Bất chấp việc chi hàng tỉ USD cho quân sự, Mỹ vẫn thiếu một hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo đáng tin cậy để bảo vệ lãnh thổ trước các mối đe dọa từ Nga, Trung Quốc và Iran. Đây là nhận định của chuyên gia hàng đầu về chiến lược an ninh và công nghệ Stephen Bryen - từng làm việc tại Bộ Quốc phòng và Quốc hội Mỹ, hiện nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Chính sách an ninh và Trung tâm Vì Dân chủ Mỹ - viết trên trang Asia Times.
Mỹ có một số hệ thống phòng thủ chống lại một cuộc tấn công tên lửa tiềm tàng từ Triều Tiên nhưng cho dù như vậy thì những hệ thống này cũng đòi hỏi hàng tỉ USD tiền đầu tư để nâng cấp.
Một giải pháp tạm thời hữu ích cho Mỹ hiện nay là sử dụng hệ thống phòng không Arrow-3 của Israel để bảo vệ an ninh nội địa trong khi dành thời gian để phát triển một hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo mới.
Mỹ không có tên lửa nào có thể bảo vệ lãnh thổ trước đe dọa từ Nga, Trung Quốc hay Iran
Mỹ hiện có ba hệ thống phòng thủ tên lửa trên đất liền và một hệ thống phòng thủ trên biển. Trong số những hệ thống trên đất liền, hệ thống tên lửa đánh chặn bố trí mặt đất (GBI) được cho là quan trọng nhất để bảo vệ lãnh thổ Mỹ trước một cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM).
Hệ thống phòng thủ tên lửa Aegis Ashore. Ảnh: US Defense Department
Tuy vậy, GBI hoạt động kém trong các cuộc thử nghiệm. Vì thế, Lầu Năm Góc quyết định loại Boeing – nhà thầu chính của GBI và trao hợp đồng tạm thời cho các tập đoàn Northrop Grumman và Lockheed Martin để chế tạo 20 tên lửa đánh chặn. Những hợp đồng mới trị giá 3,7 tỉ USD.
Hiện tại, các bệ phóng và radar của GBI đặt tại căn cứ Fort Greely (bang Alaska) và căn cứ không quân Vandenberg (bang California). Mỹ hiện chỉ có 44 tên lửa đánh chặn và không có tên lửa nào trong số đó có thể bảo vệ Mỹ trước một cuộc tấn công tiềm tàng từ Trung Quốc, Nga hay thậm chí Iran.
Mỹ còn có một số hệ thống phòng thủ tên lửa khác song không có hệ thống nào có thể chống lại tên lửa đạn đạo tinh vi. Tên lửa đạn đạo tinh vi là loại tên lửa bay với tốc độ siêu thanh hay cận âm, có thể mang theo nhiều đầu đạn, mồi nhử và các thiết bị ngụy trang khác.
Nga đã trang bị đầu đạn đa định hướng (MIRV) cho các tên lửa đạn đạo liên lục địa kể từ năm 1973. Mỹ đi trước Nga trang bị MIRV cho tên lửa Minuteman III năm 1968.
Trung Quốc tham gia cuộc chơi muộn hơn nhưng ngày nay đã có một số loại tên lửa tầm xa tích hợp MIRV. Các quốc gia khác như Pháp, Anh và Ấn Độ cũng đã có tên lửa có thể mang nhiều hơn một đầu đạn song chưa rõ chúng có thể nhắm bắn mục tiêu một cách độc lập hay không.
Iran đang nghiên cứu chế tạo tên lửa tầm xa có khả năng mang ít nhất hai đầu đạn. Triều Tiên cũng tuyên bố nước này đang nghiên cứu chế tạo tên lửa siêu thanh có khả năng tích hợp MIRV.
Từ trái qua: Hệ thống phòng không Vòm Sắt của Israel, hệ thống phòng không MIM-104 Patriot, hệ thống phòng không Arrow 3 tại căn cứ không quân Hatzor (Israel) năm 2016. Ảnh: Gil Cohen-Magen/AFP
Việc tấn công và phá hủy một tên lửa đạn đạo không phải dễ dàng. Phần lớn những hệ thống đã thử nghiệm đều gặp khó khi bắn rơi những máy bay không người lái (UAV) mô phỏng tên lửa đạn đạo, thiếu nhiều đầu đạn và thiết bị đánh lừa như mồi nhử.
Đánh giá khách quan, xác suất đánh trúng mục tiêu của một tên lửa đánh chặn là 56%. Để chống lại mối đe dọa của tên lửa đạn đạo tương đối không tinh vi, cần phải có bốn tên lửa để đạt được xác xuất trúng mục tiêu là 97%.
Do chỉ có 44 tên lửa ở Fort Greely và Vandenberg, cơ hội để Mỹ ngăn chặn một cuộc tấn công sử dụng hơn 10 tên lửa là rất thấp.
Trung Quốc có 50-75 ICBM và được cho đang gia tăng số lượng cũng như nâng cấp tên lửa trong các silo tại nhiều địa điểm mới. Triều Tiên, theo đánh giá của Mỹ, có khoảng 12 ICBM nhưng số lượng và sự tinh vi đang tăng lên.
Ngay bây giờ, Triều Tiên có thể thành công xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Mỹ ở Bờ Tây và tấn công vào các mục tiêu trên lục địa Mỹ. Nga có khoảng 310 ICMB có thể gắn tới 1.189 đầu đạn.
Mỹ không triển khai lá chắn Patriot trên lãnh thổ nước này
Mỹ đã triển khai ba hệ thống phòng thủ tên lửa khác bên ngoài đất nước, đó là Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD), Patriot PAC 3 và hệ thống bố trí trên biển và đất liền Aegis được gắn các tên lửa mới như SM-3 và SM-6, nhằm đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm trung và tầm xa.
Phiên bản Aegis trên biển được Mỹ và Nhật sử dụng, còn phiên bản Aegis AShore trên đất liền hiện được triển khai ở Deveselu của Romania và một địa điểm khác chuẩn bị bố trí là Redzikowa của Ba Lan.
Hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot PAC-3. Ảnh: The Yomiuri Shimbun/AFP
THAAD đang được triển khai tại Hàn Quốc và gần đây được triển khai ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), Israel và Romania. Saudi Arabia cũng mua THAAD nhưng chưa được bàn giao.
THAAD dùng loại tên lửa đánh chặn sử dụng nhiên liệu rắn, có tầm bắn khoảng 200 km và trần bay khoảng 149 km. Dù vậy, THAAD đã không thành công khi tiêu diệt các tên lửa tinh vi trong các cuộc thử nghiệm. Tên lửa được thiết kế để chống lại tên lửa tầm trung và tầm ngắn.
Patriot PAC-3, phiên bản Patriot tinh vi nhất có thể chống lại tên lửa đạn đạo tầm ngắn và máy bay siêu thanh. Nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ coi Patriot là hệ thống phòng thủ tên lửa chính của họ, bao gồm Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các quốc gia Trung Đông.
Mỹ không triển khai Patriot trên lãnh thổ nước này. Patriot đã đánh chặn nhiều tên lửa đạn đạo tầm ngắn của lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn. Trong nhiều trường hợp, Patriot đã hạ gục thành công tên lửa đang lao tới nhưng thường quá muộn vì đã để tên lửa gây ra một số tác động nhất định hoặc đến gần mục tiêu.
Patriot dường như thiếu khả năng phân biệt thân tên lửa và đầu đạn tên lửa, gặp khó khăn khi đối phó những mục tiêu phức tạp hơn.
Giải pháp hữu ích nhất cho Mỹ
Xét đến bối cảnh hệ thống duy nhất mà Mỹ bố trí trên lãnh thổ nước mình là GBI và GBI thì đang chờ đợi tên lửa mới, vậy điều gì sẽ xảy ra? Thay vì chờ tên lửa đánh chặn GBI mới, Mỹ nên cân nhắc sử dụng tên lửa đánh chặn Arrow 3 hiện có do nước này và Israel hợp tác sản xuất như một giải pháp thay thế tạm thời cho tên lửa đánh chặn GBI cũ.
Israel phóng tên lửa Arrow 3 tại một địa điểm bí mật ở phía nam thủ đô Tel Aviv. Ảnh: Israeli Defense Ministry/AFP
Hệ thống Arrow 3 được tích hợp radar AN/TPY2, cùng loại được sử dụng cho GBI. Tại Alaska, hệ thống Arrow 3 đã phóng ba tên lửa đánh chặn trong ba lần riêng biệt nhằm vào các mục tiêu tên lửa đạn đạo, tiêu diệt từng tên lửa.
Arrow 3 và GBI không có cùng tầm bắn. Arrow 3 có tầm bắn 2.400 km. Giống như GBI, Arrow 3 là hệ thống được trang bị công nghệ đánh chặn “truy đuổi-tiêu diệt” (hit-to-kill). Ưu thế chính của Arrow-3 là ở tính hiệu quả và có thể đối phó các mối đe dọa của Triều Tiên. Arrow 3 có kích thước nhỏ gọn hơn so với GBI.
Tên lửa đánh chặn GBI có đường kính 1,28 m, trong khi đường kính của Arrow 3 là 0,53 m và nằm gọn trong ống phóng tiêu chuẩn 0,53 m.
Mỹ sẽ nhận được nhiều lợi ích nếu sử dụng tên lửa Arrow 3 như một giải pháp thay thế tạm thời cho tên lửa GBI. Mỹ sẽ có thời gian để chế tạo một hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo mới và thực sự hiệu quả, điều mà nước này đã thiếu trong nhiều thập niên qua. Mỹ cũng sẽ tiết kiệm được hàng tỉ USD dự định được dùng để cứu vãn một hệ thống bị lỗi.
Cơ quan phòng thủ tên lửa (MDA) của Mỹ cũng đang hợp tác với Israel dự án chế tạo hệ thống phòng thủ tên lửa thế hệ kế tiếp Arrow 4. Có rất ít thông tin về dự án Arrow 4 được tiết lộ song dường như tên lửa này được thiết kế để chống lại các mối đe dọa từ MIRV.
