Sáng ngày 3-12, Quốc hội đã thảo luận ở hội trường báo cáo tổng hợp việc thực hiện của các thành viên Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước đối với nghị quyết của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề, chất vấn.
Tín dụng nhà ở xã hội giải ngân chậm, thị trường vàng thiếu bền vững
Góp ý vào báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện các nghị quyết chất vấn và giám sát trong lĩnh vực ngân hàng, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) đánh giá ngành ngân hàng đã có nhiều nỗ lực nhưng nhiều điểm nghẽn lớn vẫn tồn tại, đặc biệt ở hai lĩnh vực người dân quan tâm là tín dụng nhà ở xã hội và ổn định thị trường vàng.
Theo đại biểu, Quốc hội đã nhiều lần yêu cầu Ngân hàng Nhà nước hướng dòng vốn vào lĩnh vực ưu tiên, nhất là chương trình nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo chung cư cũ. Tuy nhiên, báo cáo cho thấy tiến độ giải ngân còn rất chậm, chưa tương xứng với nhu cầu thực tế.
Theo đại biểu, dù ngành ngân hàng cho biết “thiếu dự án đủ điều kiện” hay “vướng thủ tục đất đai”, nhưng cách giải thích này chưa phản ánh đầy đủ vai trò điều phối của Ngân hàng Nhà nước trong thiết kế cơ chế và đôn đốc các bộ, ngành liên quan.
Đáng chú ý, gói tín dụng 500.000 tỉ đồng phục vụ hạ tầng, công nghệ số và kinh tế xanh dù đã bố trí nguồn vốn nhưng chưa giải ngân được do thiếu danh mục dự án.
“Người dân và doanh nghiệp chỉ nhìn vào kết quả cuối cùng: vốn có đến đúng địa chỉ hay không, chứ không phải ngành ngân hàng nói ‘đã sẵn sàng vốn’,” đại biểu Nga nêu.
Từ đó, bà đề nghị Ngân hàng Nhà nước phải chủ động hơn, đơn giản hóa quy trình xác định dự án đủ điều kiện vay, đồng thời rà soát thiết kế các chương trình tín dụng; nếu điều kiện quá chặt hoặc cơ chế kém hấp dẫn thì cần mạnh dạn đề xuất điều chỉnh.
Bên cạnh tín dụng ưu tiên, đại biểu dành nhiều thời gian phân tích vấn đề ổn định thị trường vàng. Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã tăng cung vàng, đấu thầu, thanh tra doanh nghiệp và tham mưu sửa đổi Nghị định 24, giúp từng thời điểm giảm mạnh chênh lệch giá vàng miếng trong nước và thế giới. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy có giai đoạn chênh lệch tăng vọt trở lại, thể hiện thị trường chưa ổn định vững chắc và dễ bị đầu cơ, thao túng.
“Báo cáo của Chính phủ liệt kê nhiều giải pháp đã triển khai nhưng chưa làm rõ nguyên nhân gốc rễ, cũng như chưa thể hiện lộ trình tổ chức lại thị trường vàng sau khi sửa Nghị định 24”, đại biểu Nga nói.
Từ đó đại biểu đề nghị sớm công khai lộ trình tái cấu trúc thị trường vàng theo hướng giảm độc quyền, tăng cạnh tranh lành mạnh, minh bạch hoạt động kinh doanh vàng; đồng thời nghiên cứu thiết lập sàn giao dịch vàng tập trung để hạn chế tình trạng “làm giá”.
Theo đại biểu, yêu cầu của Nghị quyết 173/2024/QH15 về việc ổn định thị trường vàng “mới chỉ được đáp ứng một phần, độ bền vững chưa cao”, trong khi biến động giá vàng vẫn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng ổn định tiền tệ và an toàn hệ thống.
Sai phạm đất đai vẫn lặp lại qua nhiều năm
Phát biểu tại Quốc hội, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) khẳng định của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đã phản ánh toàn diện kết quả thực hiện các nghị quyết giám sát và chất vấn của Quốc hội khóa XIV, XV, đồng thời cho thấy nỗ lực rất lớn của ngành trong siết kỷ luật tài chính, ngân sách và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
“Đặc biệt, riêng giai đoạn 2024–2025, KTNN đã chủ động chuyển 7 vụ việc có dấu hiệu vi phạm sang cơ quan điều tra, thể hiện tinh thần “không vùng cấm”, “không ngoại lệ”, góp phần củng cố niềm tin của cử tri đối với vai trò giám sát tối cao của Quốc hội”, đại biểu nêu.
Tuy nhiên, đại biểu Hùng cũng cho hay một số kiến nghị của KTNN liên quan đến sửa đổi, ban hành văn bản quản lý ở địa phương chậm được thực hiện, điển hình là nhóm kiến nghị sau kiểm toán Covid-19: đến nay mới hoàn thành 6/28 nội dung. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ thay đổi bối cảnh và thiếu quy định chuyển tiếp phù hợp.
Đại biểu đề nghị cần hoàn thiện quy định về trách nhiệm giải trình của cơ quan soạn thảo và cơ quan thực hiện kiến nghị kiểm toán, gắn rõ trách nhiệm cá nhân, đặc biệt là người đứng đầu.
Báo cáo cho thấy tình trạng giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá; miễn giảm tiền thuê đất sai đối tượng; chậm cấp giấy chứng nhận; hồ sơ pháp lý thiếu đầy đủ; đất công bị hoang hóa, lấn chiếm; sử dụng sai mục đích… vẫn xuất hiện ở nhiều địa phương.
Đại biểu nhận định điều này chứng tỏ hiệu lực của kiến nghị kiểm toán chưa đủ mạnh, khắc phục sau kiểm toán thiếu đồng bộ, chậm chuyển biến. Đại biểu đề nghị Quốc hội yêu cầu các địa phương có tỷ lệ tồn đọng kiến nghị cao phải báo cáo giải trình định kỳ trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Cũng theo đại biểu Hùng, đến ngày 30-9-2025, tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán của năm trước mới đạt 58%, trong khi kiến nghị về kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân chỉ đạt 22,5%.
Ông cho rằng tính răn đe của kết luận kiểm toán chưa đủ mạnh và cơ chế giám sát liên thông còn phân tán. Đại biểu đề nghị tăng cường công khai danh sách các tổ chức, cá nhân không thực hiện kiến nghị theo Nghị quyết 141/2024/QH15.
Từ đó, đại biểu Hùng đề nghị 3 giải pháp, thứ nhất là sửa Luật KTNN theo hướng tăng quyền tiếp cận dữ liệu, tăng tính ràng buộc của kết luận kiểm toán và quy định rõ trách nhiệm thực hiện kiến nghị. Việc cập nhật chuẩn mực kiểm toán phải gắn với ứng dụng mạnh mẽ dữ liệu lớn, kiểm toán số để nâng cao khả năng phát hiện sai phạm.
Thứ hai là tăng cường siết kỷ luật trong thực hiện kiến nghị kiểm toán, đưa tỷ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán vào tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu.
Thứ ba là nâng cao hiệu quả phối hợp giữa KTNN và các cơ quan thanh tra, điều tra. Trong đó cần tăng chia sẻ dữ liệu, xử lý kịp thời dấu hiệu vi phạm ngay trong quá trình kiểm toán…
