Đó là quan điểm chung của các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp đưa ra tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần 4-2025 với chủ đề: "Ổn định vĩ mô, thực thi cải cách: Nền tảng cho tăng trưởng 2026" do báo Người Lao Động tổ chức sáng 31-12.
Vĩ mô sáng, tăng trưởng chưa đúng nhịp
Nhận định về bức tranh tổng quan kinh tế – xã hội, đặc biệt là triển vọng giai đoạn 2025-2026, TS Cấn Văn Lực, Ủy viên Hội đồng tư vấn Chính sách của Thủ tướng, cho rằng kinh tế thế giới được dự báo tăng trưởng chậm lại so với năm 2024.
Theo các tổ chức quốc tế, tăng trưởng toàn cầu năm nay chỉ đạt khoảng 3,2%; năm 2026 khoảng 3,1%. Mức này thấp hơn so với 3,3% của năm 2024 và kém hơn nhiều giai đoạn trước đại dịch.
Với Việt Nam, trong bối cảnh hiện nay, mục tiêu tăng trưởng khoảng 8% là khả thi. Lạm phát bình quân 11 tháng là 3,29%, cả năm khoảng 3,4%. Lạm phát cơ bản dao động quanh 3,2–3,3%.
"Với số liệu 11 tháng và dự báo cả năm 2025, kinh tế Việt Nam ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Các động lực tăng trưởng phục hồi tương đối đồng đều như tiêu dùng nội địa cải thiện rõ nét, xuất khẩu tăng khá dù có dấu hiệu chậm lại. Đầu tư tư nhân phục hồi, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) duy trì đà tăng nhưng có khả năng giảm tốc. Khu vực dịch vụ, đặc biệt là du lịch, logistics... tăng trưởng khá", TS Lực nói.
Trong khi đó, PGS-TS Trần Đình Thiên, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, cho rằng điều quan trọng không chỉ nằm ở các chỉ số vĩ mô tổng thể, mà ở cấu trúc và chất lượng của những con số đó.
"Tăng trưởng kinh tế của chúng ta đạt mức cao nhưng phần giá trị gia tăng thực sự giữ lại cho nền kinh tế trong nước không nhiều. Cấu trúc kinh tế Việt Nam dựa quá nhiều vào doanh nghiệp FDI với mức đóng góp tới khoảng 3/4 kim ngạch xuất khẩu. Trong khi đó, khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước tăng trưởng thấp hơn mặt bằng chung", ông Thiên phân tích.
PGS-TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh "điểm nghẽn của điểm nghẽn" hiện nay nằm ở khu vực kinh tế tư nhân trong nước. Nếu không tháo gỡ được nút thắt này, nền kinh tế có nguy cơ tụt hậu ngay trong giai đoạn được xem là còn nhiều dư địa phát triển.
"Khi coi kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của tăng trưởng, cần nhìn thẳng vào hai vấn đề cốt lõi là Năng lực cạnh tranh của khu vực này đã đủ mạnh hay chưa và môi trường thể chế đã thực sự tạo nền tảng để kinh tế tư nhân phát triển bền vững hay chưa", ông Thiên nêu quan điểm.
Tháo gỡ điểm nghẽn nội lực, kiến tạo động lực mới
Theo PGS-TS Trần Đình Thiên, trong ngắn hạn, nhiệm vụ cấp bách là tháo gỡ khoảng 3.000 dự án đang vướng mắc pháp lý, gây lãng phí nguồn lực ước tính 6–7 triệu tỉ đồng. Nếu giải quyết dứt điểm, đây sẽ là cú hích lớn giúp nâng cao năng lực hấp thụ vốn của nền kinh tế.
Song song đó, cần cải cách mạnh mẽ cơ chế trao quyền, không chỉ dừng ở phân quyền hình thức cho địa phương. Trao quyền phải đi kèm trách nhiệm, cơ chế giám sát và khả năng chủ động nguồn lực. Những mô hình như tăng quyền tự chủ cho TP.HCM, phát triển đô thị thông minh... nếu triển khai đúng tầm sẽ tạo ra đột phá.
Trong khi đó, TS Trần Du Lịch cho rằng đầu tư công vẫn là động lực rất lớn trong giai đoạn tới. Việc khởi công 234 công trình lớn vào ngày 19-12 vừa qua với tổng vốn khoảng 3,4 triệu tỉ đồng (hơn 80% là vốn đầu tư công) cho thấy tư duy phát triển vẫn đặt trọng tâm vào đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân. Tuy nhiên, cần tính toán lại mức độ "dẫn dắt" sao cho đầu tư công có khả năng lan tỏa mạnh mẽ hơn.
TS Trần Du Lịch cho biết thêm động lực tăng trưởng mới cần bao gồm hai yếu tố then chốt. Một là thúc đẩy khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, với kinh tế số giữ vai trò nền tảng. Hai là cải cách thể chế theo hướng nâng cao mức độ cạnh tranh, minh bạch. Khi hai trụ cột này được triển khai đồng bộ, kịch bản tăng trưởng hai con số trong trung và dài hạn mới có cơ sở khả thi.
Việc xác định tăng trưởng vẫn là mục tiêu xuyên suốt, nhưng TS Lịch cho rằng không thể theo đuổi tăng trưởng bằng mọi giá, đặc biệt nếu đánh đổi bằng rủi ro bất ổn vĩ mô. Trọng tâm là sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa và tiền tệ. Cần sớm tháo gỡ những "điểm nghẽn" đang làm dòng tiền bị ách tắc, định hướng tín dụng sang các lĩnh vực tạo giá trị thực.
Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA, cho biết doanh nghiệp mong muốn nền kinh tế đạt tăng trưởng hai con số. Bởi khi tăng trưởng đủ mạnh, khu vực sản xuất – kinh doanh mới có điều kiện mở rộng tương xứng.
Tuy nhiên, thực tế khoảng 3/4 kim ngạch xuất khẩu vẫn thuộc về khu vực FDI, doanh nghiệp trong nước chỉ đóng góp khoảng 1/4. Theo ông Hòa, cần những chính sách hỗ trợ thực chất hơn để nâng tỉ trọng "1/4 nội lực" này, nhất là ở các lĩnh vực Việt Nam có lợi thế như nông sản, thực phẩm.
Nhiều mặt hàng của Việt Nam đã nằm trong nhóm dẫn đầu thế giới với kim ngạch xuất khẩu hàng tỉ USD mỗi năm như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, tôm, cá tra… Đây là những ngành còn dư địa tăng trưởng rất lớn nếu được hỗ trợ bài bản. Ngoài ra, chi phí logistics cần được kéo giảm để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Theo ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), năm 2026 kinh tế thế giới tiếp tục đối mặt nhiều yếu tố bất định. Trong bối cảnh đó, thị trường nội địa là "động cơ" quan trọng.
"Trọng tâm chính sách sẽ tập trung vào hai hướng lớn. Một mặt, hỗ trợ doanh nghiệp thông qua tăng cường kết nối thị trường trong nước với xuất khẩu. Mặt khác, chủ động kiểm soát lạm phát bằng các biện pháp điều tiết cung cầu và siết chặt quản lý thị trường", ông Nam nói.
