Tân bộ trưởng Quốc phòng Mỹ rắn với Trung Quốc?

Hôm 1-1, ông Patrick Shanahan, Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, đã bắt đầu ngày làm việc đầy đủ đầu tiên của mình tại Lầu Năm Góc. Một quan chức quốc phòng Mỹ ngay sau đó đã tiết lộ với hãng tin AFP rằng: “Trong khi chúng tôi đang tập trung vào các hoạt động đang diễn ra, Quyền Bộ trưởng Shanahan đã yêu cầu êkíp ghi nhớ Trung Quốc (TQ), TQ, TQ”.

Liên quan đến việc Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis từ chức và các phát ngôn của quyền bộ trưởng Quốc phòng về TQ, TS Nguyễn Thành Trung (ảnh), Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quốc tế, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM, cho rằng chính sách an ninh của Mỹ tại châu Á-Thái Bình Dương sắp tới đây sẽ không có nhiều xáo trộn.

Yếu tố Trung Quốc trong việc Mattis từ chức

. Phóng viên: Việc Bộ trưởng Quốc phòng Mattis từ chức, theo ông có liên quan đến chính sách của ông Mattis với TQ hay không?

+ TS Nguyễn Thành Trung: Theo tôi thì nguyên nhân gốc rễ việc Bộ trưởng Quốc phòng Mattis từ chức liên quan đến những mâu thuẫn cơ bản về đường lối chính sách quốc phòng giữa ông Mattis và Tổng thống Trump hơn là bất đồng về chính sách đối với TQ nói riêng. Chính ông Mattis cũng đã thẳng thắn nêu ra trong đơn xin từ nhiệm của mình. Việc Tổng thống Trump rút khoảng 2.000 quân ra khỏi Syria là giọt nước tràn ly đối với ông Mattis, thúc đẩy ông từ chức.

. Việc ông Trump tuyên bố rút khỏi Syria và ông Mattis từ chức, theo một số ý kiến có quan hệ với nhau. Cụ thể, ông Trump quyết tâm dồn lực lượng nhằm vào TQ thời gian tới. Ông suy nghĩ như thế nào về vấn đề này?

+ Tôi cho rằng việc Tổng thống Trump rút quân khỏi Syria sẽ dẫn đến việc Mỹ có thể có nhiều nguồn lực hơn cho các mặt trận khác. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải lưu ý rằng mối quan hệ giữa TQ và Mỹ hiện nay vẫn chỉ mang tính bất đồng ở khía cạnh chính trị, kinh tế, thương mại và an ninh mạng nhưng chưa thật sự lan sang lĩnh vực quân sự. Mâu thuẫn này cũng tồn tại dưới thời cựu tổng thống Obama.

Mối quan hệ “chính trị nước lớn” ở thời điểm hiện tại không cho phép các quốc gia này phiêu lưu quân sự. Tuy nhiên, việc tăng sức mạnh quân sự của Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương là điều chúng ta có thể mong đợi. Ngoài ra, việc ông Trump đồng ý gia hạn việc tăng thuế vào hàng hóa TQ nhập khẩu cho đến cuối tháng 3-2019 là một trong những chỉ dấu cho việc ông Trump cũng muốn giảm bớt căng thẳng với ông Tập nếu có thể, thay vì mạnh tay thật sự.

Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan (phải) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP

Chính sách quân sự Mỹ thời gian tới

. Ông nhận xét như thế nào về vị quyền bộ trưởng Quốc phòng ở khía cạnh chính sách Mỹ với TQ thời gian tới, khi vị này tuyên bố chính sách của Mỹ phải “nhớ đến TQ, TQ và TQ”?

+ Tôi nghĩ rằng Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Shanahan sẽ có nhiều quan điểm song trùng với ông Trump về vấn đề TQ hơn là cựu bộ trưởng Mattis. Tuy nhiên, ông Shanahan có nền tảng là kỹ sư Boeing thay vì sĩ quan tham chiến, vì vậy chúng ta phải chờ xem chính sách cụ thể của ông Shanahan đối với TQ là gì.

Theo tôi xét đoán, có thể sắp tới Mỹ sẽ mạnh tay đối với việc TQ ăn cắp bí mật công nghệ quốc phòng, ngăn cản các công ty TQ thâu tóm các công ty phương Tây giữ các công nghệ cốt lõi và trừng phạt các tội phạm an ninh mạng lĩnh vực quân sự TQ. Bên cạnh đó, Mỹ thúc đẩy các công nghệ tiên tiến trong quốc phòng và không gian.

. Liệu chính sách của Mỹ về vấn đề an ninh ở Thái Bình Dương nói riêng và an ninh biển Đông nói chung sẽ thay đổi dưới thời bộ trưởng mới?

+ Theo tôi, có lẽ chính sách quân sự tới đây của Mỹ sẽ không thay đổi nhiều. Ông Shanahan có lẽ vẫn sẽ phải lệ thuộc vào các cấp dưới vốn thân thuộc với khu vực Thái Bình Dương hơn là xáo trộn lớn.