Đó là sự kiện lần đầu tiên giải thưởng toán học cao quý nhất đã được tổng thống Ấn Độ trao cho một người mang quốc tịch Việt Nam: GS Ngô Bảo Châu với giải thưởng Fields.
Trong niềm xúc động nghẹn ngào, vị viện trưởng Viện Toán học nhắc đến những cái tên như Phạm Văn Đồng, Tạ Quang Bửu và Lê Văn Thiêm và ước nếu những nhà lãnh đạo này còn sống để chứng kiến thì ý nghĩa biết bao, bởi công lao xây dựng nền toán học của họ. Ông cũng nói với các đồng nghiệp nước ngoài rằng để đào tạo nên một con người như Ngô Bảo Châu ngoài “tầm” của nhà lãnh đạo cần thêm “một quá trình lâu dài” được gia đình và cả xã hội “quan tâm nâng đỡ”.
Hơi ưu tư là không cái tên nào thuộc hàng ngũ quản lý giáo dục đương đại được nói tới.
Có thể vị viện trưởng đãng trí bởi rõ ràng sự quan tâm đến toán học đã có bước đột phá mà điển hình là Chiến lược phát triển toán học Việt Nam 2010-2020 vừa được phê duyệt (cách đây mấy ngày) với số tiền đầu tư 651 tỉ đồng. Trong đó hàng loạt mục tiêu, giải pháp được đề cập, như thành lập Viện Nghiên cứu và Đào tạo cấp cao về toán học. Rồi một đội ngũ giảng viên toán có trình độ ở các trường đại học, cao đẳng, trong đó trên 70% giảng viên ở các trường đại học lớn có bằng tiến sĩ, tăng gấp đôi số lượng công trình toán học công bố quốc tế v.v…
Những mục tiêu trên rõ ràng là có yếu tố “nhân hòa”, bởi chẳng nói đâu xa, cả sáu học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế lần thứ 51 vừa diễn ra tại Kazakhstan (14-7) đều đoạt giải cao. Và mới đây, một lãnh đạo Chính phủ đã đích thân tới thăm gia đình GS Ngô Bảo Châu với lời mời trân trọng…
Thế nhưng chính những sự dồn dập đó lại gợi lên nhiều suy tư về cung cách tổ chức nghiên cứu cũng như giảng dạy khoa học cơ bản ở ta. Một chiến lược dài hơi về toán là cần nhưng nhiều chiến lược sử dụng các nhân tài toán học cũng như những ứng dụng phục vụ xã hội thì sao? Rồi vật lý, hóa học và hàng loạt ngành khoa học cơ bản khác có cần phát triển không và mục tiêu cụ thể 10 năm nữa?
Sự vinh danh đúng ngày này khiến niềm tự hào nhân đôi, song người dân Việt còn mong được nhân lên nhiều lần nữa…
BẰNG LĨNH
