Ngày 29-12, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo, cho ý kiến đối với các nghị định hướng dẫn thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, có hiệu lực từ ngày 1-1-2026.
Hai phương án quản lý thiết bị VMS
Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, các nghị định tập trung vào phân quyền, phân cấp, xử lý các điểm nghẽn, cắt giảm thủ tục hành chính, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Trong số các nội dung còn có ý kiến khác nhau, vấn đề quản lý thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) được thảo luận nhiều.
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản đưa ra hai phương án liên quan đến việc lắp đặt thiết bị VMS trên tàu cá.
Phương án thứ nhất là không quy định mỗi tàu cá chỉ được lắp đặt một thiết bị VMS. Phương án thứ hai là quy định mỗi tàu cá chỉ được lắp đặt một thiết bị VMS.
Theo cơ quan soạn thảo, phương án không giới hạn số lượng thiết bị VMS nhằm giảm rủi ro mất kết nối khi tàu cá hoạt động trên biển, bảo đảm dữ liệu hành trình không bị gián đoạn khi có thiết bị thay thế.
Phương án này cũng được cho là giúp giảm thiệt hại kinh tế cho ngư dân, tránh việc phải quay về bờ sửa chữa hoặc thay thế thiết bị trong khi chi phí mỗi chuyến đi biển lớn.
Tại cuộc họp, lãnh đạo TP Đà Nẵng và tỉnh An Giang ủng hộ phương án không giới hạn số lượng thiết bị giám sát hành trình tàu cá nhưng chỉ cho phép một thiết bị hoạt động tại một thời điểm.
Các địa phương đồng thời đề nghị làm rõ một số khái niệm pháp lý liên quan để thống nhất trong quá trình áp dụng.
Nhiều ý kiến cho rằng cần tăng cường kiểm soát bằng công cụ kỹ thuật đối với thiết bị giám sát hành trình tàu cá nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và hạn chế vi phạm trong hoạt động khai thác thủy sản trên biển.
Đại diện các bộ, ngành nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, tránh chồng chéo. Các quy định về VMS cần rõ ràng, phù hợp điều kiện kỹ thuật, năng lực quản lý và không làm phát sinh thủ tục phức tạp.
Phát biểu tại cuộc họp, Trung tướng Lê Quang Đạo, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, nêu thực trạng hiện nay có nhiều tàu cá lắp đặt nhiều thiết bị VMS, có tàu lắp tới 4-5 thiết bị.
Theo Trung tướng, việc này tạo ra kẽ hở cho các hành vi gian lận như tháo, tắt thiết bị, gửi thiết bị về bờ hoặc sang tàu khác để che giấu hoạt động khai thác trái phép.
Vì vậy, Trung tướng Lê Quang Đạo cho rằng cần ưu tiên phương án mỗi tàu cá chỉ lắp một thiết bị chính. Trường hợp có thiết bị thứ hai chỉ mang tính chất dự phòng, tích hợp trong cùng hệ thống, thay vì lắp nhiều thiết bị độc lập.
Theo ý kiến này, cách quản lý trên sẽ giúp kiểm soát chặt chẽ hơn, hạn chế nguy cơ bị lợi dụng trong thực tế.
Bộ Khoa học và Công nghệ, các nhà mạng và cơ quan quản lý được đề nghị làm rõ các giải pháp kỹ thuật đối với từng phương án lắp đặt thiết bị VMS, bảo đảm quản lý minh bạch, hiệu quả, không tạo kẽ hở cho vi phạm pháp luật và thuận lợi cho việc thực thi.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục nghiên cứu
Tiếp thu các ý kiến tại cuộc họp, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết đối với thiết bị giám sát hành trình tàu cá, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình theo phương án có thể sử dụng hơn một thiết bị.
Tuy nhiên, Bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu giải pháp kỹ thuật để bảo đảm quản lý chặt chẽ, không để bị lạm dụng.
Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh các nghị định được sửa đổi, bổ sung lần này tập trung vào phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền và tháo gỡ các điểm nghẽn đã được nhận diện, chưa phải sửa đổi toàn diện hệ thống pháp luật.
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các nghị định phải có hiệu lực đồng thời với Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
Các nghị định chỉ tập trung hướng dẫn Luật, không đưa vào những nội dung chưa được đánh giá tác động đầy đủ, có nguy cơ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp.
Riêng trong lĩnh vực thủy sản, Phó Thủ tướng đặc biệt lưu ý nội dung quản lý thiết bị giám sát hành trình tàu cá, với nguyên tắc mỗi tàu cá chỉ có một thiết bị VMS chính để quản lý hành trình.
Trường hợp có thiết bị thứ hai chỉ được coi là thiết bị dự phòng, phải được lắp đặt cố định trên tàu, có niêm phong và không cho phép doanh nghiệp hay chủ tàu can thiệp.
Thiết bị dự phòng phải ghi nhận đầy đủ dữ liệu hành trình như “hộp đen” và có chế tài quản lý rõ ràng để tránh bị lạm dụng.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục làm việc với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ như Viettel, VNPT để hoàn thiện phương án kỹ thuật, làm rõ trách nhiệm quản lý, chi phí và bảo đảm tính khả thi.
Phó Thủ tướng giao Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường trực tiếp chỉ đạo việc hoàn thiện hồ sơ các nghị định, phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp và Văn phòng Chính phủ, bảo đảm rà soát kỹ thuật đầy đủ, không để xảy ra mâu thuẫn, chồng chéo và trình Thủ tướng ký ban hành đúng tiến độ.
