Trong một sự kiện gần đây, ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) đã có những nhìn nhận lại về thách thức mà ngành dệt may Việt Nam đối mặt trong năm 2023. Ông Giang nhấn mạnh về những áp lực về giá, chi phí sản xuất, sự thiếu hụt đơn hàng, áp lực về công ăn việc làm (cho người lao động) cũng như sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường.
Ba điểm sáng của ngành dệt may Việt Nam
Theo VITAS, kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam năm 2023 dự kiến ước đạt 40,3 tỷ USD, giảm 9,2% so với năm 2022. Trong đó XK hàng may mặc ước giảm 3,1 tỷ USD (tương đương 8,9%), XK vải ước giảm 186 triệu USD (tương đương 6,9%), XK xơ sợi ước giảm 485 triệu USD (tương đương 10,3%), XK nguyên phụ liệu ước giảm 218 triệu USD (tương đương 16%).
Tuy đối mặt với nhiều thách thức nhưng ngành dệt may Việt Nam năm 2023 cũng có những điểm sáng.
Thứ nhất, lần đầu tiên sản phẩm dệt may Việt Nam vươn tới được 104 nước/vùng lãnh thổ trên toàn thế giới. Thứ hai, tuy xuất khẩu một số mặt hàng chủ lực giảm nhưng xuất khẩu một số mặt hàng thuộc nhóm thiết yếu như như đồ bảo hộ lao động, bộ comple, quần áo y tế, quần jeans tăng mạnh.
Thứ ba, dù ngành dệt máy Việt Nam khó khăn nhưng vẫn có những doanh nghiệp báo lãi. Dữ liệu thống kê kết quả kinh doanh quý IV-2023 của 11 doanh nghiệp dệt may cho thấy, có 4 doanh nghiệp giảm lãi, 6 doanh nghiệp báo lãi trước thuế tăng trưởng và 1 doanh nghiệp báo lỗ.
Căn cứ triển vọng phục hồi kinh tế thế giới cùng dự báo tình hình kinh tế Việt Nam, VITAS đưa ra mục tiêu phấn đấu kim ngạch xuất khẩu toàn ngành năm 2024 đạt 44 tỷ USD, tăng 9,2% so với 2023.
Tuy nhiên, quan điểm của CTCP Chứng khoán SSI (SSI Research) cho rằng, dự báo của VITAS khá lạc quan và các nhà sản xuất chỉ có thể kỳ vọng sự phục hồi diễn ra vào nửa cuối năm 2024 do nhu cầu xuất khẩu trong quý I-2024 chưa có nhiều khởi sắc.
Thách thức lớn nhất của xuất khẩu dệt may Việt Nam năm 2024
Nhìn nhận từ góc độ kinh tế vĩ mô, SSI nhận định tăng trưởng kinh tế toàn cầu dự kiến sẽ chưa có nhiều khởi sắc trong năm 2024, điều này sẽ dẫn đến việc người tiêu dùng giảm chi tiêu và việc bổ sung lại các khoản tiết kiệm trở nên khó khăn hơn. Tỷ lệ tiết kiệm cá nhân ở Mỹ và Châu Âu đều giảm xuống.
Trong tháng 11-2023, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân của Mỹ ở mức 4,1%, thấp hơn mức trung bình dài hạn là 8,8%. Việc lạm phát ở mức cao (theo giá trị tuyệt đối) cũng khiến cho giá trị các khoản tiết kiệm này bị giảm xuống. Đi cùng với môi trường kinh tế khó khăn, SSI cho rằng mức chi tiêu cho nhóm các loại mặt hàng không thiết yếu, trong đó có quần áo sẽ có phần hạn chế trong năm 2024.
Phân tích của SSI cho thấy các nhà bán lẻ thời trang đang phải đối mặt với nhiều thách thức khác nhau, bao gồm mức tồn kho cao, nhu cầu tiêu dùng thấp và cạnh tranh gia tăng. Do đó, các thương hiệu thời trang có thể sẽ cần phải đẩy mạnh việc phòng thủ trong kinh doanh, và các nhà cung cấp sẽ phải chịu ảnh hưởng lớn hơn từ nhu cầu đơn hàng giảm xuống khi vấn đề nay lan truyền đến khắp chuỗi cung ứng.
Hơn nữa, quản lý hàng tồn kho và kiểm soát chi phí sẽ tiếp tục là trọng tâm chính với các nhà bán lẻ. Điều này sẽ dẫn tới rút ngắn thời gian đặt hàng và suy giảm giá bán cho các doanh nghiệp gia công hàng dệt may.
Chuyên gia SSI nhấn mạnh, các doanh nghiệp gia công trong nước có ít khả năng đàm phán với các nhà bán lẻ thời trang, đặc biệt trong thời kỳ nhu cầu yếu. Biên lợi nhuận gộp của các công ty dệt may đã giảm từ mức 15 - 18% trong năm 2022 xuống mức 11 - 14% trong năm 2023. Trong năm 2024, SSI kỳ vọng biên lợi nhuận gộp sẽ dần cải thiện lên mức 14 - 15% do nhu cầu phục hồi chậm xuyên suốt cả năm.
Ngoài ra, sự kiện "Biển Đỏ" có thể gây hiệu ứng gợn sóng đến hoạt động kinh doanh quý I-2024 của các doanh nghiệp xuất khẩu khi chi phí vận chuyển từ Việt Nam sang Mỹ/Châu Âu tăng hơn gấp đôi trong tháng 1-2024 so với tháng 12-2023. Hơn nữa, khi căng thẳng leo thang, thời gian giao hàng và chi phí bảo hiểm sẽ cùng tăng lên.
Tuy nhiên, ngành dệt may Việt Nam không phải chỉ đối diện những áp lực mà cũng có lợi thế riêng. Theo khảo sát các doanh nghiệp bán lẻ lớn, Việt Nam vượt trội hơn so với Bangladesh về chất lượng và năng lực sản xuất, nhưng Bangladesh có lợi thế về giá thành và thuế, đặc biệt trong giai đoạn nhu cầu suy yếu.
Theo phân tích của GlobalData, bất chấp những lợi thế mà các doanh nghiệp sản xuất Bangladesh đang có, Việt Nam vẫn tiếp tục xếp hạng cao hơn về chất lượng sản phẩm, năng suất lao động và thời gian giao hàng, đây là những yếu tố quan trọng hơn đối với các nhà bán lẻ trong giai đoạn nền kinh tế phục hồi.
Vì vậy, nhóm chuyên gia SSI cho rằng các doanh nghiệp xuất khẩu trong quý I-2024 có thể phải chịu chi phí bán hàng cao hơn hoặc giá bán thấp hơn cho đến khi tình hình Biển Đỏ hạ nhiệt.
