Sáng 3-3 tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Thường trực Chính phủ đã có cuộc gặp mặt đầu xuân với các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tiêu biểu.
Nâng cao năng lực cạnh tranh của DNNN
Phát biểu kết luận buổi gặp mặt, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định Chính phủ luôn bên cạnh các DNNN, DN FDI và DN tư nhân trong nước. Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm phát triển DNNN nhanh, bền vững, đúng hướng, góp phần thực hiện chủ trương kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo của nền kinh tế, trong đó DNNN đóng vai trò tiên phong, nòng cốt.
Thủ tướng nêu rõ hoạt động sản xuất, kinh doanh của các DNNN cơ bản duy trì ổn định nhưng vẫn có một số DN thua lỗ, một số tập đoàn, tổng công ty chưa đạt chỉ tiêu kế hoạch sản xuất, kinh doanh; lợi nhuận âm.
“Năng lực cạnh tranh, khoa học công nghệ còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu là lực lượng nòng cốt của kinh tế nhà nước. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công tác đổi mới quản trị kinh doanh còn chậm, chưa thực sự hướng tới các nguyên tắc, thông lệ quốc tế, chi phí sản xuất, kinh doanh còn lớn, công nghệ, công cụ quản trị kinh doanh còn chậm đổi mới” - Thủ tướng chỉ ra.
Một số DN để xảy ra sai phạm, tham nhũng, tiêu cực phải xử lý. Nguyên nhân là có nơi, có lúc còn bị động, lúng túng trước những biến động lớn, phản ứng chính sách chưa kịp thời, tái cấu trúc chưa phù hợp với tình hình; tinh thần đổi mới, sáng tạo ở một số tập đoàn, tổng công ty còn hạn chế, còn sợ sai, sợ trách nhiệm, một số chế độ, chính sách chưa phù hợp.
Thủ tướng yêu cầu cần rút kinh nghiệm, chỉ ra nguyên nhân của những điểm chưa được, xử lý nghiêm những người làm sai, vi phạm nhưng không vì thế mà chùn bước.
Thủ tướng yêu cầu các DNNN phải nhạy cảm về chính trị, nhạy bén về kinh tế, sâu sắc về khoa học công nghệ, xoay chuyển tình thế, chuyển đổi trạng thái bằng tất cả tư duy, kinh nghiệm sẵn có cộng với kinh nghiệm của thế giới; phải chủ động hơn nữa đề ra những cách làm mới thì mới tăng tốc và vượt lên được.
Theo Thủ tướng, các DNNN phải tự tin đi lên, thắng không kiêu, bại không nản, tạo động lực mới, khí thế mới, thành quả mới, thắng lợi mới. Quan trọng là phát hiện kịp thời các khó khăn, vướng mắc, phản ứng chính sách kịp thời, phát triển chủ yếu dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới, sáng tạo, lấy con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực, nguồn lực phát triển.
Thủ tướng yêu cầu tiếp tục phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt của DNNN trong nền kinh tế; DNNN cần là lực lượng tiên phong, dẫn đầu trong đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số, tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.
Thủ tướng đề nghị tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh của DNNN theo hướng nâng cao chất lượng, đồng thời đẩy mạnh các động lực mới về tăng trưởng liên quan đến chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Cần trao quyền để chủ động nhiều hơn
Bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ KH&ĐT cũng chỉ ra hoạt động của khu vực DNNN còn bộc lộ một số hạn chế: Chưa phát huy hiệu quả nguồn lực, vốn, tài sản Nhà nước giao, giải ngân vốn đầu tư cả năm 2023 chưa đạt kế hoạch đề ra.
Một số DNNN hoạt động thua lỗ do năng lực cạnh tranh, năng lực quản trị DN yếu, chưa tiệm cận với các nguyên tắc và thông lệ quốc tế tốt.
Nguyên nhân của những tồn tại trên được nhìn nhận do điều kiện khách quan, chủ quan, trong đó có những vướng mắc về cơ chế, chính sách, các quy định của pháp luật về quản trị DN, quản lý vốn và tài sản, đất đai, đấu giá, đấu thầu… chưa đồng bộ, chưa phù hợp với đầu tư kinh doanh và quản trị điều hành DNNN trong nền kinh tế thị trường.
Đặc biệt, pháp luật hiện hành về DNNN chưa thật sự phân cấp, chưa trao quyền tự chủ cho DN chủ động quyết định hoạt động đầu tư, kinh doanh.
Trao đổi tại cuộc gặp mặt, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Dương Anh Đức bày tỏ mong muốn Chính phủ sớm điều chỉnh các chính sách, quy chế tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để các DNNN tại TP.HCM phát huy tiềm năng, khai thác hiệu quả tối đa các tài sản được giao.
Đồng thời, lãnh đạo TP.HCM cho rằng cần có quy chế rõ ràng đối với DN liên doanh, các dự án đầu tư nước ngoài vì vừa qua TP.HCM đã gặp một số khó khăn trong vấn đề này.
Cụ thể, ông Dương Anh Đức dẫn chứng trường hợp DN liên doanh sau khi kết thúc hợp đồng kinh doanh thì phải chuyển giao toàn bộ tài sản cho phía Việt Nam. Tuy nhiên, do vướng mắc quy chế nên việc bàn giao tài sản bị chậm.
Nếu những vướng mắc này sớm được xử lý thì chúng ta có thể tiếp quản ngay, khai thác hiệu quả tối đa hoạt động và các tài sản được giao.
Hoặc như khách sạn Lộc Phúc của TP.HCM, một trong những liên doanh đầu tiên của Việt Nam, hoạt động kinh doanh có lãi lớn, đóng góp rất nhiều cho kinh tế TP.HCM. Tuy nhiên, sau hơn ba năm hết thời hạn kinh doanh, do quy chế, khách sạn vẫn chưa được khai thác, gây lãng phí.
Cũng theo ông Dương Anh Đức, quy chế bất cập khiến một số DNNN tại TP.HCM mặc dù trước đây hoạt động rất hiệu quả nhưng hiện đang gặp khó khăn trong phát triển.
“Việc đầu tư, phát triển DN luôn là mối quan tâm hàng đầu của TP.HCM. Mong muốn lớn nhất của lãnh đạo TP.HCM là TP có được quyền chủ động để có thể chỉ đạo các DNNN trên địa bàn, để họ tiếp tục đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển kinh tế” - ông Dương Anh Đức nhấn mạnh.
