Thông tin từ Bộ Công Thương cho biết do phát hiện virus đốm trắng có trong tôm bán tại các cửa hàng và nghi ngờ đây là nguyên nhân của việc bùng phát dịch đốm trắng tại bang Quuensland nên chính phủ Úc đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu tôm và tôm chưa nấu chín từ các nước châu Á. Điều này đã ảnh hưởng đến tình hình xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
Một số doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cho rằng họ đang gặp khó khăn vì lệnh cấm này. Tiêu biểu là hai doanh nghiệp xuất nhập khẩu thủy sản đóng trên địa bàn tỉnh Cà Mau đã ký hợp đồng trước đó và đang trên đường vận chuyển hàng tới Úc đã bị trả về. Thiệt hại mà các doanh nghiệp này phải chịu có thể lên tới vài triệu USD vì mỗi tháng xuất khẩu sang thị Úc khoảng 100-150 tấn hàng hóa. Việc ngừng ký kết hợp đồng cũng như các hợp đồng đã ký bị trả về đã ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Lệnh cấm nhập khẩu tôm xanh được đưa ra sau khi bùng phát dịch đốm trắng tại các trang trại nuôi tôm phía đông nam bang Queensland vào tháng 12-2016. Những người nông dân đã đổ lỗi cho các sản phẩm nhập khẩu chính là nguồn gốc của sự lây lan bệnh dịch này, tuy nhiên chính quyền vẫn chưa xác định được điều đó có đúng hay không. Lệnh cấm có hiệu lực thi hành từ ngày 9-1-2017.
Theo đó, tất cả lô hàng tôm nhập khẩu mới sẽ bị đình chỉ (rời cảng ở nước ngoài vào hoặc sau ngày 9-1-2017) khi đến Úc sẽ bị yêu cầu phải tái xuất hoặc tiêu hủy. Bên cạnh đó, sản phẩm tôm nhập khẩu quá cảng sang Úc cũng bị một chế độ kiểm tra và thử nghiệm ngặt nghèo. Chính sách này sẽ được áp dụng cho đến khi chính phủ Úc cho rằng nguy cơ đã được giảm thiểu xuống mức chấp nhận được. Lệnh cấm nhập khẩu được áp dụng với tôm và thịt tôm chưa nấu chín; tôm và thịt tôm chưa nấu chín được tẩm ướp gia vị dùng làm thực phẩm.
Đại diện Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết dù không phải là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhưng Úc là thị trường tiềm năng của Việt Nam bởi thị trường này đang có sức hấp dẫn với doanh nghiệp khi nhu cầu tiêu thụ tôm tăng dần. Mỗi năm xuất khẩu tôm sang Úc đạt trên 100 triệu USD. Việt Nam hiện mới chỉ xuất khẩu được tôm đã luộc chín hoặc tôm chế biến sâu như tôm tẩm bột, gia vị sang Úc. Lệnh cấm của Úc sẽ ảnh hưởng tới xuất khẩu tôm tẩm bột, tẩm gia vị của Việt Nam sang Úc.
Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Vasep, cho biết việc chính phủ Úc thay đổi đột ngột không cho thời gian thay đổi chuyển tiếp đã gây cho các doanh nghiệp xuất khẩu tôm sang thị trường Úc gặp rất nhiền khó khăn và thiệt hại rất lớn vì hầu hết các lô tôm đã tẩm ướp theo yêu cầu của thị trường Úc thì không tiêu thụ được ở những thị trường khác.
DN chế biến xuất khẩu tôm sang Úc gặp khó khăn.
Vasep đã gửi công văn báo cáo tình hình khó khăn khi xuất khẩu sang Úc với Bộ NN&PTNT và các cơ quan chức năng của Bộ sớm có ý kiến can thiệp với Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Úc cho phép áp dụng luật kiểm soát cũ đối với các lô hàng đã tẩm ướp theo giấy phép của cơ quan chức năng của Úc đang trên đường xuất khẩu tới Úc; đối với các lô hàng đã sản xuất theo hợp đồng đã ký và đang lưu kho chờ xuất khẩu sang Úc vẫn được áp dụng theo luật kiểm soát cũ.
Đồng thời Vasep đề xuất Bộ NN&PTNT kiến nghị với Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên nước Úc khi ban hành các quy định mới để kiểm soát việc nhập khẩu thủy sản sang thị trường Úc cần có thời gian chuyển tiếp theo thông lệ quốc tế để các nhà xuất khẩu biết và sắp xếp điều kiện sản xuất cho phù hợp.
