Hậu quả của cuộc đối đầu kéo dài 35 ngày khiến ông Trump bị chỉ trích nặng nề về mặt chính trị, đài CNN đưa tin.
Đảng Dân chủ đã yêu cầu ông Trump từ tháng 12-2018 chấp nhận một biện pháp mở cửa lại chính phủ trước khi đàm phán về việc tài trợ bức tường biên giới. Sau nhiều tuần kháng cự, ông Trump chỉ đồng ý vào ngày 25-1, tạm thời chấm dứt tình trạng bế tắc khiến hàng trăm ngàn công nhân liên bang không được trả lương và lo lắng suốt hơn một tháng qua.
Với tín hiệu tích cực từ ông Trump, các nhà lập pháp đang làm việc nhanh chóng để thông qua các dự luật chi tiêu cho phép các cơ quan liên bang mở cửa trở lại.
Trong bài phát biểu tại Vườn Hồng, ông Trump không xuống nước và cũng không thừa nhận thất bại. Thay vào đó, ông Trump tiếp tục coi vấn đề này là một cuộc khủng hoảng an ninh quốc gia và nếu các nhà lập pháp không đồng ý tài trợ cho bức tường biên giới mới thì chính phủ sẽ đóng cửa trở lại.
"Như mọi người đều biết tôi có một phương án thay thế rất quyết liệt nhưng tôi sẽ không sử dụng nó vào lúc này", ông Trump nói sau khi tuyên bố đã ký một thỏa thuận mở lại chính phủ.
"Nếu chúng tôi không nhận được một thỏa thuận công bằng từ Quốc hội, chính phủ sẽ lại đóng cửa vào ngày 15-2 hoặc tôi sẽ sử dụng các quyền lực dành cho tôi theo luật pháp và Hiến pháp Mỹ để giải quyết tình trạng khẩn cấp này. Chúng ta sẽ thắt chặt an ninh", ông Trump nói thêm. Một bản tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia đã được soạn thảo sẽ cho phép hàng tỉ USD của liên bang được đưa vào xây dựng bức tường.
Gần như toàn bộ Nội các và nhiều cố vấn cấp cao của ông Trump đã đứng dọc theo hàng rào Vườn Hồng để lắng nghe. Họ đã dành những tràng pháo tay nhiệt liệt trong bài phát biểu, ông Trump đã mở đầu bằng cách nói rằng ông "rất tự hào tuyên bố hôm nay chúng tôi đã đạt được thỏa thuận chấm dứt việc đóng cửa và mở lại chính phủ liên bang."
Thỏa thuận đạt được sẽ cho phép các công nhân liên bang tiếp tục được trả lương trong khi các nhà lập pháp của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa thảo luận về các yêu cầu của chính phủ liên quan đến tài trợ bức tường an ninh biên giới. Ông Trump đã dành hàng tuần qua để yêu cầu Quốc hội chấp nhận biện pháp mở lại chính phủ bao gồm 5,7 tỉ USD tài trợ cho một bức tường ở biên giới Mỹ-Mexico, đó là lời hứa của ông Trump trong chiến dịch tranh cử Tổng thống.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Vườn Hồng. Ảnh: CBC
Đạt được thỏa thuận
Nhưng giữa sức ép gia tăng từ các nhà lập pháp đảng Cộng hòa và cuộc khủng hoảng hàng không, ông Trump đã làm theo yêu cầu của đảng Dân chủ mở lại chính phủ trước khi vấn đề tài trợ cho bức tường biên giới được tranh luận. Quốc hội vẫn đang xem xét biện pháp không tài trợ tường biên giới mới.
Đảng Dân chủ đã tuyên bố chiến thắng. "Sự đoàn kết là sức mạnh của chúng tôi, và đó có lẽ là điều mà Tổng thống đã đánh giá thấp", Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi nói với các phóng viên ở Đồi Capitol sau khi ông Trump phát biểu.
Trong một cuộc họp tại Nhà Trắng sau khi công bố thỏa thuận tạm thời, ông Trump bày tỏ thái độ lạc quan có thể đạt được thỏa thuận lâu dài hơn. "Chúng tôi sẽ làm việc với đảng Dân chủ và đàm phán và nếu chúng tôi không thể làm điều đó thì sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Đây chính là tình trạng khẩn cấp quốc gia", ông nói.
Các cuộc thăm dò đã cho thấy ông Trump bị chỉ trích nặng nề cho việc đóng cửa chính phủ. Cuộc thăm dò mới nhất của Washington Post / ABC được công bố ít phút trước khi ông Trump phát biểu hôm 25-1 cho thấy 53% số người được hỏi đổ lỗi cho ông Trump và đảng Cộng hòa trong khi 34% đổ lỗi cho bà Pelosi và đảng Dân chủ. Khoảng 10% cho biết cả hai đều chịu trách nhiệm như nhau.
Bế tắc cũng đã tước đi một đặc quyền tổng thống quan trọng của ông Trump, đó là Thông điệp Liên bang thường niên. Bà Pelosi nói hôm 24-1 là không thể có thông điệp liên bang được đưa ra ở Nhà Trắng khi chính phủ ngừng hoạt động. Ông Trump không sẵn lòng thực hiện bài phát biểu ở một địa điểm khác. Bài phát biểu hôm 25-1 của ông Trump chưa nói rõ vấn đề này. Bà Pelosi cho biết sẽ thảo luận về một ngày theo thỏa thuận giữa Nhà nước Liên bang với Nhà Trắng.
Hậu quả của việc đóng cửa chính phủ trở nên rõ nét hơn. Áp lực chấm dứt tình trạng ngừng hoạt động gia tăng vào hôm 25-1, sau khi hoạt động hàng không bị đình trệ tại hai sân bay ở New York là LaGuardia và Newark, ngoài Sân bay Quốc tế Philadelphia do vấn đề nhân sự tại một trung tâm kiểm soát không lưu khu vực của Cục Hàng không Liên bang.
Các trợ lý cùng với cố vấn chính trị và đồng minh của ông Trump đã lo lắng các vấn đề lớn trong ngành hàng không sẽ làm gia tăng sự chỉ trích mà ông đang phải đối mặt vì đóng cửa chính phủ và sẽ tăng sức ép mở lại chính phủ mà không tài trợ cho bức tường.
Trước đó trong ngày 25-1, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham - một trong những đồng minh hàng đầu của ông Trump đã cảnh báo sự đình trệ của ngành hàng không có thể làm lung lay thỏa thuận. Ông Graham nói: "Tôi nghĩ rằng các vấn đề tại sân bay là dấu hiệu cho điều sắp xảy ra và tôi đã sẵn sàng trong nhiều tuần nay mở lại chính phủ. Chúng tôi sẽ làm những điều có thể để chính phủ không cần phải đóng cửa mà vẫn đạt được thỏa hiệp".
Căng thẳng gia tăng
Một ngày trước đó (24-1), các nhà lập pháp đảng Cộng hòa đã trút sự thất vọng vào Phó Tổng thống Mike Pence trong một bữa ăn trưa đầy căng thẳng vì thiếu chiến lược chấm dứt tình trạng chính phủ ngừng hoạt động. Ông Trump đã dành phần lớn buổi tối hôm 24-1 và 25-1 điện đàm với các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa, những người thuyết phục ông Trump chấm dứt việc đóng cửa chính phủ.
Áp lực gia tăng khi hai biện pháp tháo dỡ bế tắc thất bại tại Thượng viện vào hôm 24-1. Các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa và Dân chủ bắt đầu các cuộc đàm phán để chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ, khiến 800.000 công nhân liên bang không có lương. Cuối cùng, thỏa thuận tạm thời đạt được là sẽ tài trợ cho chính phủ trả lương cho nhân viên trong ba tuần ngừng hoạt động.
Ông Trump cho biết hôm 24-1 sẽ chỉ chấp nhận một biện pháp như vậy nếu bao gồm một "khoản thanh toán giảm dần" cho bức tường biên giới. Tuy nhiên, cả ông Trump và các trợ lý đều không nói rõ về khoản thanh toán này và cũng không đề cập đến nó trong bài phát biểu hôm 25-1.
Sau khi thỏa thuận trước mắt được thông qua, các nhà lập pháp sẽ quay lại đàm phán về chi tiêu trong khi công nhân liên bang trở lại làm việc. Các nhân viên liên bang hiện đã trải qua hai kỳ trả lương mà không được chi trả.
Ông Trump nói từ Vườn Hồng, các nhân viên, những người đã đi trong nhiều tuần mà không được trả lương, sẽ sớm nhận được tiền lương. "Tôi sẽ đảm bảo rằng tất cả các nhân viên nhận được trả lương rất nhanh và sớm nhất có thể".
Đáp lại sự chỉ trích trong quá trình ngừng hoạt động vì thiếu sự đồng cảm với những người lao động không được trả lương, ông Trump hôm 25-1 đã dành những lời khen ngợi hết mực cho lực lượng lao động liên bang, cảm ơn các nhân viên vì "sự tận tâm khi đối mặt với khó khăn gần đây".
"Khi tôi nói làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại, điều đó không bao giờ có thể được thực hiện nếu không có bạn", ông Trump gọi những người lao động liên bang là "những người tuyệt vời".
