Dịch vụ đòi nợ thuê gây bất an cho xã hội

Chiều 26-5, Quốc hội đã thảo luận trực tuyến về dự án Luật Đầu tư sửa đổi, trong đó dịch vụ đòi nợ thuê được các đại biểu (ĐB) tranh luận nhiều và đa phần ủng hộ phương án cấm.

Hai phương án cho dịch vụ đòi nợ thuê

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự luật, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho biết hiện có nhiều ý kiến khác nhau về việc cấm đầu tư kinh doanh dịch vụ đòi nợ. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa ra hai phương án để Quốc hội xem xét, quyết định.

Cụ thể, phương án 1 là quy định cấm kinh doanh dịch vụ đòi nợ.

Lý do là thời gian qua, dù đã có quy định về hoạt động kinh doanh dịch vụ đòi nợ nhưng nhiều doanh nghiệp (DN), cá nhân lợi dụng, biến tướng thành các băng nhóm tội phạm nhằm cưỡng đoạt tài sản. Họ gây áp lực đối với con nợ, cho vay lãi nặng, hoạt động tín dụng đen, gây mất trật tự, an toàn xã hội, dẫn tới nhiều hệ quả xấu đối với xã hội.

Phương án 2 không cấm kinh doanh dịch vụ đòi nợ mà quy định tại Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện như Luật Đầu tư hiện hành.

Lý do là việc thuê một đơn vị trung gian đứng ra thu hồi nợ xuất phát từ nhu cầu thực tế của cuộc sống, đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Để hạn chế tiêu cực phát sinh, đề nghị cần bổ sung quy định điều kiện chặt chẽ đối với DN kinh doanh dịch vụ đòi nợ để bảo đảm quản lý nhà nước đối với loại hình kinh doanh này.

Nhóm người đầu trọc , xăm trổ của một công ty đòi nợ thuê gây náo loạn quận 3, TP.HCM. Ảnh: N.TRÀ

Đổi tên, cho tồn tại

Ủng hộ phương án 2, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đề nghị đổi tên gọi loại dịch vụ này là thu hồi nợ để cho nhẹ nhàng hơn. “Nếu cấm nghe có vẻ hợp lý nhưng không thể ngành nào Nhà nước quản lý khó thì cấm kinh doanh. Vì thực tế cấm nhưng xã hội có nhu cầu thì vẫn tồn tại trá hình, dẫn đến chúng ta rất khó quản lý” - ĐB Hòa nói.

Ông đề nghị pháp luật cần quy định chặt chẽ, ràng buộc hơn nếu cho phép loại hình kinh doanh này, trong đó quy trách nhiệm cho cá nhân, tổ chức có liên quan nếu thu hồi nợ theo kiểu tổ chức xã hội đen. Đồng thời, xử lý nghiêm minh nếu hoạt động đòi nợ vi phạm pháp luật.

ĐB Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) cũng cho rằng không nên cấm loại hình kinh doanh này và cần đổi tên nếu giữ phương án này. Ông dẫn chứng luật của Thái Lan, Mỹ và Hàn Quốc dùng từ “thu hộ nợ” nghe nhẹ nhàng hơn là “đòi nợ”.

“Để khuyến khích mở rộng tín dụng cá nhân thì nên để dịch vụ này. Luật của nhiều nước như Thái Lan, Mỹ… quy định các chuẩn mực để loại hình này hoạt động. Trong đó quy định cả thời gian đòi nợ, không được tiếp cận với người quen của con nợ để đảm bảo cả uy tín của người đi vay” - ông nói.

ĐB Quốc hội Mai Hồng Hải (Hải Phòng) cũng đề xuất cho loại hình dịch vụ này tồn tại, vì hoạt động kinh doanh tất yếu phát sinh nợ nần. Khi bị nợ đọng, DN phải thực hiện các thủ tục qua trọng tài, tòa án và mất nhiều thời gian, hiệu quả lại không cao. “Nên công nhận đòi nợ là một ngành nghề và tăng cường hiệu lực quản lý với DN hoạt động trong lĩnh vực này. Cần bổ sung điều khoản chỉ thuê dịch vụ này khi nợ đã quá hạn, hai bên vay và cho vay đã đối thoại, hòa giải không thành… Ngoài ra, cần có cơ chế giám sát, kiểm tra hoạt động của các cơ quan đòi nợ” - ĐB Hải nói.

Nên cấm vì hoạt động kiểu xã hội đen

Các ý kiến ủng hộ cho tồn tại dịch vụ đòi nợ thuê đã nhận được sự phản biện của nhiều ĐB khác.

“Nếu chỉ thay đổi tên gọi thì chưa chắc đã thay đổi được bản chất của loại hình dịch vụ này. Tôi rất băn khoăn về loại hình dịch vụ này, vì các số liệu cho thấy rất nhiều công ty hoạt động đòi nợ thuê đều có câu kết hoạt động với các băng nhóm tội phạm” - ĐB Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) phát biểu.

Bà Xuân dẫn số liệu: Năm 2019, trong 125 DN trên toàn quốc hoạt động trong lĩnh vực đòi nợ thuê thì có tới 80 DN bị cơ quan chức năng xử lý vì có dấu hiệu hoạt động kiểu xã hội đen. “Đây là con số đáng suy nghĩ, đề nghị các ĐB lưu tâm” - bà nói.

ĐB Xuân cũng cho biết trước tính chất phức tạp của loại hình dịch vụ đòi nợ thuê, TP.HCM từng có văn bản kiến nghị tới Quốc hội, Chính phủ về việc cấm loại hình dịch vụ này. Bộ KH&ĐT cũng đã có báo cáo đánh giá tác động, cho thấy loại hình này không có sự đóng góp vào ngân sách, không đóng góp nhiều cho xã hội.

“Tại sao chúng ta không hướng đến thiết chế thu hồi nợ lành mạnh, văn minh khác như giải quyết qua tòa án? Tôi kiến nghị cần cải cách thủ tục hành chính của ngành tòa án để việc xử lý nợ, thu hồi nợ được tiến hành nhanh hơn” - ĐB Xuân nêu ý kiến.

ĐB Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) nêu: Báo cáo đánh giá tác động của Chính phủ về loại hình dịch vụ này cho thấy nhiều DN đòi nợ thuê đã không tuân thủ điều kiện đầu tư kinh doanh cũng như quy định của pháp luật có liên quan khi kinh doanh dịch vụ đòi nợ thuê… Điều này dẫn đến phát sinh nhiều hệ quả tiêu cực đối với xã hội. Những vi phạm phổ biến là bên đòi nợ thu giữ, phá hoại tài sản trái pháp luật, hoặc có hành vi đe dọa, trấn áp, khủng bố tinh thần gây hoang mang cho con nợ. “Nhiều nơi xuất hiện biến tướng hình thành các băng nhóm cưỡng đoạt tài sản, cho vay lãi nặng, tín dụng đen gây mất an toàn xã hội” - ĐB Hoa nói.

Còn ĐB Nguyễn Mai Bộ (An Giang) thì nói: “Tôi ủng hộ cấm. Vì không có DN nào như các công ty đòi nợ thuê lại có lực lượng lao động toàn người xăm trổ, phương tiện lao động là đao kiếm, phương pháp hoạt động là bạo lực. Hoạt động của loại hình dịch vụ này không những gây bất ổn đối với xã hội, mà còn làm mất niềm tin của nhân dân đối với cơ quan chức năng”.