Bởi lẽ hai bộ luật quan trọng được kỳ vọng sẽ giải đáp được những vướng mắc của thực tiễn là luật công đoàn và lao động đã bị dừng vô thời hạn. Bên cạnh đó phát sinh ngày mỗi nhiều những bất ổn mới mà biện pháp xử lý vẫn chưa thực sự căn cơ.
Chẳng hạn là việc cuối tháng 4 vừa rồi, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ra quyết định trục xuất 40/43 lao động Trung Quốc đang làm việc trên một con tàu khai thác cát ở vùng biển Lộc An vì lý do không có giấy phép lao động và xài visa du lịch. Ba người khác có giấy phép lao động thì lại đã hết hạn!
Đáng lo là việc xử lý lao động nước ngoài bất hợp pháp lẽ ra phải của ngành lao động, song trường hợp ở Bà Rịa-Vũng Tàu lại phải nhờ đến... bộ đội biên phòng! Chế tài được vận dụng cũng lại là các quy định về quyền hạn của lực lượng biên phòng tại vùng biên chứ không phải các quy định về lao động.
Đúng là có lỗ hổng trong lĩnh vực này!
Dự thảo nghị định bổ sung Nghị định 34 của Chính phủ về tuyển dụng và quản lý lao động nước ngoài tại Việt Nam hiện mới đang được soạn thảo. Theo đó, những lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam từ ba tháng trở lên mà không có giấy phép lao động hoặc chưa gia hạn giấy phép lao động thì không được cấp thị thực, không gia hạn tạm trú và buộc xuất cảnh. Khi nghị định có hiệu lực, sau sáu tháng tất cả lao động hiện đang làm việc bất hợp pháp mà vẫn chưa xin phép lao động cũng sẽ bị buộc trục xuất.
Quy định đó được xem là điểm chốt, “vá” lỗ hổng của Nghị định 34, bởi nó chỉ quy định về điều kiện cấp phép mà thiếu chế tài xử lý lao động không có phép. Mới nhất, Chỉ thị số 494/2010 của Thủ tướng có yêu cầu các chủ đầu tư không được sử dụng lao động nước ngoài khi lao động Việt Nam có thể đáp ứng nhưng chỉ ràng buộc được với dự án xài vốn nhà nước, còn các dự án khác thì không.
Nền kinh tế thị trường thật ra nên chấp nhận tất cả các loại lao động, không phân biệt xuất xứ. Thế nhưng trong bối cảnh nguồn lao động phổ thông của Việt Nam dư thừa, mà sức lao động cũng là “hàng hóa”, là đầu vào của nền kinh tế thì việc ưu tiên “hàng nội” cũng là hợp lý. Từ quan điểm đó, luật pháp cần phải chế tài hóa để “hàng nội” thực sự được ưu tiên.
PHAN MAI
