Khi còn đang trong quá trình tranh cử, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã hứa rằng ông sẽ trừng phạt các nhà lãnh đạo cấp cao của Saudi Arabia. Tuy nhiên, giờ đây ông đã từ chối áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Thái tử Mohammed bin Salman. Trước đó, cộng đồng tình báo Mỹ xác định Thái tử bin Salman là người chịu trách nhiệm cho cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi, đài CNN đưa tin.
Ông Biden không trừng phạt Thái tử Mohammed bin Salman
Hôm 26-2, chính quyền của Tổng thống Biden đã công bố một báo cáo tình báo chưa được phân loại về cái chết của nhà báo người Saudi Arabia Khashoggi., Cụ thể, báo cáo từ giám đốc tình báo quốc gia cho biết thái tử Mohammed bin Salman đã trực tiếp phê chuẩn việc giết ông Khashoggi.
Ngay sau đó, ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đưa ra thông báo các hạn chế thị thực đối với 76 người Saudi Arabia có liên quan đến việc quấy rối các nhà hoạt động và nhà báo, thì ông lại không công bố bất cứ biện pháp trừng phạt nào liên quan đến thái tử.
Chưa hết, Bộ Tài chính Mỹ cũng cũng đưa ra một danh sách trừng phạt, trong đó có tên một cựu phó giám đốc tình báo và lực lượng can thiệp nhanh chóng của Hoàng gia Saudi Arabia, nhưng cũng không thấy nhắc tên Thái tử Mohammed bin Salman.
Thái tử Mohammed bin Salman được cho là người ra lệnh giết nhà báo Khashoggi. Ảnh: GETTY IMAGE/CNN
Hai quan chức chính quyền Mỹ cho biết việc trừng phạt Thái tử Mohammed bin Salman thực sự không bao giờ là một lựa chọn của họ vì nó sẽ "quá phức tạp" và có thể gây nguy hiểm cho lợi ích quân sự của Mỹ ở Saudi Arabia. Do đó, chính quyền thậm chí không yêu cầu Bộ Ngoại giao đưa ra các lựa chọn về các biện pháp trừng phạt đối với Thái tử Mohammed bin Salman, một quan chức Bộ Ngoại giao cho biết.
Vào tháng 11-2019, ông Biden hứa sẽ trừng phạt các nhà lãnh đạo cấp cao của Saudi Arabia chứ không ngó lơ như cách của cựu Tổng thống Donald Trump. Khi được hỏi rằng liệu ông có trừng phạt thái tử Saudi Arabia về vụ giết nhà báo Khashoggi không thì ông trả lời rằng:
"Có. Trên thực tế, nhà báo Khashoggi đã bị giết và phân xác và tôi tin rằng đó là lệnh của thái tử. Họ phải chịu trách nhiệm" - ông Biden phát biểu vào năm 2019.
Tổng thống đã chấm dứt sự ủng hộ của Mỹ đối với cuộc chiến ở Yemen do Saudi Arabia dẫn đầu và ra lệnh chấm dứt một số hoạt động bán vũ khí cho vương quốc này. Trong khi đó, một số trợ lý hàng đầu nói rằng ông muốn điều chỉnh lại mối quan hệ hai nước.
Các quan chức hành chính cũng thừa nhận rằng điều đó sẽ rất khó khăn. Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với Đài Phát thanh công cộng quốc gia (NPR), Giám đốc tình báo Quốc gia Avril Haines thừa nhận rằng báo cáo mới nhất này về vụ giết nhà báo Khashoggi có thể làm phức tạp mối quan hệ Mỹ-Saudi Arabia trong tương lai.
"Tôi chắc chắn rằng nó sẽ không làm cho mọi thứ dễ dàng hơn. Tuy nhiên, điều này không nằm ngoài dự đoán" - bà Haines thừa nhận.
Một quan chức chính quyền cấp cao cho biết thông tin được công bố hôm 26-2 không phải là mới và đã được chính phủ Mỹ biết trước một năm nay.
Phản ứng trước báo cáo, Bộ Ngoại giao Saudi Arabia cho biết họ "hoàn toàn bác bỏ đánh giá tiêu cực, sai lệch và không thể chấp nhận được trong báo cáo liên quan đến lãnh đạo vương quốc".
Nhà báo Khashoggi nghi bị ám sát dã man khi ông này đến liên hệ dịch vụ tại Tổng Lãnh sự quán Saudi Arabia tại TP Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ hôm 2-10-2018. Thái tử Mohammed bin Salman và nhiều quan chức Saudi Arabia bị nghi ngờ đã ra lệnh trộm hộ chiếu của ông Khashoggi, buộc ông này phải đến cơ quan lãnh sự và bị ám sát. Thi thể của ông Khashoggi được cho là đã bị chia thành nhiều phần và cho tới này, xác nhà báo này vẫn chưa được tìm thấy.
Tại sao Mỹ cần duy trì mối quan hệ với Saudi Arabia?
Dưới chính quyền Tổng thống Donald Trump, Mỹ cũng đã có quyết định ngưng trừng phạt Thái tử Mohammed bin Salman. Các quan chức trong chính quyền Tổng thống Trump và Biden đều thừa nhận riêng rằng Saudi Arabia là một đối tác quan trọng trong các hành động chống khủng bố và là đối trọng trong khu vực đối với Iran.
Nhà báo Khashogg. Ảnh: GETTY IMAGE/CNN
“Thật khó để tưởng tượng bất kỳ vấn đề nào trong khu vực mà quan hệ đối tác và hỗ trợ của Saudi Arabia không đóng vai trò quan trọng" - ông Dennis Ross, cựu điều phối viên đặc biệt về Trung Đông, nói với đài CNN.
Ông Gerald Feierstein, cựu phó trợ lý chính của Bộ trưởng Ngoại giao, phụ trách các vấn đề Cận Đông cho biết chính quyền Mỹ đang phản ứng cân bằng với các ưu tiên khác của mìn. Muốn chấm dứt xung đột ở Yemen, giảm căng thẳng ở khu vực vùng Vịnh và đối phó các nỗ lực chống khủng bố đều đòi hỏi một mối quan hệ song phương Mỹ-Saudi Arabia ổn định.
"Các cuộc đàm phán Mỹ-Iran có khả năng sẽ khởi động lại vào cuối năm nay. Do đó, ông Biden sẽ cần sự đồng ý của Saudi Arabia" - ông Ayham Kamel, trưởng phòng thực hành Trung Đông và Bắc Phi tại công ty tư vấn Eurasia Group nhận định.
Ngoài ra, các nhà phân tích chỉ ra rằng thái tử Saudi Arabia thực sự đang phục vụ cho một số mục tiêu của Mỹ, trong số đó là nỗ lực hiện đại hóa và đại tu nền kinh tế Saudi Arabia.
