Nhân ngày Sức khỏe Tâm thần (ngày 10-10), TS Andrea Bruni - cố vấn khu vực của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về sức khỏe tâm thần ở Đông Nam Á - báo động rằng tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần đang có xu hướng tăng trong khu vực, theo kênh Channel News Asia.
Theo thống kê của WHO, khoảng 260 triệu người khu vực Đông Nam Á (chiếm 1/7 dân số khu vực) gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Tuy nhiên theo TS Bruni, nhiều người trong số đó không được điều trị kịp thời. “Ở một số quốc gia, khoảng cách điều trị lên tới 90%, nghĩa là có tới 90% những người cần được điều trị về sức khỏe tâm thần thì không được điều trị và chăm sóc phù hợp, kịp thời, hoặc không được điều trị và chăm sóc gì cả" - ông Bruni cho hay.
Sự kỳ thị về sức khỏe tâm thần
TS Bruni lưu ý sự kỳ thị về sức khỏe tâm thần vẫn còn phổ biến ở Đông Nam Á, đặc biệt đối với những người có tình trạng sức khỏe tâm thần nghiêm trọng.
TS Bruni nói rằng có một lối suy nghĩ phổ biến ở khu vực này: những người gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần cần được điều trị, chăm sóc và hỗ trợ tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần và bệnh viện tâm thần.
“Thực tế là những người rơi vào tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần cần được tiếp cận các dịch vụ tại cộng đồng, những dịch vụ dễ tiếp cận hơn và tôn trọng họ hơn” - ông Bruni cho hay.
Tuy nhiên, TS Bruni nhận định mọi thứ đang dần thay đổi khi có sự tham gia tích cực từ các nhân viên chăm sóc, các cá nhân từng trải qua trình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần. Theo ông Bruni, những người này cần đóng vai trò là “tác nhân cơ bản và không thể thiếu trong việc thiết kế các chính sách và dịch vụ cho sức khỏe tâm thần”.
Thúc đẩy và bảo vệ sức khỏe tâm thần
Vào ngày Sức khỏe Tâm thần năm nay, WHO tập trung vào việc thúc đẩy quyền phổ quát được có sức khỏe tâm thần tốt.
“Sức khỏe tâm thần tốt rất quan trọng đối với sức khỏe và hạnh phúc của chúng ta và mọi người đều có quyền được hưởng các tiêu chuẩn cao nhất có thể đạt được về sức khỏe tâm thần” - ông Bruni nói, đồng thời cho biết WHO đang làm việc để đảm bảo sức khỏe tinh thần được thúc đẩy và bảo vệ.
Dù vậy, TS Bruni cho hay trên toàn thế giới cũng như khu vực Đông Nam Á, nhiều người gặp vấn đề sức khỏe tâm thần phải tiếp tục chịu những thiệt thòi và bị loại khỏi cộng đồng và xã hội.
Theo WHO, tính đến năm 2019, khoảng 1 tỉ người trên thế giới (chiếm 1/8 dân số) gặp vấn đề rối loạn sức khỏe tâm thần. Các chuyên gia ước tính con số này có thể cao hơn nhiều, trong bối cảnh những căng thẳng toàn cầu gần đây như đại dịch COVID-19, xung đột Nga-Ukraine và khủng hoảng khí hậu.
Theo các chuyên gia, còn nhiều khoảng trống cần được lấp đầy trong việc chăm sóc sức khỏe tâm thần, gồm nghiên cứu không đầy đủ, thiếu các chính sách, kinh phí ít ỏi và phạm vi điều trị nhỏ,..
TS Bruni đề xuất xây dựng nhiều mạng lưới chăm sóc sức khỏe trong cộng đồng hơn vì hầu hết đầu tư nhân lực và tài chính cho sức khỏe tâm thần đều hướng tới các cơ sở bệnh viện cấp ba và bệnh viện tâm thần.
“Chúng ta biết rằng những cơ sở này không có khả năng thu hẹp khoảng cách điều trị về sức khỏe tâm thần… Điều quan trọng là phải đảo ngược xu hướng này và đầu tư vào việc củng cố và mở rộng mạng lưới chăm sóc sức khỏe tâm thần trong cộng đồng” - ông Bruni nói.
Tỉ lệ người trẻ gặp vấn đề tâm thần gia tăng
Theo WHO, rối loạn sức khỏe tâm thần nằm trong số 10 nguyên nhân hàng đầu gây ra gánh nặng bệnh tật trên toàn thế giới trong hơn một thập niên qua. Hai tình trạng phổ biến nhất là trầm cảm và rối loạn lo âu.
Các nhà quan sát nhấn mạnh rằng những chứng rối loạn như vậy đang trở nên nghiêm trọng ở giới trẻ.
TS Bruni chỉ ra rằng có sự liên hệ giữa mạng xã hội và tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần khi ông cho rằng mạng xã hội là con dao hai lưỡi, có thể đóng một vai trò rất tích cực nhưng cũng có vai trò tiêu cực.
Ông Bruni cũng nhấn mạnh một trong những vấn đề liên quan chăm sóc sức khỏe tâm thần là phòng ngừa tự tử.
Tự tử cũng là mối lo ngại cấp bách mà các chuyên gia chăm sóc sức khỏe đang tìm cách giải quyết. WHO ước tính có khoảng 200.000 người ở khu vực Đông Nam Á tử tự mỗi năm.
“Chúng ta biết rằng tự tử là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sớm ở giới trẻ tại nhiều quốc gia” - TS Bruni nhận định.
Vị cố vấn của WHO đề xuất các biện pháp cụ thể mà các quốc gia có thể thực hiện nhằm giảm tỉ lệ tự tử ở người trẻ như quản lý những người có ý định tự tử, đẩy mạnh việc tuyên truyền một cách có trách nhiệm và xây dựng các kỹ năng sống cho người trẻ.
Bên cạnh đó, ông Bruni nói rằng khu vực Đông Nam Á cần quản lý, hạn chế và cấm tiếp cận thuốc trừ sâu vì đây là những phương tiện phổ biến để tự tử.
“Chúng ta cần nỗ lực giải quyết vấn đề này vì chúng ta biết rằng các vụ tự tử có thể phòng ngừa được nhưng ngăn chặn chúng không phải là nhiệm vụ dễ dàng” - ông Bruni cho biết.
