Tại phiên thảo luận về dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) ngày 27-5, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung khẳng định, BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ được giao tổ chức, thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT).
Chính sách BHXH 1 lần là vấn đề phức tạp
Mặc dù chính sách BHXH ở Việt Nam còn non trẻ (mới 29 năm trong khi các quốc gia trên thế giới, chính sách này đã được triển khai vài trăm năm), nhưng Việt Nam đã có 8/9 loại hình BHXH, cơ bản phát triển tốt và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Về chính sách BHXH 1 lần, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh đây là vấn đề nhạy cảm nhất trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) và cũng là vấn đề phức tạp nhất.
Trên cơ sở Nghị quyết 28 của Trung ương về cải cách chính sách BHXH, trong đó đặt ra mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài của đất nước để khi người già về hưu đều có lương, BHYT. Cùng với đó, luật cũng phải quan tâm đến đời sống thực tế của người lao động (NLĐ) vì nguyện vọng của một bộ phận này là muốn rút BHXH 1 lần.
Theo đó, qua nhiều lần tham vấn các tổ chức quốc tế, tổ chức các hội thảo, hội nghị, Chính phủ đưa ra 2 phương án BHXH 1 lần. Đến ngày 25-5 vừa qua, Chính phủ tiếp tục cho ý kiến về nội dung này và thấy không có phương án nào khác ngoài 2 phương án nêu trong dự luật.
Phương án 1, NLĐ có thời gian đóng BHXH trước ngày luật này có hiệu lực thi hành (dự kiến ngày 1-7-2025), sau 12 tháng không tham gia BHXH bắt buộc, tự nguyện và thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được rút BHXH 1 lần. Sau thời gian luật có hiệu lực thi hành, NLĐ không được rút BHXH 1 lần nữa.
Phương án 2, sau 12 tháng NLĐ không tham gia BHXH bắt buộc, tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được rút BHXH 1 lần, nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian còn lại được bảo lưu để NLĐ tiếp tục tham gia khi có điều kiện và hưởng các chế độ BHXH.
Thông tin thêm, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết qua nghiên cứu các ý kiến đề xuất, cũng tính toán đến tích hợp 2 phương án như một số đại biểu phân tích. Theo đó, người đang đóng BHXH được rút BHXH 1 lần tiếp như phương án 1; người đóng sau này thì sẽ theo phương án 2.
Tuy nhiên, sau khi xem xét, các chuyên gia đánh giá thấy rằng nếu tích hợp thì nhược điểm nhiều hơn là ưu điểm. Chính vì vậy, Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội đề nghị cho lựa chọn 1 trong 2 phương án Chính phủ trình.
Hơn nữa, từ kỳ họp thứ 6 đến nay, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã lấy ý kiến tác động rộng rãi. Trong đó, qua báo cáo của năm địa phương có tỉ lệ rút BHXH 1 lần cao, phần lớn ý kiến chọn phương án 1, rất ít người đề xuất phương án 2.
Bộ trưởng cũng tán thành với ý kiến đại biểu cho rằng cùng với việc có chính sách hạn chế cho rút BHXH 1 lần, cần có nhiều giải pháp hỗ trợ NLĐ trong thời gian mất việc làm để ổn định cuộc sống.
Tăng chế độ là đúng đắn nhưng phải cân đối thu chi
Liên quan đến các đề xuất tăng cường chính sách cho các đối tượng thai sản, ốm đau… ông Đào Ngọc Dung đánh giá “rất phù hợp, xác đáng, đúng với thực tế, đúng với nhu cầu và cần phải ghi nhận”.
"Tuy nhiên, ngay trong quá trình soạn thảo dự thảo Luật, chúng ta đã đưa rất nhiều chính sách tân tiến hơn, nhiều chính sách tốt hơn so với Luật BHXH năm 2014
Nếu tiếp tục tăng quỹ ốm đau, thai sản thì ngân sách hiện nay chưa thể đảm bảo. Do vậy, trước mắt cần đảm bảo hài hòa giữa chính sách, quyền lợi với khả năng cân đối của quỹ, giữa khả năng chi và thu…”- ông Đào Ngọc Dung nói.
Về vấn đề mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH cho biết Nghị quyết 28 nêu rõ phấn đấu tiến tới BHXH toàn dân, đa tầng. Nghị quyết 42 của Ban chấp hành Trung ương cũng nêu đến năm 2030 đạt độ bao phủ BHXH là 60%. Do đó việc mở rộng BHXH là tất yếu.
“Vì vậy những đối tượng nào đã rõ, đã đủ điều kiện thì cần quy định ngay trong Luật này. Đối với đối tượng là hộ kinh doanh cá thể, qua lấy ý kiến cho thấy tham gia BHXH bắt buộc là phù hợp…”- ông Đào Ngọc Dung cho hay.
Thời gian qua, BHXH Việt Nam đã không ngừng nỗ lực phối hợp với các bộ, ngành liên quan và cấp ủy, chính quyền các cấp thực hiện tốt các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao. Nhờ đó, diện bao phủ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tiếp tục tăng.
Tính đến hết năm 2023, với 39,25% lực lượng lao động (LLLĐ) trong độ tuổi tham gia BHXH có gần 31,6% LLLĐ trong độ tuổi tham gia BH thất nghiệp. Đặc biệt, diện bao phủ BHYT tiếp tục phát triển bền vững, tiệm cận mục tiêu BHYT toàn dân với 93,35% dân số được chăm sóc sức khỏe bởi chính sách BHYT.
