Chỉ sau vài email trao đổi qua lại, các nhà báo của hãng tin Reuters đã mua được một cột sống cổ và hai đầu người. Cột sống cổ được lấy từ xác một thanh niên trẻ mà cha mẹ không có tiền mai táng và không hề biết xác con mình bị đem đi bán.
Chóng vánh và dễ dàng
Trong năm 2016, nhà báo Brian Grow gửi thư đến năm công ty môi giới. Hai trong số đó không trả lời. Hai công ty hỏi thêm thông tin về mục đích mua xác. Công ty còn lại Restore Life USA ở TP Elizabethton, bang Tennessee với người môi giới tên James Byrd không hỏi nhiều và đồng ý giao dịch.
Lúc bắt đầu liên lạc, nhà báo Brian Grow dùng tên thật và địa chỉ email của Reuters. Ông cung cấp cho ông Byrd địa chỉ giao hàng ở Minneapolis, cách ĐH Minnesota chỉ vài cây số. Địa chỉ này là một văn phòng ma mà Reuters thuê với giá 101 USD/tháng. Văn phòng này nằm trên tầng 19 của một cao ốc văn phòng ở TP Minneapolis, chỉ có một tiếp tân và một phòng họp. Tất cả thông tin này có thể được kiểm tra dễ dàng trên mạng và ông Brian Grow muốn thử xem thế giới ngầm này có kiểm tra nghiêm ngặt hay không.
“Chúng tôi muốn biết về giá hàng, giá vận chuyển để mua một cột sống cổ với mục đích nghiên cứu liên quan đến mô không cấy ghép” - thư của ông Brian Grow gửi ông Byrd viết. Cụm từ “mô không cấy ghép” chỉ các bộ phận thi thể như đầu và xương sống, những bộ phận không thể cấy ghép vào cơ thể người sống. Chỉ một giờ sau, người môi giới đã phản hồi: “Cám ơn ông đã quan tâm và viết thư, tôi không nghĩ chúng ta từng hợp tác với nhau trước đây. Làm sao ông nghe về công ty chúng tôi?”.
Chỉ một câu trả lời đơn giản: “Chúng tôi tìm thấy thông tin về công ty ông qua mối quan hệ trong ngành này”, nhà báo của Reuters đã được cho “qua truông” dễ dàng. Byrd ra giá 300 USD cho một cột sống cổ hoàn chỉnh (gồm các đốt sống với phần mô và cổ, ngay dưới đầu) lấy từ thi thể của một thanh niên 24 tuổi, thêm 150 USD phí giao hàng. Việc chốt đơn hàng diễn ra chóng vánh ngay sau khi ông Brian Grow chấp nhận giá cả. Người môi giới chỉ hỏi thêm vài câu hỏi qua loa về hóa đơn, tình trạng giao hàng có đông lạnh hay không và liệu cột sống cổ có được sử dụng cho nghiên cứu hay giáo dục y khoa hay không. Chỉ cần một câu trả lời: “Sẽ được dùng cho nghiên cứu y học” của ông Brian Grow, không kèm giấy tờ chứng minh gì, là đủ cho James Byrd.
Cha mẹ Saunders và bình đựng tro cốt của anh được Reuters trao lại. Ảnh: REUTERS
Cody Saunders chết vào đúng sinh nhật 24 tuổi sau 66 lần lên bàn mổ. Không có tiền trả chi phí mai táng, cha mẹ anh quyết định hiến xác anh cho Restore Life USA, công ty sau đó đã bán cột sống cổ của anh cho Reuters. Ảnh: REUTERS
Ông James Byrd thuộc Công ty Restore Life USA, bên bán các bộ phận thi thể cho nhà báo của Reuters. Ảnh: REUTERS
Trước khi thâm nhập vào thế giới ngầm, Reuters đã tham vấn ý kiến của chuyên gia Angela McArthur nhằm đảm bảo việc mua các bộ phận thi thể của mình không phạm luật, không vi phạm đạo đức cũng như cân nhắc đến tính an toàn. Bà McAthur là một trong những chuyên gia hàng đầu về hiến xác tại Mỹ, chủ nhiệm chương trình hiến xác tại trường y thuộc ĐH Minnesota. Ngày 27-9-2016, hãng chuyển phát nhanh FedEx đã giao một thùng giấy đến văn phòng ma ở Minneapolis. Nhà báo Brian Grow nhanh chóng giao cho một công ty chuyên vận chuyển thi thể người để chuyển đến ĐH Minnesota cho bà McAthur.
Nữ chuyên gia chỉ ra một loạt vấn đề về kiện hàng: Thùng hàng không hề có nhãn báo bên trong là thi thể người. Các văn bản kèm theo gồm kết quả thử máu cho thấy người hiến không bị bệnh truyền nhiễm và một tờ giấy viết tay ghi lại lịch sử bệnh tật của người hiến. Bà McAthur đánh giá các văn bản này quá hời hợt, không có tiêu đề cũng chẳng có số điện thoại. Bà McAthur dẫn ra sự không nhất quán giữa số nhận dạng cột sống cổ này được ghi phía trên, phía dưới của tờ giấy và cả với mẩu nhãn đính ngoài bao chứa cột sống cổ. Lịch sử bệnh tật rõ ràng, đầy đủ cùng hệ thống nhận dạng nhất quán là thông tin không thể thiếu cho nghiên cứu y học.
Một tuần sau khi nhận cột sống cổ, nhà báo của Reuters lại liên hệ tiếp James Byrd để đặt mua hai đầu người. Trả lời thư, Byrd ra giá 300 USD/cái và còn gợi ý… giảm giá bán thêm đầu gối và bàn chân để “làm trống bớt kho lạnh”. Giá bán thấp, theo James Byrd, cho thấy chính sách hoạt động “từ thiện công - phi lợi nhuận” của Restore Life USA (?!). Khoảng ba tháng sau, Restore Life USA giao lô hàng thứ hai cũng tới địa chỉ văn phòng ma không mảy may nghi ngờ.
Nữ chuyên gia McAthur cho biết tình trạng lô hàng thứ hai cũng có vấn đề. Thùng chứa bị nứt, gây nguy cơ nhiễm khuẩn, ảnh hưởng sức khỏe người vận chuyển và những cá nhân tiếp xúc. Các tài liệu gửi kèm cũng mông lung như lần trước. Bà cho biết về phần đầu người nam giới “các mục mô tả nhận dạng mẫu, hình thức bảo quản, ngày và giờ bảo quản… đều bị trống”. Tương tự, tài liệu liên quan đến đầu nữ giới cũng không được chuẩn bị chuyên nghiệp. Bà McAthur cho biết không lạ gì chuyện bán thi thể của các công ty môi giới nhưng tình trạng cẩu thả của lô hàng này khiến bà bị sốc: “Tôi không thể tin điều tôi nhìn thấy này được cho phép và hợp pháp”.
Bi kịch chàng trai 24 tuổi
Restore Life USA không cung cấp chi tiết gia đình hiến cũng như tên người chết, chỉ cung cấp tuổi và ngày tử vong. Reuters gặp khó khăn trong việc xác định nguồn gốc hai đầu người. Sau một thời gian tìm kiếm, Reuters đã xác định được chủ nhân cột sống cổ là Cody Saunders. Cuối tháng 8 vừa rồi, nhà báo Brian Grow đã đến nhà cha mẹ anh ở bang Tennessee và thông báo: Restore Life USA đã phân xác con họ và cột sống cổ của anh đã được bán đi dễ dàng. Kết quả kiểm tra ADN với cha mẹ của Saunders cho kết quả khớp nhau.
Cody Saunders sinh năm 1992, bị suy thận và có lỗ thủng trong tim. Ngày 2-8- 2016, anh Saunders chết vào đúng sinh nhật thứ 24 sau 66 lần lên bàn mổ và hơn 1.700 lần lọc máu. Cạn kiệt tiền bạc, không còn khả năng mai táng con, cha mẹ anh hiến xác anh cho Restore Life USA. Khi nhà báo Brian Grow báo tin, cha mẹ Saunders ngồi như hóa đá một lúc lâu rồi cho biết nếu biết trước Restore Life USA sẽ phân xác con mình, họ đã không hiến xác con. Người cha nói trong đau khổ rằng con trai ông đã chịu đựng quá nhiều cuộc phẫu thuật trong suốt cuộc đời ngắn ngủi, không đành lòng khi biết con phải chịu tình trạng phân xác ngay cả sau khi chết. Đầu tháng 10, theo mong muốn của gia đình, hãng tin Reuters đã hỗ trợ chi phí hỏa táng cột sống cổ của Saunders ở Minnesota.
| Reuters đã tốn hơn một năm tìm hiểu hoạt động của ngành công nghiệp phân xác, cho thuê và bán xác người được hiến. Các công ty môi giới mua bán xác thu thập các thi thể hiến cho khoa học, phân các thi thể này thành từng bộ phận và bán với giá trung bình từ vài trăm đến vài ngàn USD/bộ phận. Bên mua phần lớn là các nhà nghiên cứu y học, các công ty phát triển-sản xuất thiết bị y tế, các cơ sở đào tạo bác sĩ. |
_______________________
Bài 2: Liên minh kinh doanh cơ thể người
