Các quan chức hôm 5-6 nói rằng đoàn người di cư Trung Mỹ qua biên giới Mỹ và Mexico đã tăng vọt trong tháng 5, trong bối cảnh các nhà ngoại giao Mỹ và Mexico bắt đầu các cuộc thảo luận nhằm ngăn chặn hậu quả kinh tế từ lời đe dọa của Tổng thống Trump về việc áp dụng thuế quan đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Mexico.
Trong tháng 5, có hơn 144.200 người di cư đã bị bắt và giam giữ bởi Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mexico, tăng 32% so với tháng 4 và cao nhất trong bảy năm qua. Hầu hết hoạt động vượt biên này đều bất hợp pháp.
Phó Tổng thống Mike Pence làm việc với các điệp viên Biên phòng dọc biên giới với Mexico vào tháng Tư tại thành phố Nogales, bang Arizona. Ảnh: AP
Thông báo về sự gia tăng đoàn người nhập cư ở các cửa khẩu biên giới này đang thực sự gây áp lực lên chính phủ Mexico. Họ phải nhanh chóng có hành động ngăn chặn đoàn người di cư để đáp ứng yêu cầu Tổng thống Trump đưa ra.
Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence và các quan chức chính quyền hàng đầu khác đã bắt đầu cuộc họp vào chiều 5-6 tại Nhà Trắng với nhà ngoại giao hàng đầu Mexico. Các cuộc đàm phán diễn ra trước thời hạn ngày 10-6. Trước đó, ông Trump cho biết sẽ bắt đầu tăng dần thuế 5% từ ngày 10-6, 10% từ ngày 1-7, 15% từ ngày 1-8 và 20% từ ngày 1-9, sau đó là 25% vào ngày 1-10 nếu Mexico không ngăn cản người di cư vào Mỹ bất hợp pháp.
Hiện vẫn chưa rõ điều gì sẽ làm hài lòng tổng thống, do ông đã đưa ra những tuyên bố mâu thuẫn lẫn nhau. Hôm 4-6, ông Trump nói rằng có nhiều khả năng mức thuế quan mới sẽ được áp dụng cho Mexico, nhưng đến ngày 5-6, ông lại tuyên bố rằng ông tin tưởng Mexico đã sẵn sàng ngăn chặn đoàn người di cư hòng tránh để thuế quan có hiệu lực.
"Bạn biết đấy, Mexico đang muốn thực hiện một thỏa thuận. Họ đã cử một phái đoàn đến Nhà Trắng để đàm phán", ông Trump nói trong chuyến đi tới Ireland.
Được biết, các quan chức Mexico, cùng với các nhà lập pháp Mỹ đang cố gắng ngăn ông Trump áp đặt thuế quan. Điều này có thể gây thiệt hại kinh tế cho cả hai nước.
Ông Marcelo Ebrard, Bộ trưởng Ngoại giao Mexico hôm 5-6 đã đến Nhà trắng để làm việc với phó Tổng thống Mỹ Mike Pence, nhằm nỗ lực thuyết phục tổng thống rằng Mexico đang làm mọi thứ có thể để ngăn chặn nhập cư bất hợp pháp. Ngoại trưởng Mike Pompeo và ông Robert Lighthizer, đại diện thương mại Mỹ cũng dự kiến sẽ tham dự cuộc họp.
Trước việc ông Trump dọa tăng thuế với Mexico, nhiều chuyên gia kinh tế lên tiếng cho rằng, ông Trump đang "sử dụng thuế quan một cách bừa bãi".
Ông Khoon Goh, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Ngân hàng Australia and New Zealand Bank Group lên tiếng: “Ở thời điểm hiện tại, một thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ ít có cơ hội xảy ra. Bởi Mỹ đã chứng minh rằng nước này đang sử dụng thuế quan một cách bừa bãi”.
Ông Trump bị cho là áp thuế bừa bãi. Ảnh: REUTERS
Các nhà kinh tế cũng khẳng định, trong vòng 1 năm trở lại đây, ông Trump mạnh tay sử dụng thuế quan như một công cụ nhằm đạt các mục tiêu chính sách về thương mại. Mary Lovely, giáo sư kinh tế của Đại học Syracuse cho rằng, tuyên bố của ông Trump là một cuộc tấn công vào chuỗi cung ứng. Điều này thực sự sẽ làm tổn thương các doanh nghiệp Mỹ vốn sử dụng Mexico để giảm chi phí và cạnh tranh với châu Âu và châu Á.
Bình luận thêm về chính sách thuế quan của Mỹ, ông Chang Shu, biên tập viên kinh tế của trang Bloomberg khẳng định: “Việc Mỹ dọa áp thuế với Mexico sẽ làm tăng thêm mối lo ngại rằng các cuộc đàm phán giữa Washington và Bắc Kinh sẽ “không đi đến đâu”. Các quốc gia khác, bao gồm cả Trung Quốc, sẽ phải lưu ý rằng, các thỏa thuận được đàm phán với Mỹ rất ít có giá trị”.
Ông Peter Navarro, một cố vấn thương mại hàng đầu, người đã ủng hộ việc Mỹ sử dụng thuế để trừng phạt Mexico, cho biết hôm 5-6 trả lời phỏng vấn với đài CNN nói rằng việc ông Trump đe dọa áp thuế chỉ là cách ông Trump khiến Mexico phải chú ý hơn chứ không hẳn sẽ áp dụng thuế quan đối với nước này.
"Chúng tôi tin rằng các mức thuế này có thể sẽ không được áp dụng bởi vì bây giờ người Mexico đã bắt đầu chú ý đến nó", ông Navarro nói.
Ông Navarro và những người khác trong chính quyền Trump đã nói rằng chính phủ Mexico phải đặc biệt chú ý đến vùng biên giới của họ với Guatemala, nơi có nhiều người di cư đến Mỹ nhất. Đồng thời, họ cũng gợi ý Mexico nên trấn áp các băng đảng xuyên quốc gia, chuyên tạo điều kiện cho người di cư.
Trên thực tế Mexico nói rằng họ đã áp dụng rất nhiều biện pháp để ngăn chặn dòng người di cư trong đó có cả việc trấn áp các băng đảng kể trên.
Theo dữ liệu của chính phủ Mexico, trong sáu tháng qua, chính phủ Mexico đã trục xuất hơn 80.500 người di cư trở về nhà của họ ở Trung Mỹ và các nơi khác. Trong cùng thời gian, chính quyền Mexico đã bắt giữ khoảng 400 người bị buộc tội buôn người di cư và gần 25.000 người di cư đã xin tị nạn ở Mexico.
