Trình bày trước quốc hội Anh ngày 12-3, sau cuộc họp với hội đồng an ninh quốc gia, Thủ tướng Theresa May xác định chất kịch độc này nằm trong nhóm hóa chất mang tên Novichok. Loại chất độc thần kinh này được Liên Xô phát triển trong giai đoạn thập niên 1970 và 1980, tờ The Guardian cho biết.
“Dựa trên kết quả giám định của các chuyên gia hàng đầu thế giới tại trung tâm Porton Down, chúng tôi hiểu rõ rằng Nga trước đây từng sản xuất loại hóa chất này và hiện vẫn đủ khả năng sản xuất chúng” - bà Theresa May cho biết.
Còn theo tìm hiểu của hãng tin Reuters, Novichok là loại vũ khí hóa học thế hệ thứ tư, có mức độc tố cao gấp từ năm đến 10 lần các khí độc được biết đến phổ biến là VX và sarin. Theo chuyên gia dược học Gary Stephens, ĐH Reading (Anh), hóa chất này gây trụy tim và hẹp khí quản, dẫn để tử vong do ngạt thở.
Các quân nhân Anh trong trang phục bảo hộ chống vũ khí hóa học làm việc tại hiện trường nơi cựu điệp viên Nga và con gái bị trúng độc ở Salisbury. Ảnh: GETTY
Các thành phần điều chế Novichok có nhiều tương đồng với hóa chất nông nghiệp. Các chuyên gia cho rằng yếu tố này giúp việc vũ khí hóa Novichok dễ được đặt dưới vỏ bọc công nghệ dân sự. Những thông tin đầu tiên về việc Liên Xô phát triển và thử nghiệm loại hóa chất này xuất hiện vào thập niên 1990. Washington khi đó đã nghi ngờ Liên Xô từng theo đuổi một chương trình vũ khí hóa học bí mật chưa ai biết đến. Vào năm 2014, một tổ chức nghiên cứu của Mỹ từng cáo buộc Nga đang trữ hàng tấn tiền chất và thành phần điều chế Novichok, sẵn sàng được vũ khí hóa. Các cáo buộc này đều bị Moscow bác bỏ.
Mặt khác, theo báo cáo của Tổ chức cấm vũ khí hóa học (OPCW), Nga vào năm 2017 đã hoàn tất quá trình tiêu hủy toàn bộ trữ lượng vũ khí hóa học từng khai báo cho tổ chức này. Mỹ hiện vẫn còn trong giai đoạn cuối quá trình tiêu hủy kho vũ khí hóa học. Tuy nhiên, theo hãng tin Reuters, Liên Xô và sau này là Nga chưa bao giờ công bố chính thức về Novichok với OPCW.
Theo nữ thủ tướng Anh, dựa vào nguồn gốc Novichok, hiện chỉ còn hai cách giải thích cho vụ việc ở Salisbury là: Hoặc đây là một hành động trực tiếp của Nga chống lại nước Anh; hoặc chính phủ Nga mất khả năng kiểm soát loại chất độc thần kinh cực kỳ tai họa này và đã để nó rơi vào tay một số đối tượng.
Dẫu chưa có kết luận cuối cùng về mối liên hệ của Nga đối với vụ việc tại Salisbury, Bộ Quốc phòng Anh vẫn quyết định tăng đầu tư cho chương trình phòng vệ hóa học, sinh học, phóng xạ và hạt nhân.
