Vào đầu tháng 12, Hội đồng Quản trị Tập đoàn Kokuyo (Nhật) thông báo quyết định mua cổ phiếu Thiên Long để chiếm tỉ lệ sở hữu 65,07%. Giá trị mua lại ước tính là 26,7 tỉ Yên Nhật, tương đương hơn 4.700 tỉ đồng.
Đôi bên cùng có lợi
Ban lãnh đạo Kokuyo cho biết thời gian chào mua dự kiến vào tháng 8-2026 và kết thúc vào tháng 11-2026. Nếu thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) thành công, Thiên Long sẽ trở thành công ty con của Kokuyo.
"Giao dịch này là một thương vụ M&A thân thiện nhằm hướng tới sự tăng trưởng bền vững và nâng cao giá trị doanh nghiệp trung và dài hạn cho cả hai công ty. Kokuyo đặt mục tiêu nắm vị thế số 1 văn phòng phẩm tại châu Á vào năm 2030 và thương vụ này nhằm tăng tốc cho mục tiêu này", Tập đoàn Kokuyo nhấn mạnh.
Tập đoàn Thiên Long (TLG) cũng xác nhận Đầu tư Thiên Long An Thịnh (TLAT), cổ đông lớn nhất đang sở hữu 46,82% vốn điều lệ TLG, đang đàm phán giao dịch với Kokuyo.
Thiên Long cho biết sự xuất hiện của Kokuyo, thương hiệu Nhật Bản hơn 100 năm tuổi, là cơ hội lớn. Việc này giúp mở rộng hợp tác về nghiên cứu, thiết kế và phát triển sản phẩm.
TLG khẳng định Kokuyo là đối tác gia công thiết kế mà công ty đã hợp tác thời gian qua. Hiện tại, TLG không có thay đổi trọng yếu về nhân sự, chính sách đối với người lao động, khách hàng và đối tác. Đồng thời, công ty sẽ cập nhật thông tin minh bạch để đảm bảo quyền lợi cổ đông.
Sau thông tin trên, giá cổ phiếu Thiên Long chạm mức 69.000 đồng/cổ phiếu, cao nhất trong vòng một năm qua.
Câu chuyện phía sau thương vụ
Thực tế, việc Thiên Long về tay người Nhật có thể giúp công ty tăng tốc phát triển. Tuy nhiên, điều này để lại nuối tiếc về một thương hiệu Việt đi lên từ con số 0.
Sự khởi đầu của Thiên Long đầy gian nan. Nhà sáng lập Cô Gia Thọ đối mặt vô vàn khó khăn về vốn và áp lực cạnh tranh ngay từ những ngày đầu khởi nghiệp. Dù quy mô ban đầu rất nhỏ, doanh nghiệp vẫn xoay xở được trong điều kiện khó khăn, đối mặt trực tiếp với sự cạnh tranh từ bút ngoại nhập. Để vượt qua đối thủ, Thiên Long tập trung nâng cấp chất lượng sản phẩm và tạo được thế đứng vững chắc.
Thị trường có lẽ sẽ bất ngờ về câu chuyện "bán mình" của Thiên Long. Trong giai đoạn 2015-2025, công ty luôn làm ăn có lời và doanh số tăng tốc. Năm 2024, TLG lãi cao nhất với hơn 400 tỉ đồng; 9 tháng đầu năm 2025 lãi hơn 377 tỉ đồng.
Kết quả kinh doanh còn cho thấy sự ấn tượng khi Thiên Long xác lập vị thế số 1 trong lĩnh vực sách và văn phòng phẩm online. Năm 2024, doanh thu thương mại điện tử tăng 157% so với kế hoạch, gấp 2,6 lần năm 2023.
Thiên Long tạo kết quả ấn tượng tại nhiều quốc gia: Lebanon tăng 144%, Nepal tăng 76%, Malaysia tăng 64%... Tháng 5-2025, Thiên Long thâu tóm nhà sách Phương Nam để mở rộng hệ thống phân phối.
Nhà đầu tư đặt niềm tin vào tiềm năng của Việt Nam
Tại Diễn đàn M&A 2025 vừa diễn ra 9-12 tại TP.HCM, KPMG công bố số liệu cho thấy trong 10 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị giao dịch đạt mức 2,3 tỉ USD với 218 thương vụ. Dòng vốn nội tiếp tục đóng vai trò dẫn dắt, trong khi vốn ngoại tăng tốc trở lại, đặc biệt từ Singapore, Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc.
Một số đại biểu nhận định Việt Nam nói chung, thị trường M&A Việt Nam nói riêng, vẫn luôn được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá là một thị trường an toàn, hấp dẫn, giàu tiềm năng. Các nhà đầu tư cả trong và ngoài nước vẫn đặt nhiều niềm tin vào tiềm năng tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam, cũng như tiềm năng và cơ hội của điểm đến đầu tư Việt Nam. Đặc biệt làn sóng M&A sắp tới sẽ trở thành động lực tái cấu trúc doanh nghiệp, nâng tầm quản trị, cải thiện năng suất và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thập niên tới
Các thương vụ nổi bật năm nay chủ yếu tập trung vào bất động sản, vật liệu, tài chính và y tế. Một số thương vụ lớn trị giá 1-1,5 tỷ USD đang trong giai đoạn hoàn tất, dự kiến tạo cú hích mới cho giai đoạn 2026–2027.
Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương nhấn mạnh Việt Nam đang trở thành điểm đến chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt ở lĩnh vực công nghệ cao. Minh chứng rõ nét là việc các tập đoàn như NVIDIA và Qualcomm đã mua lại cổ phần doanh nghiệp trong nước để phát triển AI. Điều này cho thấy chất lượng dòng vốn M&A đang chuyển dịch mạnh sang hàm lượng xám và công nghệ lõi. Tuy nhiên, cơ hội M&A chỉ chuyển hóa thành giá trị thật khi doanh nghiệp nội bộ chuẩn bị kỹ lưỡng về sự minh bạch.
Chuyên gia tài chính Trần Đình Phương cho biết dù đang có lợi nhuận, doanh nghiệp vẫn cần nguồn lực vốn, công nghệ và kênh phân phối khổng lồ để vươn ra toàn cầu. Đôi khi, người sáng lập tin rằng tầm nhìn dài hạn chỉ được hiện thực hóa nhanh chóng dưới sự bảo trợ của tập đoàn mạnh về tài chính.
Trong các ngành đòi hỏi vốn lớn, dù đang có lãi, doanh nghiệp vẫn có thể bị đe dọa bởi tốc độ đổi mới của đối thủ. Việc "bán mình" đảm bảo nguồn vốn dồi dào để tiếp tục đầu tư.
Đồng quan điểm, các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng chuyển giao quyền sở hữu không có nghĩa thương hiệu biến mất. Đây là bước đệm chiến lược tạo động lực phát triển bền vững hơn. Sự tiếp sức về tài chính, công nghệ và quản trị quốc tế giúp thương hiệu Việt duy trì đà tăng trưởng.
Thực tế đã chứng minh nhiều công ty Việt khi hợp tác với tập đoàn nước ngoài vẫn phát triển mạnh mẽ. Ví dụ, Sabeco vẫn giữ vững vị thế hàng đầu sau khi ThaiBev (Thái Lan) nắm quyền chi phối. Nguyễn Kim về tay Central Group vẫn tiếp tục mở rộng mạng lưới. Nhựa Duy Tân có đối tác ngoại đã hiện đại hóa công nghệ và mở rộng xuất khẩu.
Nhìn chung, việc "bán mình" chưa chắc đã thiệt. Kokuyo đặt mục tiêu sử dụng mạng lưới để biến thị trường ASEAN thành trụ cột thứ 4 trong hoạt động toàn cầu.
Tuy vậy, ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC, cho biết để doanh nghiệp Việt phát triển bền vững trong bối cảnh toàn cầu hóa, lãnh đạo cần tập trung củng cố nội lực. Điều cốt lõi là quản trị, kiểm soát và điều hành doanh nghiệp chuyên nghiệp. Đây là nền móng để thu hút vốn đầu tư nghiêm túc.
Sự sinh trưởng thực sự phải đến từ nội lực và sự thay đổi bản chất doanh nghiệp. Sự "sinh trưởng vô hình" này (cải tiến liên tục về chất lượng, quy trình, tư duy) mới là nền tảng giúp doanh nghiệp đứng vững. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần số hóa bản thân - thay đổi tư duy quản lý dựa trên dữ liệu số.
"Nếu không thực hiện được hai sự chuyển đổi này gồm sinh trưởng nội tại và số hóa bản thân, mọi khái niệm về chuyển đổi số hay phát triển bền vững sẽ chỉ dừng lại ở mức tham khảo, không thể tạo ra lợi thế cạnh tranh", ông Đặng Văn Thành nhấn mạnh.
Từ 2 chỉ vàng đến thương vụ nghìn tỉ
Ít ai biết, trước khi được định giá hàng ngàn tỉ đồng trong thương vụ với người Nhật, Thiên Long từng có khởi đầu đầy gian nan. Ông Cô Gia Thọ, nhà sáng lập Thiên Long, từng chia sẻ ông khởi nghiệp gần như từ con số 0. Vốn liếng ngày đầu chỉ vỏn vẹn hai chỉ vàng và một chiếc xe đạp cũ để đi bỏ mối.
Giai đoạn đầu, doanh nghiệp đối mặt vô vàn áp lực về vốn và sự cạnh tranh gay gắt từ các loại bút ngoại nhập (Thái Lan). Bước ngoặt chỉ thực sự đến khi công ty trở thành đối tác gia công cho các hãng lớn của Nhật và Mỹ. Nhờ những yêu cầu khắt khe về chất lượng từ đối tác ngoại, Thiên Long đã học hỏi, nâng cấp quy trình và tạo nên vị thế "bút bi quốc dân" như ngày nay.
