Những tháng gần đây, nỗ lực kiến tạo hòa bình của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã mang lại một số kết quả đáng kể và nhiều quốc gia tuyên bố sẽ đề cử ông cho Giải Nobel Hòa bình.
Từ vùng Ngũ Đại Hồ ở châu Phi đến dãy Himalaya, ông Trump thể hiện sự quan tâm tới những khu vực xung đột vốn được xem là nằm ngoài lợi ích trọng yếu của Mỹ.
“Các vị biết đấy, chúng tôi đã giải quyết xong 5 cuộc chiến” - ông Trump nói với báo giới tại Nhà Trắng hôm 6-8, không nêu rõ đó là những cuộc chiến nào.
Theo tờ The Times, một số xung đột mà ông có thể ám chỉ gồm: Ấn Độ và Pakistan; CHDC Congo và Rwanda; Campuchia và Thái Lan; và Armenia và Azerbaijan. Tổng thống Trump cho biết căng thẳng Iran - Israel không nằm trong 5 cuộc xung đột mà ông tuyên bố đã giải quyết.
Armenia và Azerbaijan
Tuần trước, Tổng thống Trump đã chứng minh vai trò trung gian hoà giải của mình bằng thoả thuận hoà bình giữa Armenia và Azerbaijan. Thoả thuận được tổng thống Mỹ công bố khi ông tiếp lãnh đạo hai quốc gia vùng nam Caucasus.
Giải quyết vấn đề nan giải giữa Armenia và Azerbaijan có lẽ không phải điều mà đa số cử tri Mỹ nghĩ đến khi bầu cho ông Trump năm ngoái.
Azerbaijan và Armenia bất đồng từ cuối những năm 1980, khi Nagorno-Karabakh - một vùng núi thuộc Azerbaijan nhưng phần lớn dân số là người Armenia - tách khỏi Azerbaijan với sự ủng hộ của Armenia.
Azerbaijan giành lại toàn bộ quyền kiểm soát khu vực này vào năm 2023, khiến gần như toàn bộ 100.000 người Armenia sinh sống tại đây phải chạy sang Armenia.
Theo thoả thuận mà ông Trump công bố, hai nước cam kết chấm dứt giao tranh, mở quan hệ ngoại giao và tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
Thỏa thuận bao gồm quyền phát triển độc quyền của Mỹ đối với một hành lang trung chuyển chiến lược qua Nam Caucasus mà Nhà Trắng cho rằng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu nhiều hơn năng lượng và các nguồn tài nguyên khác.
Sau thoả thuận, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan cho biết sẽ đề cử ông Trump cho Giải Nobel Hòa bình.
Ấn Độ và Pakistan
Một trong những thỏa thuận ngừng bắn nổi bật do ông Trump tuyên bố là thỏa thuận giữa Ấn Độ và Pakistan. Hai nước láng giềng sở hữu vũ khí hạt nhân này bắt đầu giao tranh khi các tay súng sát hại 26 du khách Ấn Độ ở khu vực tranh chấp Kashmir vào tháng 4.
Đã có các trận không chiến giữa hai nước trên dãy Himalaya, và Ấn Độ đe dọa cắt nguồn cung cấp nước cho Pakistan. Nhưng dường như cả hai bên đều không sẵn sàng cho một cuộc chiến kéo dài và một thỏa thuận ngừng bắn được công bố vào ngày 10-5.
“Sau một đêm dài đàm phán do Mỹ làm trung gian, tôi vui mừng thông báo rằng Ấn Độ và Pakistan đã đồng ý ngừng bắn toàn diện và ngay lập tức” - ông Trump viết trên Truth Social hồi tháng 5.
Trong khi Pakistan ca ngợi vai trò của ông Trump trong hòa giải xung đột và đề cử ông cho Giải Nobel Hòa bình, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã bác bỏ thông tin rằng ông Trump đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận này.
CHDC Congo và Rwanda
Một cuộc chiến khác mà chính quyền Mỹ tin rằng đã chấm dứt nhờ sự can thiệp ngoại giao của Tổng thống Trump là giữa CHDC Congo và Rwanda.
Theo lời tổng thống Mỹ, hai bên đã hạ vũ khí sau khi ông hứa hẹn sẽ có khoản đầu tư từ các công ty khai khoáng Mỹ vào khu vực Kivu giàu tài nguyên ở miền đông CHDC Congo, nơi bị lực lượng phiến quân M23 do Rwanda hậu thuẫn tràn vào hồi đầu năm nay.
“Họ đã đánh nhau suốt nhiều năm, và bằng cả dao rựa. Đó là một trong những cuộc chiến tồi tệ nhất mà thế giới từng chứng kiến” - ông Trump nói khi công bố thỏa thuận ngừng bắn hồi tháng trước.
Dự kiến Trump sẽ tiếp đón lãnh đạo của hai nước trong vài tuần tới.
Campuchia và Thái Lan
Ngày 7-8, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đăng tải lên Facebook bức thư ông gửi cho Ủy ban Nobel Na Uy để đề cử Tổng thống Trump cho Giải Nobel Hòa bình vì vai trò của nhà lãnh đạo Mỹ trong giải quyết xung đột biên giới Thái Lan - Campuchia.
Ngay sau khi xung đột bùng phát, ông Trump đã tạm ngừng kỳ nghỉ ở Scotland để gọi điện cho lãnh đạo của cả hai nước. Bằng cách đề nghị giảm thuế, ông Trump đã thuyết phục các bên ngồi vào bàn đàm phán. Kết quả là Thái Lan và Campuchia đã đồng ý ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện, có hiệu lực từ 0 giờ ngày 29-7.
Trung Đông
Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu cũng đã đề cử Tổng thống Trump cho Giải Nobel Hòa bình, viện dẫn thành tựu đàm phán Thỏa thuận Abraham trong nhiệm kỳ đầu của ông.
Với cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran, ông Trump tin rằng ông đã mang lại hòa bình cho Trung Đông. Gần đây, nhà lãnh đạo Mỹ đã cho đặt một mô hình máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit trong Phòng Bầu dục để kỷ niệm “thành công hoàn hảo” của mình.
Tuy nhiên, chính tại Trung Đông cũng có một cuộc chiến mà Tổng thống Trump chưa thể hạ nhiệt, đó là xung đột Israel-Hamas. Ông Trump được cho là đã nổi giận với Thủ tướng Netanyahu trong bối cảnh tình trạng thiếu lương thực ở Gaza ngày càng đáng báo động.
Xung đột Nga - Ukraine
Một trong những vấn đề trọng tâm trong chính sách đối ngoại của ông Trump kể từ khi trở lại Nhà Trắng là xung đột Nga-Ukraine - cuộc chiến mà ông từng tuyên bố sẽ chấm dứt trong 24 giờ sau khi nhậm chức.
Tuần này, nhà lãnh đạo Mỹ sẽ có cuộc gặp được mong chờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin, hướng tới tìm kiếm một thỏa thuận cho cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm này.
