Dự thảo tiêu chuẩn quốc gia TCVN-12607:2019 về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm đã bị tạm dừng thẩm định nhưng nước mắm truyền thống (NMTT) vẫn còn nhiều nỗi lo.
Không phù hợp với Việt Nam
Sau khi bị phản ứng mạnh vì có nhiều nội dung bất hợp lý, gây thiệt hại cho sản xuất NMTT, thành viên của ban soạn thảo dự thảo tiêu chuẩn này là ông Đào Trọng Hiếu, Phó phòng Phát triển thị trường thủy sản, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông thôn (Bộ NN&PTNT), giải thích: Tiêu chuẩn Codex (Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế), cập nhật thêm quy phạm thực hành sản xuất nước mắm do văn phòng Codex Việt Nam và Thái Lan chủ trì biên soạn. Từ đó Việt Nam có tiêu chuẩn căn cứ dựa trên những tiêu chuẩn Codex.
“Các tiêu chuẩn nhận diện mối nguy về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, nguy cơ hàm lượng histamine cao… của dự thảo được viện dẫn từ tiêu chuẩn Codex quốc tế” - ông Hiếu giải thích thêm.
Tại hội nghị đóng góp cho bản dự thảo TCVN 12607: 2019 về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm vừa được Hiệp hội Nước mắm Phú Quốc tổ chức, đại diện Masan Phú Quốc ủng hộ dự thảo quy định về tiêu chuẩn nước mắm nói trên và cho rằng dự thảo đã tuân thủ được tiêu chuẩn quốc tế và rất khả thi. “Đối với Masan, chúng tôi thấy tiêu chuẩn này là cơ hội để chúng ta vươn tầm sản phẩm mình hơn. Bằng kinh nghiệm nhiều năm trong ngành, chúng tôi tin tiêu chuẩn này là khả thi” - đại diện Masan Phú Quốc nhận định.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng gom chung NMTT với NMCN rồi dựa vào các tiêu chuẩn Codex là không hợp lý, có hại cho NMTT. Bởi trong tiêu chuẩn này có yêu cầu kiểm soát các loại thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật… với NMTT; nhà sản xuất phải loại bỏ cá nguyên liệu đã bị phân hủy mạnh (có histamine)...
Do vậy, nếu áp dụng vào ngành nước mắm nói chung của Việt Nam rõ ràng không phù hợp với NMTT, chỉ có lợi cho NMCN.
Đa số các ý kiến đề nghị cần tách bạch quy chuẩn NMTT và NMCN. Ảnh: TRẤN GIANG
Tạo ra rào cản với NMTT
Phân tích rõ hơn về vấn đề trên, ông Lê Trần Phú Đức, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nước mắm Phan Thiết, cho rằng nội dung có thể “bức tử” NMTT chính là những quy định về hàm lượng histamine trong nước mắm. Vì theo quy định của Codex, hàm lượng histamine trong nước mắm không được quá 400 mg/lít.
Đây là hàng rào kỹ thuật làm NMTT ở Việt Nam không thể xuất khẩu được vì có hàm lượng histamine luôn ở mức cao 700-1.200 mg/lít. Chỉ tiêu về histamine thấp như thế chỉ có NMCN là đáp ứng được vì là nước mắm pha loãng nên không thể có nhiều histamine.
“Để cho mọi người dễ hiểu, tôi xin ví dụ một ngày một người có thể ăn 250 g cá tươi nhưng trung bình chỉ ăn khoảng 5 ml nước mắm. Điều đó có nghĩa hàm lượng histamine hấp thụ vào cơ thể qua nước mắm rất ít, chỉ khoảng 5 mg. Như vậy khó có thể xảy ra ngộ độc histamine do ăn nước mắm” - ông Đức khẳng định.
| Sẽ kiến nghị Quốc hội Bà Hồ Thị Kim Liên, Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Phú Quốc, cho biết hiệp hội sẽ có văn bản gửi Quốc hội, Thủ tướng và các bộ, ngành liên quan xem xét và quyết định cho xây dựng hai bộ quy chuẩn kỹ thuật riêng cho NMTT và NMCN. “Chúng tôi cũng kiến nghị Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chỉ đạo các bộ, ngành sớm thành lập Hiệp hội NMTT Việt Nam để tạo điều kiện, hỗ trợ cho ngành nghề nước mắm Việt Nam được bảo tồn, phát triển ổn định” - bà Liên cho hay. |
Đồng quan điểm, chuyên gia Vũ Thế Thành cho rằng dự thảo này đã tham khảo từ tiêu chuẩn nước mắm của Codex quốc tế. Tiêu chuẩn Codex là do các ủy ban Codex Thái Lan và Việt Nam cùng soạn thảo. Song Thái Lan sản xuất NMCN là chính, cho nên tiêu chuẩn Codex cũng như những hướng dẫn của họ không phù hợp với ngành sản xuất nước mắm của Việt Nam.
Theo ông Thành, các nước đều trân trọng và bảo vệ những loại thực phẩm truyền thống với cách thức sản xuất truyền lại từ thế hệ này đến thế hệ khác. Do đó, cơ quan hữu trách của các nước đều có các tiêu chí về an toàn cho phù hợp với cách sản xuất truyền thống hầu hết đều nhỏ lẻ, quy mô gia đình.
Chẳng hạn, pho mát là sản phẩm truyền thống lên men của châu Âu. Họ ủ lên men cho chín đậm càng lâu càng phát sinh nhiều histamine, tới cả hơn 1.000 ppm. Nhưng các cơ quan an toàn sở tại chỉ khuyến cáo những người tiêu dùng nào nhạy cảm với histamine thì nên lưu ý khi dùng sản phẩm pho mát.
“Do đó, tôi đề nghị Nhà nước cho thực hiện đề tài khoa học cấp quốc gia đánh giá rủi ro histamine trong nước mắm, xem có nguy hại gì hay không. Qua đó để không tạo ra hàng rào kỹ thuật cho nước mắm Việt Nam trên trường quốc tế vì đến nay cũng chưa có trường hợp nào bị ngộ độc từ chất này do nước nắm gây ra. Trên cơ sở đó đưa ra chuẩn giới hạn cho chỉ số này và ban hành hai bộ quy chuẩn về kỹ thuật sản xuất nước mắm riêng biệt cho NMTT và NMCN” - chuyên gia Vũ Thế Thành đề xuất.
TS Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch (AFT), khi trả lời báo chí cũng nhấn mạnh tiêu chuẩn Codex mà cơ quan soạn thảo dự thảo đưa ra làm dẫn chứng không rõ ràng. Tiêu chuẩn này thực tế chỉ do hai quốc gia là Thái Lan và Việt Nam đứng ra soạn thảo.
“Tôi nghiên cứu thì thấy rằng phần lớn nội dung tiêu chuẩn nước mắm Codex là do phía Thái Lan đưa ra và họ tập trung vào quản lý NMCN. Như vậy, tiêu chuẩn Codex chỉ nên áp dụng với loại NMCN của Việt Nam, còn NMTT thì cần có một tiêu chuẩn riêng” - TS Minh nói.
| “Tôi bức xúc vì toàn bộ dự thảo bị hủy” Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Lê Trần Phú Đức (ảnh), Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nước mắm Phan Thiết, thành viên tham gia xây dựng dự thảo về "Quy chuẩn kỹ thuật sản phẩm thủy sản - nước mắm" đang được Cục Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn) xây dựng . Phóng viên: Được biết ông đại diện Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết và là thành viên tham gia xây dựng dự thảo từ đầu năm 2018?  Ông Lê Trần Phú Đức + Ông Lê Trần Phú Đức: Tôi là một trong 10 thành viên được Bộ NN&PTNT ký quyết định thay mặt Hiệp hội Nước mắm Phan Thiết tham gia xây dựng dự thảo. Đã có nhiều cuộc họp giữa các thành viên và có kết quả khá tốt. Bước đầu dự thảo cũng tạm thời được xây dựng, trong đó phác thảo rất minh bạch và rõ ràng cho NMTT lẫn NMCN. Dự thảo này sau đó dự kiến sẽ được ban hành. Tuy nhiên, nếu tôi nhớ không lầm thì khoảng tháng 7-2018, không hiểu vì lý do gì mà bất ngờ có thông báo hủy toàn bộ dự thảo trên. Thông báo trên cũng yêu cầu nâng số thành viên từ 10 lên 12 người và có thành viên của Masan tham gia. . Vậy là ông phải tiếp tục bay ra Hà Nội để tham gia xây dựng dự thảo lại từ đầu và thưa ông, thành viên mới đại diện cho Masan là ai? + Đúng là tôi phải bay ra Hà Nội để tham gia và xây dựng dự thảo lại. Tuy nhiên, lần họp đầu tiên khi tôi vừa xuống sân bay đã nhận tin nhắn phải hoãn vì chưa đủ thành phần. Sau đó tôi lại được mời lần nữa và lần này có đại diện Masan là một luật sư tham gia mà tôi không nhớ tên. Trong cuộc họp ấy, nhiều nội dung hoàn toàn được thay đổi so với cuộc họp tôi tham gia trước đó. Đặc biệt khi ban hành dự thảo lần đầu, nội dung không giống với những gì đã bàn luận trước đó. Cụ thể, họp bàn một đằng nhưng thông báo bằng văn bản một nẻo, có rất nhiều nội dung làm khó cho NMTT. Tức quá, tôi đã gửi email kịch liệt phản đối những nội dung trong dự thảo. Tôi khẳng định không chấp nhận làm việc kiểu này vì nhiều nội dung trong văn bản thông báo không hề được đưa ra trong cuộc họp bàn bạc, xây dựng. Sau khi tôi gửi email phản đối, đến sau này tôi không nhận được bất cứ giấy mời nào để tiếp tục tham gia góp ý cho dự thảo, dù tôi là thành viên tham gia từ đầu có quyết định hẳn hoi. Theo tôi, phải làm rõ ai đã tạo ra việc này làm mất niềm tin của người tiêu dùng, tốn nhiều giấy mực. Đặc biệt phải xác minh, làm rõ, phải có kết luận, quy trách nhiệm rõ ràng rồi mới tiến hành xây dựng dự thảo mới. . Xin cám ơn ông. PHƯƠNG NAM thực hiện |
