Trung Hoa ngay cạnh đây là Lã Bất Vi buôn vua, còn các nước phát triển văn minh cũng có thể kể ra hàng loạt việc tương tự. Và ở đâu sự câu kết cánh hẩu để trục lợi làm tổn hại đến lợi ích công cũng đều bị lên án là tham nhũng, là ăn cướp.
Vấn đề là tại sao Việt Nam ta, hiện tượng này lại đáng lo ngại như vậy?
Từ góc độ thể chế, không khó để tìm câu trả lời. Nếu thể chế tốt - luật nghiêm túc và quan chức tận tụy thì mức độ câu kết cánh hẩu có thể không quá nghiêm trọng và không phổ biến, việc đấu tranh phòng, chống nó dễ hơn. Ngược lại, mức độ sẽ ngày càng nghiêm trọng và sự phổ biến tràn lan sẽ hủy hoại mọi nỗ lực phát triển đất nước và việc chống nó rất khó khăn, thậm chí không thể.
Vào lúc này, người dân đã cảm thấy ở khắp nơi biểu hiện của những nhóm cánh hẩu trục lợi thì Đảng cũng nhận thấy hiện tượng ấy và những tác hại khôn lường của nó. Nghiên cứu của UBKTTƯ về đề tài này là một dấu hiệu về sự nhận biết như vậy.
Nhưng quan trọng là phải tìm ra cách tiếp cận khoa học và giải pháp hiệu quả.
Điều này có thể rút ra từ kinh nghiệm phòng, chống tham nhũng mấy năm qua. Chúng ta đề ra được chính sách công khai, minh bạch nhưng lại chưa thực sự hành động để có môi trường công khai, minh bạch. Chúng ta có kê khai tài sản nhưng hiệu quả phòng ngừa chẳng là bao vì việc công khai bản kê khai tài sản (để giám sát) còn quá dè dặt…
Phác thảo kết quả nghiên cứu ban đầu, UBKTTƯ đã chỉ ra một số giải pháp. Chẳng hạn, luân chuyển cán bộ và chế độ nhiệm kỳ; tăng cường chuyển sang xử lý hình sự (giảm bớt việc phải xin phép trước khi xử lý)… Nếu coi đó là giải pháp để Đảng tự làm trong sạch đội ngũ của chính mình thì có lẽ chẳng cần bàn nhiều.
Nhưng quan trọng hơn, cần giải quyết ngay trong lần sửa đổi Hiến pháp này, là phải thực sự phân công rành mạch, tạo cơ chế hữu hiệu để kiểm soát lẫn nhau trong thực thi quyền lực nhà nước. Kèm theo đó, Hiến pháp mới cũng cần xây dựng một nền dân chủ thực sự, phải thực tình tôn trọng các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí đúng như bản chất quyền con người tuyệt đối.
Trên nền tảng ấy, ắt sẽ xuất hiện nhiều hơn những giải pháp hiệu quả để phòng, chống tham nhũng, trong đó có vấn nạn cánh hẩu trục lợi nhờ quan hệ quan chức, mà Đảng đang ngày ngày lo lắng.
NGUYỄN QUANG A
