Theo hãng tin CNN, sau khi Pakistan tách khỏi Ấn Độ năm 1947, quan hệ hai bên thường xuyên trong tình trạng xung đột. New Delhi và Islamabad tiến hành vài cuộc chiến lớn nhằm vào nhau, gần đây nhất là vào năm 1999, với thương vong lên tới hàng ngàn người và vô số vụ đụng độ nhỏ lẻ ở đường phân giới kiểm soát (LoC) tại khu vực tranh chấp Kashmir.
Kể từ vụ đụng độ đó, cả hai nước đã lặng lẽ mở rộng và nâng cấp năng lực quân sự của mình. Mỗi bên có ưu thế riêng khiến bên còn lại phải dè chừng.
Lựu pháo M777 của Ấn Độ phô diễn trong một buổi tập dượt lễ duyệt binh Ngày Cộng hòa hôm 23-1 ở New Delhi. Ảnh: CNN
Với việc liên tục tăng cường năng lực quân sự trong vài thập niên qua, Ấn Độ hiện nay đã vượt Pakistan về hầu hết các con số liên quan tới máy bay chiến đấu, binh sĩ, xe tăng và trực thăng, đặc biệt là ngân sách quân sự.
Ấn Độ dành 64 tỉ USD cho chi tiêu quân sự trong khi chi tiêu quân sự của Pakistan là 11 tỉ USD, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI). Dẫu vậy, con số không nói lên tất cả câu chuyện.
Pakistan gần gũi với Trung Quốc
Ấn Độ có khoảng ba triệu quân so với một triệu quân của Pakistan, theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS). Tuy nhiên, New Delhi không thể dồn toàn bộ quân ở phía tây, ở biên giới với Pakistan mà còn phải chia quân về vùng biên giới với Trung Quốc nằm ở phía đông.
Năm 1962, Ấn Độ và Trung Quốc đã bước vào một cuộc chiến tranh biên giới đẫm máu. Trong các năm tiếp theo, các cuộc đụng độ nhỏ lẻ vẫn tiếp tục bùng lên dù không thường xuyên, gần đây nhất là ở khu vực Doklam năm 2017.
Binh sĩ Trung Quốc tham gia lễ duyệt binh ngày Quốc khánh Pakistan hôm 23-3-2017. Ảnh: REUTERS
Với việc duy trì quan hệ quân sự gần gũi với Pakistan, Trung Quốc có khả năng buộc Ấn Độ phải dè chừng, căng kéo sự chú ý ra hai phía.
Theo ông Nishank Motwani, GS thỉnh giảng tại trường ĐH Ngoại giao châu Á-Thái Bình Dương, sự hội tụ tư duy chiến lược giữa Trung Quốc và Pakistan đã tiếp diễn trong năm thập niên qua. Trung Quốc giờ đóng vai trò như nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Pakistan.
Theo dữ liệu của Viện Brookings ở Washington, có tới 40% hàng quân sự xuất khẩu của Trung Quốc là sang thị trường Pakistan.
Ấn Độ thân thiết với phương Tây
Trong khi Pakistan xây dựng mối quan hệ gần gũi với Trung Quốc, Ấn Độ bù lại có mối quan hệ chặt chẽ với phương Tây, giúp họ theo đuổi chương trình hiện đại hóa quân đội một cách nhanh chóng.
Ấn Độ có sức chi tiêu mạnh hơn, có khả năng mua nhiều loại vũ khí hiện đại. Như mới đây, họ đã mua các máy bay với hệ thống chỉ huy và cảnh báo sớm trên không, sử dụng công nghệ Israel và khung máy bay Mỹ.
Các cỗ pháo do Mỹ sản xuất cũng được Ấn Độ mua để triển khai dọc theo Đường kiểm soát ở Kashmir, thay thế các khẩu pháo Thụy Điển từ thời thập niên 1980, theo ông Motwani.
Tiêm kích MIG-21 của Không quân Ấn Độ tại một buổi triển lãm hàng không hồi tháng 2-2019. Ảnh: CNN
Ấn Độ còn muốn mua thêm nhiều công nghệ quân sự mới của nước ngoài nhưng bị giới hạn bởi sự kiểm soát chặt chẽ về mặt xuất khẩu của các nhà cung cấp như Mỹ và Anh.
Công nghiệp quân sự
Tuy vậy, một số chuyên gia khác cho hay Ấn Độ lại gặp rào cản ở nền tảng công nghiệp quân sự trong nước còn yếu kém.
“Ấn Độ không có một hệ sinh thái công nghiệp nên thiếu kinh nghiệm trong thiết kế. Anh có thể có các kỹ sư thông minh nhưng điều đó không có nghĩa anh có thể thiết kế một máy bay chiến đấu”, ông Manoj Joshi, nghiên cứu sinh tại Quỹ nghiên cứu quan sát viên có trụ sở New Delhi, cho hay.
Trong khi đó, Pakistan lại có thể tự sản xuất máy bay chiến đấu, như những chiếc JF-17 do Trung Quốc thiết kế.
Diện tích cách biệt
Ấn Độ có diện tích lớn gấp bốn lần Pakistan, nhờ đó có thể bố trí các khí tài quân sự sâu trong lãnh thổ của mình, tránh xa các khu vực biên giới căng thẳng. Vì thế, nếu có bất kỳ cuộc tiến công nào từ Pakistan thì đều vấp phải nhiều tầng phòng thủ.
Trong khi đó, Pakistan có diện tích nhỏ hẹp hơn nên các căn cứ quân sự và khí tài của Pakistan sẽ khó che đỡ hơn. Nói cách khác, theo như lời GS Motwani, Pakistan không có chiều sâu chiến lược.
Nhiều căn cứ của Pakistan nằm sát lãnh thổ Ấn Độ và dễ dàng trở thành mục tiêu cho các lực lượng quân sự Ấn Độ.
Một máy bay chiến đấu JF-17 của Pakistan tại triển lãm hàng không Paris năm 2015. Ảnh: CNN
Nếu nói đến việc thực hiện các cuộc tấn công, Ấn Độ nắm trong tay nhiều phương tiện để làm điều đó hơn như máy bay tiêm kích, cường kích, máy bay tiếp nhiên liệu, hệ thống chỉ huy và cảnh báo sớm trên không. Những thứ này Pakistan không theo kịp. Có thể nói, lợi thế trên không nghiêng hẳn về Ấn Độ.
Tuy nhiên, việc tấn công trên bộ quy mô lớn sẽ khó khăn hơn cho Ấn Độ do Pakistan có một hệ thống kênh rạch dọc theo biên giới quốc tế khiến đối phương khó xâm nhập vào lãnh thổ nước này.
Do có đường bờ biển ngắn nên Pakistan không phải đầu tư nhiều cho hải quân và họ có thể đầu tư nhiều hơn cho lục quân để đối phó với Ấn Độ ở trên bộ.
Vũ khí hạt nhân
Đây là khía cạnh mà Ấn Độ và Pakistan “một chín một mười”, và gây nhiều lo ngại nhất mỗi khi hai bên bùng phát căng thẳng.
Theo dữ liệu của SIPRI năm 2018, Pakistan sở hữu từ 140-150 đầu đạn hạt nhân, trong khi Ấn Độ có từ 130 đến 140 đầu đạn hạt nhân.
Ông Peter Layton, nghiên cứu sinh Viện Griffith Asia, lo ngại rằng nếu tình hình trở nên tồi tệ cho Pakistan, Ấn Độ có thể sử dụng vũ khí hạt nhân trước khi các chỉ huy ở Islamabad có thể ngăn chặn.
Về phía Pakistan, ông Layton cho hay, điều đáng chú ý là ở chỗ nước này có chính sách chiến lược phân quyền sử dụng vũ khí hạt nhân xuống các đơn vị ở cấp chiến thuật. Có vẻ phía Pakistan muốn nhắc nhở Ấn Độ rằng mối đe dọa hạt nhân luôn treo lơ lửng ở trên đầu và do vậy phải thận trọng, tránh tính toàn sai lầm.
“Pakistan sử dụng năng lực hạt nhân của nước này giống như một bức tường lửa mà nước này sử dụng để tiến hành các cuộc tấn công khủng bố ở Ấn Độ mà không bị trừng phạt”, ông Motwani nói.
