Ngày 26-2, theo tìm hiểu của PLO, UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu vừa qua đã ban hành quyết định kiểm tra việc quản lý tiền công đức tại các di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh trên địa bàn.
Dự kiến kiểm tra trong đầu tháng 3-2024
Theo đó, đoàn kiểm tra liên ngành cấp tỉnh do Sở Tài chính chủ trì phối hợp với Sở VH&TT, Sở Nội vụ và huyện Côn Đảo thực hiện kiểm tra việc quản lý tiền công đức trong năm 2023 tại các di tích lịch sử - văn hóa thuộc Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Nhà tù Côn Đảo (thuộc trung tâm Bảo tồn di tích quốc gia Côn Đảo tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu, gọi tắt là trung tâm-PV) do Sở VH&TT quản lý.
Nội dung kiểm tra gồm việc tiếp nhận, quản lý, sử dụng tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội; xem xét việc mở tài khoản, mở sổ sách ghi chép số thu, chi tiền công đức, tài trợ, nội dung sử dụng tiền công đức, tài trợ và giám sát việc tiếp nhận, kiểm đếm, sử dụng tiền công đức, tài trợ tại các di tích.
Việc kiểm tra nhằm tổng hợp, đánh giá công tác quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử- văn hóa. Qua đó giúp các tổ chức, cá nhân là chủ sở hữu hoặc được giao quản lý, sử dụng di tích tự quản lý tiền công đức, tài trợ theo hướng minh bạch, rõ ràng để tạo niềm tin và đem lại lợi ích chung cho cộng đồng, góp phần phát triển văn hóa, kinh tế- xã hội của địa phương.
Tỉnh đề nghị đoàn kiểm tra có trách nhiệm thông tin, tuyên truyền, giải thích, trong đó cần thể hiện rõ các nội dung như Nhà nước không quản lý tiền công đức, tài trợ cho hoạt động tôn giáo của tổ chức tôn giáo.
Bên cạnh đó, tổ chức, cá nhân là chủ sở hữu hoặc được giao quản lý, sử dụng di tích tự quyết định và tự chịu trách nhiệm về tiếp nhận, quản lý, sử dụng tiền công đức, tài trợ cho việc bảo vệ, phát huy giá trị di tích và hoạt động lễ hội.
Nguồn thu tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội phải được quản lý, sử dụng theo đúng mục đích, có ghi chép, phản ánh đầy đủ các khoản thu chi, bảo đảm công khai, minh bạch.
Sau khi có quyết định của tỉnh, Sở Tài chính dự thảo kế hoạch, quyết định thành lập đoàn kiểm tra. Dự kiến tiến hành kiểm tra tại Côn Đảo từ 7-9.3.2024.
Tiền công đức đang được quản lý chặt chẽ, công khai, minh bạch
Cũng theo tìm hiểu của PLO, ngày 21-2, Sở VH&TT cũng đã có báo cáo việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử -văn hóa do Sở quản lý để phục vụ đoàn kiểm tra.
Cụ thể, trên địa bàn tỉnh có 3 di tích Sở VH&TT giao cho các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở quản lý. Trong đó, có 1 di tích quốc gia đặc biệt là Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Nhà tù Côn Đảo (gồm 20 điểm di tích) do trung tâm Bảo tồn di tích Quốc gia Côn Đảo tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu quản lý; 2 di tích quốc gia là di tích lịch sử văn hóa Bạch Dinh và di tích lịch sử trận địa Pháo Cổ và Hầm thủy lôi Núi Lớn do Bảo tàng tỉnh quản lý.
Trong số này, chỉ có di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Nhà tù Côn Đảo là có thu công đức.
Năm 2023, tổng số thu là hơn 33,4 tỉ đồng, không bao gồm các khoản công đức, tài trợ bằng hiện vật (trừ vàng, bạc, kim khí quý, đá quý), công trình xây dựng và tiền công đức, tài trợ cho hoạt động tôn giáo của tổ chức tôn giáo.
Trong đó, số tiền công đức có mục đích là khoảng 12 tỉ đồng; số tiền công đức không có mục đích là khoảng 21,4 tỉ đồng; Đã tiến hành chi hơn 12 tỉ đồng trong đó hơn 10 tỉ đồng là chi tu bổ, tôn tạo di tích…
Có 2 hình thức tiếp nhận tiền công đức gồm tiếp nhận qua sổ Công đức và thùng Công đức đặt tại các điểm Đền thờ Côn Đảo; Nghĩa trang Hàng Dương, Nghĩa trang Hàng Keo. Danh sách cá nhân, tổ chức có ghi sổ Công đức đều được thống kê, công khai theo tháng và quý...
Việc mở thùng công đức cũng được thực hiện từ 1-3 lần trong tháng với nhiều thành phần tham dự, ký biên bản. Các khoản tiền thu sau đó đều được chuyển vào tài khoản mở tại Kho bạc Nhà nước huyện Côn Đảo.
Ngoài tiền công đức, một số cơ quan, tổ chức, cá nhân có nguyện vọng đóng góp kinh phí để làm công trình hay dự án cụ thể giúp chống xuống cấp, trùng tu, tôn tạo cảnh quan di tích. Phía trung tâm tiếp nhận để trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Sau khi được phê duyệt, các tổ chức, cá nhận chuyển kinh phí đóng góp cho đơn vị thi công công trình trực tiếp, trung tâm chỉ tiếp nhận bàn giao khi công trình hoàn thành.
Cần sớm ban hành quy chế mới quản lý tiền công đức
Sở VH&TT đánh giá, việc tiếp nhận, quản lý và sử dụng tiền công đức, tài trợ cho di tích được mở tài khoản, mở sổ sách ghi chép và việc giám sát tiếp nhận, kiểm đếm, thu chi tiền công đức, tài trợ bảo đảm công khai, minh bạch...
Việc tu bổ, tôn tạo di tích đã tạo sức hấp dẫn đối với du khách, là điều kiện để thực hiện thu phí tham quan theo quy định tại Điều 60 Luật Di sản văn hóa. Tại địa phương có thực hiện thu phí tham quan tại di tích (Khu di tích Quốc gia đặc biệt Nhà tù Côn Đảo và Bảo tàng Côn Đảo. Số thu phí năm 2023 là hơn 13 tỉ đồng)…
Bên cạnh đó còn những khó khăn là vẫn còn một số ít tình trạng du khách đặt tiền trên ban thờ, trên mâm lễ ở các điểm di tích.
Việc quản lý, sử dụng nguồn tiền công đức hiện đang áp dụng theo quyết định số 634/QĐ-SVHTTDL năm 2011 của Sở VH&TT. Tháng 1-2023, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 04/2023/TT-BTC về việc Hướng dẫn quản lý, thu chi tài chính cho công tác tổ chức lễ hội và tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội.
Trung tâm Bảo tồn di tích quốc gia Côn Đảo đã xây dựng quy định việc tiếp nhận, quản lý, sử dụng tiền công đức, tài trợ cho di tích trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Do tỉnh chưa phê duyệt nên hiện đơn vị đang gặp khó khăn trong trong việc sử dụng nguồn công đức để thực hiện công tác bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích.
Vì vậy, tỉnh xem xét, phê duyệt ban hành quyết định quy định việc tiếp nhận, quản lý, sử dụng tiền công đức, tài trợ cho di tích áp dụng tại trung tâm Bảo tồn di tích Quốc gia Côn Đảo theo Thông tư số 04/2023/TT-BTC của Bộ Tài chính...
