Giá vàng đã thiết lập đỉnh cao khi vượt trên 4.000 USD/ounce, một mức tăng hơn 60% kể từ đầu năm đến nay. Thêm vào đó, giá vàng đã gần 50 lần phá kỷ lục của chính nó tính đến thời điểm hiện tại.
Đường đi của giá vàng
Cú tăng tốc giá vàng đã tạo ra cảnh xếp hàng mua vàng trên khắp thế giới. Trong bối cảnh này, nhiều người tự hỏi yếu tố nào đang dẫn dắt giá vàng tăng mạnh.
Trước hết, giá vàng thế giới đang được biểu thị theo đơn vị XAU/USD, thể hiện giá trị của 1 ounce vàng được định bằng đồng USD. Đây là tiêu chuẩn được sử dụng bởi các sàn giao dịch, ngân hàng đầu tư và nhà môi giới quốc tế.
XAU/USD phản ánh giá vàng giao ngay (spot) trên các thị trường phi tập trung (OTC) hoặc các sàn giao dịch lớn như COMEX (New York) và thị trường London Bullion Market Association (LBMA). Giá này được xem là giá chuẩn cho mọi giao dịch vàng vật chất và phái sinh trên toàn thế giới.
Có một mối quan hệ giữa giá vàng giao ngay (spot) và giá vàng tương lai (futures). Đây là một trong những cơ chế quan trọng nhất trong việc định giá vàng toàn cầu.
Thị trường vàng tương lai, chủ yếu thông qua sàn giao dịch COMEX hay LBMA, đóng vai trò chính hướng dẫn giá vàng trong một thời điểm nào đó ở tương lai. Những kỳ vọng này được hình thành dựa trên các yếu tố vĩ mô từ chính sách lãi suất của Mỹ, dữ liệu lạm phát đến sự kiện địa chính trị. Thông qua thị trường vàng trên các sàn giao dịch lớn sẽ giúp dẫn dắt, định hình giá vàng giao ngay trên toàn cầu.
Tuy nhiên, lực chi phối giá vàng không đơn thuần nằm ở các sàn giao dịch, vì giá cả muốn chuyển động phải có thanh khoản và cung cầu.
Khi giá vàng tăng vọt trên 4.200 USD, ông Jamie Dimon, CEO JPMorgan Chase cho biết, dù không phải là người mua vàng, nhưng lúc này vẫn phải có chút vàng trong danh mục đầu tư. Đây cũng là lần đầu tiên ông Jamie Dimon mua vàng.
Ông Jamie Dimon là một nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong giới tài chính toàn cầu. Chính Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng từng thừa nhận phải theo dõi sát các bài phỏng vấn của ông Jamie Dimon để có chính sách phù hợp.
Việc ông Jamie Dimon thay đổi lập trường về vàng cho thấy khó có yếu tố nào có thể chi phối thị trường vàng. Đây là một biện pháp phòng ngừa rủi ro bắt buộc trong một môi trường đầy bất ổn hiện nay.
Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cho biết, các đợt tăng giá vàng kỷ lục gần đây được thúc đẩy bởi các yếu tố quen thuộc đến từ lo ngại về lạm phát, bất ổn địa chính trị và lực mua mạnh mẽ từ các ngân hàng Trung ương trên toàn thế giới.
Thị trường vẫn đang kỳ vọng vào việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục cắt giảm lãi suất trong năm 2025. Nợ công Mỹ đang thúc đẩy kỳ vọng về sự mất giá của đồng USD. Hai yếu tố lãi suất giảm và đồng USD yếu sẽ hỗ trợ giá vàng tăng.
Cuộc chiến thương mại toàn cầu đang leo thang làm xói mòn niềm tin vào USD như một đồng tiền dự trữ của thế giới. Do đó, vàng đã trở thành giải pháp thay thế, bởi vì không có loại tiền tệ nào đủ lớn, đủ ổn định, hoặc đủ tự do để hoạt động như một đồng tiền dự trữ.
“Đợt tăng giá vàng không chỉ là một phản ứng nhất thời mà là sự hội tụ của ba lực lượng lớn gồm sự suy yếu cấu trúc của đồng USD, những bất ổn chính trị toàn cầu ngày càng sâu sắc, và lực cầu vàng mạnh mẽ của ngân hàng Trung ương nhằm đa dạng dự trữ ngoại hối”- Tiến sĩ Hiếu đánh giá.
Chặn đầu cơ
Tại Việt Nam, giá vàng trong nước đang điều chỉnh theo biến động giá vàng thế giới. Ngoài ra, cung cầu cũng ảnh hưởng đến giá vàng trong nước.
Dù vậy, có thể thấy nhiều yếu tố đã ảnh hưởng lên giá vàng trong thời gian vừa qua. Điều này đã được Thủ tướng chỉ ra khi yêu cầu xử lý nghiêm các hành vi thao túng, găm hàng, đẩy giá trên thị trường vàng.
Tại Việt Nam, bên cạnh sự chi phối của nhiều tay "chơi lớn", giá vàng trong nước tăng mạnh do vàng vẫn được coi là tài sản tích trữ truyền thống và là công cụ bảo vệ giá trị tài sản hiệu quả nhất. Ngoài ra, khi giá vàng tăng nóng, tâm lý đám đông và FOMO (Fear Of Missing Out, là hội chứng sợ bỏ lỡ) khiến nhiều người dân đổ xô đi mua vàng, tạo ra cầu đột biến trong ngắn hạn, đẩy giá bán lẻ lên cao hơn nữa.
Tiến sĩ Hiếu cho biết, tại Việt Nam cũng có nhiều yếu tố tác động lên thị trường vàng. Khi giá vàng tăng kỷ lục chắc chắn tồn tại những cá nhân mua đi bán lại, "lướt sóng" để kiếm lời nhanh chóng. Những người này thuộc thành phần đầu cơ.
Tuy nhiên, ranh giới giữa đầu tư và đầu cơ là rất mỏng manh. Việc mua vàng giữ 6 tháng hay mua hôm nay bán ngày mai đều không có luật nào cấm người dân thực hiện, do đó không thể triệt tiêu hoàn toàn tình trạng đầu cơ này.
“Tuy nhiên, tình trạng đầu cơ mà chúng ta cần phải triệt tiêu là khi các nhà kinh doanh vàng hoặc người mua vàng lợi dụng sự biến động của thị trường để thao túng thị trường nhằm trục lợi bất chính. Cụ thể, các hành vi cần loại bỏ bao gồm tung ra các tin đồn thất thiệt để đẩy giá vàng lên cao, tạo sóng giả tạo trên thị trường nhằm kiếm lời nhanh chóng và thao túng thị trường vàng trên sự thiệt hại của người khác.
Do đó, cơ quan quản lý Nhà nước cần có những biện pháp mạnh tay để triệt hạ những thành phần thao túng thị trường và đầu cơ một cách bất chính này”- Tiến sĩ Hiếu nói.
Tiến sĩ Đào Lê Trang Anh, Đại học RMIT cho biết, sau khi Nhà nước không còn độc quyền vàng miếng, nhiều doanh nghiệp được tham gia sản xuất và phân phối kỳ vọng nguồn cung sẽ dồi dào hơn. Điều này làm giảm sức ép tăng giá do khan hiếm hàng và tính cạnh tranh tăng lên, dẫn đến giá bán sát hơn với giá nhập khẩu (bao gồm giá vàng quốc tế cộng với chi phí vận chuyển và thuế), từ đó rút ngắn khoảng cách với giá thế giới.
Tuy nhiên, để giá vàng trong nước duy trì ổn định và từng bước tiệm cận giá vàng thế giới một cách bền vững, cần hội tụ thêm nhiều điều kiện khác. Cụ thể, cần xây dựng chính sách nhập khẩu vàng minh bạch và linh hoạt, tăng cường công tác giám sát nhằm ngăn chặn hành vi đầu cơ, thao túng giá, và thúc đẩy sự minh bạch của thị trường thông qua việc phát triển sàn giao dịch vàng tập trung.
Bên cạnh đó, một nền kinh tế vĩ mô ổn định với chính sách tài khóa và tiền tệ hợp lý cũng đóng vai trò then chốt trong việc tạo dựng niềm tin thị trường và hỗ trợ quá trình điều tiết giá vàng hiệu quả.
Theo Tiến sĩ Hồ Quốc Tuấn, Đại học Bristol (Anh), để giảm bớt xu hướng tập trung vào vàng của người dân, cần phải có chính sách kích thích các khoản đầu tư mà Nhà nước thấy phù hợp hơn. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi phải cân nhắc kỹ và có một tính toán hợp lý. Ví dụ, nếu đề xuất đánh thuế lên đầu tư vàng qua kênh chính thức, người dân có thể chuyển sang mua vàng "chui" hoặc chuyển sang đầu cơ đất đai.
Một bộ chính sách tổng hợp để nắn dòng vốn từ vàng sang các kênh đầu tư dài hạn khác phải cân nhắc hai yếu tố. Xác định rõ đâu là kênh đầu tư mà Nhà nước muốn dẫn vốn vào và từ đó có chính sách khuyến khích hợp lý, như miễn thuế.
Chính sách phải được thiết lập để người dân tự nguyện chuyển dòng vốn từ vàng sang, chứ không phải bắt ép. Nếu bắt ép, sẽ có nguy cơ xuất hiện những thị trường tự do hoặc chợ bán vàng "chui" trên các nền tảng mạng xã hội.
