Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22-11 nói ông có thể phủ quyết dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong để tạo điều kiện cho một thỏa thuận thương mại với Trung Quốc.
Nói trên chương trình truyền hình “Fox & Friends”, ông Trump nói ông sẽ cân đối các ưu tiên cạnh tranh trong quan hệ Mỹ-Trung.
“Chúng ta phải sát cánh cùng Hong Kong nhưng tôi cũng sát cánh với Chủ tịch Tập….Tôi sát cánh cùng Hong Kong...Tôi sát cánh với tất cả những thứ chúng ta muốn làm, nhưng chúng ta cũng đang trong tiến trình thương thảo một thỏa thuận thương mại lớn nhất lịch sử. Và nếu chúng ta có thể làm được điều này, đó sẽ là điều tuyệt vời” - ông Trump nói trên “Fox & Friends”.
Ông Trump còn nói ông đã giúp cứu hàng ngàn sinh mạng ở Hong Kong với việc nói ông Tập không can thiệp, “vì điều đó sẽ ảnh hưởng đến thỏa thuận thương mại”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) nói có thể phủ quyết dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong vì phải sát cánh cùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) trong đàm phán thương mại.
Dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong đã được lưỡng viện Quốc hội Mỹ thông qua và ông Trump có thời gian đến ngày 2-12 để hoặc ký ban hành hoặc phủ quyết. Dự luật yêu cầu chính phủ Mỹ hằng năm phải ra báo cáo đánh giá liệu Hong Kong có đủ quyền tự trị để được Mỹ tiếp tục duy trì quy chế thương mại đặc biệt hay không. Phía Trung Quốc yêu cầu ông Trump phủ quyết dự luật, đồng thời đe dọa sẽ “trả đũa mạnh” nếu dự luật được ký ban hành thành luật.
Ông Trump lên tiếng về khả năng phủ quyết dự luật một ngày sau khi thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio - một trong những tác giả của dự luật - đoán chắc với kênh CNBC là ông Trump sẽ ký ban hành luật.
Phát ngôn của ông Trump nhanh chóng gặp phản ứng phản đối từ nhiều nghị sĩ ở cả lưỡng viện. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Ted Cruz khẳng định dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong “sẽ trở thành luật”. Ông Cruz tuyên bố sẽ không để các đe dọa chính trị cản trở sự ủng hộ của Mỹ với hàng triệu người biểu tình Hong Kong.
Lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện - thượng nghị sĩ Chuck Schumer buộc ông Trump mềm yếu trước Trung Quốc. Ông Schumer tuyên bố những lời của ông Trump hôm nay không phản ánh điều mà người dân Mỹ và Quốc hội Mỹ nghĩ về các chính sách của Trung Quốc với Hong Kong. Không như lo ngại của ông Trump rằng dự luật Hong Kong sẽ làm khó cuộc đàm phán thương mại, ông Schumer cho rằng cứng rắn với Trung Quốc trong chuyện Hong Kong sẽ giúp Mỹ thắng trong cuộc chiến thương mại.
Sinh viên đại học Hong Kong biểu tình hồi tháng 9, kêu gọi Mỹ thông qua dự luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong. Ảnh: SCMP
Như đã nói, ông Trump vẫn còn thời gian đến ngày 2-12 để quyết định. Chưa biết diễn biến sẽ thế nào khi theo Washington Post lâu nay các phát ngôn công khai của ông Trump về Hong Kong vốn không nhất quán. Hồi tháng 6 - lúc biểu tình Hong Kong mới bắt đầu - ông Trump nói giải pháp để giải quyết biểu tình là chuyện giữa Hong Kong và Trung Quốc, “vì Hong Kong là một phần của Trung Quốc”.
Hai tháng sau đó, ông Trump viết trên Twitter rằng ông Tập nên đối xử với tình hình “một cách nhân đạo” trước khi thỏa thuận thương mại được ký: “Dĩ nhiên Trung Quốc muốn ký thỏa thuận. Để họ hành động một cách nhân đạo với Hong Kong trước đã!”.
