Obama có quyền gì vào cuối nhiệm kỳ?

Ngày 20-1 năm tới, ông Donald Trump sẽ tuyên thệ nhậm chức tổng thống. Dù vậy, Tổng thống Obama có vẻ như không chịu an phận thủ thường trong thời kỳ chờ bàn giao, vốn là thời kỳ quyền lực tổng thống bị hạn chế. Bằng chứng là ngày 20-12 ông vẫn ban hành sắc lệnh cấm khoan dầu khí ở Bắc cực và Đại Tây Dương.

Báo Le Monde phân tích trước ngày ông Donald Trump nhậm chức, Tổng thống Obama có thẩm quyền như sau:

• Chắc chắn không thể thông qua các cải cách mới: Từ hai năm nay, Tổng thống Obama (đảng Dân chủ) không tranh thủ được đảng Cộng hòa chiếm đa số trong Quốc hội.

Đảng Cộng hòa đã kiểm soát Hạ viện từ năm 2010. Trong bầu cử giữa nhiệm kỳ của Thượng viện hồi tháng 11 vừa qua, đảng Cộng hòa chiếm luôn đa số. Do đó, dù ông có đưa ra chính sách cải cách nào thì cũng sẽ bị đảng Cộng hòa kỳ đà cản mũi.

• Có thể ban hành quyết định trong vài trường hợp: Để tránh phải thông qua Quốc hội, Tổng thống Obama có thể sử dụng đòn bẩy “biện pháp hành pháp” bao gồm sắc lệnh tổng thống, biên bản ghi nhớ và thỏa thuận hành pháp.

Ông đã từng sử dụng các công cụ này như khi ban hành các biện pháp giảm bạo lực do vũ khí (tháng 1-2016), hay quyết định đối phó với biến đổi khí hậu ở phía bắc biển Bering (tháng 12-2016).

Tổng thống Obama đang tận dụng “biện pháp hành pháp” vào giờ chót theo biếm họa của Dave Granlund (Mỹ).

• Có thể thay đổi “biện pháp hành pháp” hay không?: Hiến pháp không giải thích rõ việc sử dụng “biện pháp hành pháp”, do đó đảng Cộng hòa đã nhiều lần chỉ trích là hành vi lạm dụng hay vi hiến.

Nếu có kiện cáo, tòa án liên bang sẽ xét xử ở cấp sơ thẩm và tòa tối cao sẽ xét xử ở cấp phúc thẩm để quyết định “biện pháp hành pháp” do ông Obama ban hành có hợp hiến hay không.

Thật ra sau khi nhậm chức, Tổng thống Donald Trump vẫn có thẩm quyền gạt bỏ các quyết định từ “biện pháp hành pháp”. Ông Trump đã từng phát biểu sẽ xem xét lại nhiều vấn đề cải cách do Tổng thống Obama ban hành.

• Có “biện pháp hành pháp” nào mang tính bắt buộc?: Tổng thống Obama đã lường trước ông Trump sẽ phá đám nên khi sử dụng “biện pháp hành pháp”, ông đã dẫn chiếu các đạo luật không cho phép hủy bỏ.

Ví dụ: Trong sắc lệnh cấm khoan dầu khí ở Bắc cực và Đại Tây Dương có dẫn chiếu Luật Đất đai ngoài thềm lục địa ngày 7-8-1953. Luật này trao cho tổng thống quyền bảo vệ vùng biển liên bang và cho phép các tổ chức bảo vệ môi trường đi kiện.

• Thẩm quyền khác của Tổng thống Obama: Từ đây đến ngày ông Trump nhậm chức, ông Obama vẫn có thẩm quyền ngưng chức các quan chức chính phủ hay quân đội, hoặc công bố các chương trình tuyệt mật.

Ngoài ra, điều II Hiến pháp Mỹ đã trao cho tổng thống quyền ân xá đối với những hành vi chống lại nước Mỹ.

Ngày 28-12 (giờ địa phương), Tổng thống đắc cử Donald Trump đã chỉ trích ông Obama toàn đưa ra các phát biểu kích động và gây trở ngại nhằm cản trở thời kỳ quá độ chuyển giao quyền lực.

Ông viết trên Twitter: “Tôi nghĩ rằng thời kỳ quá độ sẽ diễn ra êm thấm. Nhưng không!”. Tuy nhiên, ông không nêu rõ những phát biểu và trở ngại ấy là gì. Sau đó, khi các nhà báo hỏi quá trình chuyển giao quyền lực có tốt đẹp hay không, ông Trump lại nói ngược lại: “Rất tốt, rất êm đẹp”.

Lời chỉ trích của ông Trump đã phá vỡ truyền thống của Mỹ rằng tổng thống đắc cử và tổng thống mãn nhiệm phải đứng chung một mặt trận, ít ra là “bằng mặt hơn bằng lòng”.

_________________________________

153 quyết định giảm án hoặc hủy án cùng với 78 quyết định ân xá đã được Tổng thống Obama ký chỉ trong ngày 19-12. Ông Obama đã hạ kỷ lục về ban hành quyết định ân xá.

Đừng bỏ lỡ

Video đang xem nhiều

Đọc thêm