Các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa của Mỹ ngày 23-7 gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng nhằm thảo luận những lệnh trừng phạt tiềm năng áp vào Thổ Nhĩ Kỳ để đáp trả việc nước này mua hệ thống phòng không S-400 của Nga, báo cáo báo chí của Nhà Trắng tiết lộ.
“Theo Nhà Trắng, loạt thượng nghị sĩ đã đến Nhà Trắng để họp bàn về các lệnh trừng phạt tiềm năng áp vào Thổ Nhĩ Kỳ”, báo cáo ngày 23-7 cho biết.
Theo Washington Post, các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa do Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại thượng viện James E. Risch dẫn đầu hối thúc ông Trump không từ bỏ lệnh trừng phạt nhắm vào Thổ Nhĩ Kỳ liên quan thương vụ mua S-400 từ Nga.
Hệ thống phòng không S-400 của Nga. Ảnh: AP
Thay vào đó, theo những người tham dự cuộc họp, ông Trump dường như muốn ủng hộ các cuộc đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ thay vì trừng phạt khắc nghiệt. Điều này đã dẫn đến một cuộc tranh cãi nảy lửa giữa ông Risch và Tổng thống Trump, theo các nguồn thạo tin.
“Những người trong cuộc họp ai cũng biết có nhiều lựa chọn sẵn có và đã có các cuộc tranh luận sôi nổi và mạnh mẽ về tất cả khía cạnh của vấn đề”, người phát ngôn của ông Risch - Suzanne Wrasse cho biết ngày 23-7.
Theo một số thành viên đảng Cộng hòa tham gia cuộc họp kín này, cuộc thảo luận này tập trung vào vấn đề “làm sao chúng ta có thể đàm phán với ông Erdogan” thay vì “Mỹ có thể trừng phạt ông Erdogan như thế nào”.
Trang tin Sunshine State News trước đó đưa tin Thượng nghị sĩ Mỹ Rick Scott trước cuộc họp cho biết ông muốn đề xuất một giải pháp kêu gọi Mỹ và các đồng minh của Mỹ thảo luận về vai trò trong tương lai của Thổ Nhĩ Kỳ trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) bởi sự cam kết của nước này với Nga.
Cũng theo Sputnik, cũng trong ngày 23-7, các nghị sĩ đảng Dân chủ hàng đầu trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đã gửi một lá thư kêu gọi Tổng thống Trump phải áp trừng phạt lên Thổ Nhĩ Kỳ vì nhận hệ thống S-400 từ Nga, bằng không các biện pháp đối phó Nga của Mỹ sẽ không hiệu quả.
Tiêm kích F-35 của Mỹ. Ảnh: AP
“Chúng tôi tin rằng cách đáp trả mạnh mẽ cho việc Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan nhận hệ thống phòng không S-400 của Nga phải được thực hiện bởi vì nếu Mỹ không có hành động táo bạo thì vị trí của chúng ta trong NATO và sức mạnh của lệnh trừng phạt nhằm vào Nga sẽ bị tổn thất”, thượng nghị sĩ Mỹ Mike Menendez và Chris Murphy nói trong một lá thư gửi tới ông Trump ngày 23-7. Lá thư này được tám nghị sĩ đảng Dân chủ khác ký.
Các nghị sĩ kêu gọi chính quyền Mỹ kiên quyết với tuyên bố áp trừng phạt vào Ankara. Các nghị sĩ cũng hy vọng Thổ Nhĩ Kỳ có thể định hướng lại chính mình để “trở thành cầu nối giữa phương Đông và phương Tây và trở lại là thành viên mang tính xây dựng của NATO vốn tôn trọng các nguyên tắc nhân quyền và dân chủ”.
Ngoài ra, các thành viên đảng Dân chủ chỉ trích Tổng thống Trump không mời họ dự cuộc họp cùng với các thành viên đảng Cộng hòa để bàn về lệnh trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Tổng thống Trump tuần trước cho biết chính phủ ông sẽ không bán máy bay chiến đấu tàng hình F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ nhưng lại quyết định không thông báo lệnh trừng phạt theo Đạo luật chống các đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA) 2017, trong đó trừng phạt những quốc gia làm ăn với quân đội Nga.
Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ đưa ra lập trường cứng rắn hơn, gia tăng sức ép lên ông Trump buộc áp các lệnh cấm vận lên Thổ Nhĩ Kỳ, từ cấm nhập cảnh đến từ chối giấy phép xuất khẩu, theo The Wall Street Journal.
Nếu ông Trump từ bỏ áp trừng phạt hoặc ban hành các hạn chế mang tính tượng trưng, các nghị sĩ Mỹ có thể sẽ kêu gọi Quốc hội hành động chống lại Thổ Nhĩ Kỳ hoặc chống lại đơn vị quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ có trách nhiệm mua S-400 từ Nga.
Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ gọi động thái của Mỹ là một “sai lầm”,có thể gây ra những tổn hại không thể khắc phục được đối với quan hệ song phương giữa hai nước. Theo Ankara, tuyên bố của Mỹ rằng S-400 không tương thích với các hệ thống phòng không của NATO và gây nguy hiểm cho F-35 nếu được sử dụng song song là không có căn cứ.
Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là đồng minh NATO đầu tiên bị Mỹ trừng phạt nếu chính phủ Mỹ không từ bỏ các biện pháp trừng phạt mà Quốc hội thông qua năm 2017 nhằm trừng phạt các thực thể làm ăn với ngành công nghiệp quốc phòng của Nga. Cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ đều chỉ ra rằng Thổ Nhĩ Kỳ cũng là thành viên NATO đầu tiên mua hệ thống vũ khí hiện đại từ Nga, và Nga là lý do để NATO được lập ra.
