có khó khăn lắm không, Cán cười khơ khơ, bảo em đang là một trong tám hộ nghèo của huyện anh ạ nhưng vừa rồi được đi Hà Nội dự hội nghị người tàn tật làm ăn giỏi. Người như em được thế còn đòi gì nữa!”.
Chuyện gì cũng nhỏ như cái đinh gỉ!
Cán còn nhiều cái giỏi nữa, ngồi nói chuyện với gã mà tôi vừa xót xa vừa buồn cười. Là bởi những gì mình thấy cần phải chia sẻ thì gã đã cười khơ khơ rồi, đã coi như không bằng cái đinh gỉ gì rồi. Nhưng có một chuyện không thể không kể ra đây, cái này Cán không giỏi nhưng tôi không dám phê bình, ấy là Cán lại... làm thơ.
Cách đây hơn chục năm, có cuộc thi thơ người tàn tật, tôi được mời làm chủ khảo cuộc thi ấy. Cán được cái giải, hình như là nhất, thế là từ đấy gã... hăng hái làm thơ. Tự nhiên tôi lại cảm thấy… có lỗi với vợ con hắn quá, có khi tại được giải mà hắn cứ cố làm thơ. Nhưng tôi cũng rất sòng phẳng: Thôi chú cứ mần thơ nếu chú sướng nhưng mần xong đọc cho vợ nghe, ngoài ra, ghét đứa nào chú đọc cho nó nghe luôn chứ thơ chú tạp chí anh không in được nhưng mình vẫn sẽ cứ là anh em nhé, vẫn chơi với nhau nhé. Hắn lại cười khơ khơ.
Tôi hỏi giờ có đau nữa không, có thuốc thang gì không, Cán bảo: Hiện ngồi với anh em đang rất đau. Em không uống thuốc nữa vì biết bệnh rồi, uống cũng chả ăn thua mà lại hại thận, giờ em tự vật lý trị liệu và lao động để duy trì sức khỏe. Lúc nào đau quá thì em... làm thơ..
Có những trường hợp sống được đã khó, thế mà lại còn làm thơ. Té ra thơ nhiều lúc nói đùa tếu táo với nhau thế này thế kia nhưng nó đã là chỗ dựa cho rất nhiều người. Chả thế mà thi sĩ Phùng Quán đã từng: “Có những phút ngã lòng/ tôi vịn câu thơ đứng dậy”. Giờ là tới lượt Cán.
Tiễn Cán, gã cứ nắm mãi tay tôi: Bác nhớ vào thăm nhà em một chuyến, cao lương mỹ vị chả có nhưng gà vườn, rau vườn, mắm trong vại, rượu nấu lấy, em với bác lại… đọc thơ
Khơ khơ khơ…
VĂN CÔNG HÙNG
| “Trang trại là chết bác ạ. Vốn không có, công không có, rồi bán ở đâu, người lành còn chả ăn ai. Em cứ là túc tắc. Lúc nào trong chuồng cũng có chục lợn, nấu rượu để nuôi, rau thì trong vườn. Xuất lứa này em thả ngay lứa khác, tiền dư vừa để nuôi con, để chi tiêu, vừa bỏ ống. Ngoài ra còn hàng trăm con gà nuôi thả trong vườn. Giờ mỗi tháng gửi cho con gái 3 triệu đồng, hai vợ chồng ăn uống chừng ấy nữa thì mỗi tháng cũng phải kiếm ra gần chục triệu. Hồi cả hai đứa còn đi học thì vất hơn nhưng em cứ cười thôi. Mình khóc cũng có ai lo thay mình đâu." |
