Hiện nay Bộ NN&PTNT đã cấp giấy xác nhận thực vật biến đổi gien (GMO) có đủ điều kiện sử dụng làm thực phẩm và thức ăn chăn nuôi cho bốn sản phẩm bắp GMO đầu tiên ở Việt Nam. Sắp tới đây bắp GMO sẽ được trồng đại trà và bán ra thị trường Việt Nam. Thế nhưng từ nhiều năm nay Việt Nam đã nhập khẩu bắp, đậu nành GMO từ các nước châu Mỹ. Theo một số nhà khoa học, vấn đề đặt ra lúc này là tính an toàn của thực phẩm GMO vẫn còn nhiều tranh cãi ở quy mô toàn cầu và chưa đến hồi kết. Nhiều nước trên thế giới đã có quy định về bắt buộc dán nhãn GMO, tuy nhiên ở Việt Nam, các cơ quan chức năng vẫn chưa ban hành quy định dán nhãn và quản lý với loại thực phẩm này.
Nhiều nước đã quy định việc dán nhãn GMO
PGS Phạm Văn Toản, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, cho biết quản lý về dán nhãn thực phẩm GMO hiện nay đã có Nghị định38/2012 của Chính phủquy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toànthực phẩm có hiệu lực thi hành từ 11-6-2012. Cụ thể, tổ chức, cá nhân lưu thông hàng hóa có chứa sinh vật GMO, sản phẩm của sinh vật GMO trên thị trường với tỉ lệ lớn hơn 5% mỗi thành phần thì ngoài việc phải tuân thủ các quy định của pháp luật về ghi nhãn hàng hóa còn phải thể hiện thông tin liên quan đến sinh vật GMO trên nhãn hàng hóa.
Nông dân huyện Xuân Lộc (Đồng Nai) bên ruộng bắp biến đổi gien sắp thu hoạch. Ảnh: QUANG HUY
Tuy nhiên, theo ông Toản, thông tư liên tịch hướng dẫn về việc quản lý dán nhãn GMO vẫn chưa ban hành. Hiện Bộ NN&PTNT cùng Bộ Khoa học và Công nghệ đang soạn thảo. Dự kiến tháng 4-2015 sẽ ban hành nhưng đến nay vẫn chưa xong. Theo đó, việc dán nhãn chỉ áp dụng đối với thực phẩm bao gói sẵn có thành phần GMO trên 5%, còn đối với thức ăn chăn nuôi vẫn chưa áp dụng.
GS Võ Tòng Xuân, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp, cho rằng: “Việc ban hành quy định thực hiện việc dán nhãn GMO là sự tôn trọng người tiêu dùng (NTD), cũng là quyền lợi họ đáng được biết. Nhưng hình như các cơ quan quản lý đã bỏ lửng quy định dán nhãn thực phẩm GMO quá lâu. Trong khi đó, hiện nay đã có nhiều nước trên thế giới quy định về việc dán nhãn GMO. Các nước Liên minh châu Âu (EU) đã có quy định thành phần thực phẩm chứa tối thiểu 1% thành phần GMO thì phải ghi nhãn. Quy định của Nhật cũng giống Việt Nam, yêu cầu dán nhãn GMO chỉ khi hàm lượng thành phần này chiếmtừ 5% trong tổng trọng lượng sản phẩm trở lên. Ở Hàn Quốc, thành phần GMO chiếm 3% thì phải ghi nhãn”.
Theo GS Xuân, Nga còn ra luật phạt nặng các doanh nghiệp (DN) không tuân thủ quy định dán nhãn các sản phẩm biến đổi gien. Ngay như Mỹ, nước sản xuất các loại cây trồng GMO lớn nhất thế giới, trước sự phản ứng của NTD cũng đã phải có dự thảo quy định dán nhãn GMO trên cơ sở tự nguyện. Tuy nhiên, mới đây NTD tiếp tục phản ứng mạnh mẽ yêu cầu bắt buộc phải dán nhãn. Việt Nam cần chuẩn bị tốt và sớm các hành lang pháp lý, tiêu chuẩn kiểm tra chất lượng để quản lý kiểm tra thực phẩm GMO và bảo vệ quyền lợi NTD.
Truyền thông cho người tiêu dùng
Đại diện một DN thực phẩm cho rằng việc quy định dán nhãn GMO là cần thiết. Tuy nhiên, nếu chỉ áp dụng đối với các thực phẩm đóng gói thì vẫn chưa đủ. Hiện nay mỗi năm Việt Nam nhập khẩu hàng triệu tấn bắp, đậu nành từ Mỹ, Canada, Argentina… Những nước này đều đang trồng bắp, đậu nành GMO. Dù các DN nhập khẩu chủ yếu khai báo là làm thức ăn chăn nuôi nhưng không ai đảm bảo lượng hàng này đã đẩy ra thị trường để làm thực phẩm chế biến hay bán trực tiếp cho NTD. Một phần lớn dạng sữa đậu nành, đậu hũ, bột đậu nành hay đậu nành nguyên hạt đang bán tràn lan trên thị trường cũng lấy từ nguồn nhập khẩu do đậu nành sản xuất trong nước không đủ làm đậu hũ.
Vì vậy theo vị đại diện DN trên, các cơ quan quản lý cần có cơ chế quản lý, kiểm tra chặt xuất xứ nguồn gốc nhập khẩu các loại nông sản GMO. Đồng thời giám sát việc nhập khẩu, chế biến và đầu ra sản phẩm đối với nhà nhập khẩu, DN thực phẩm.
GS Võ Tòng Xuân cho rằng xu thế thế giới cho thấy diện tích cây trồng biến đổi gien đang tăng dần. Việt Nam đang phải nhập khẩu bắp vì bắp trồng trong nước không đủ làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi. Vì vậy cho trồng bắp GMO đầu tiên là hướng đi đúng. Tuy nhiên, cần phải ghi nhãn mác đầy đủ và tuân thủ đúng theo quy định về tỉ lệ của từng quốc gia.
Theo GS Xuân, song song với quy định dán nhãn thì cơ quan quản lý cần có chiến dịch truyền thông thông tin về sinh vật GMO để cho người dân được biết. NTD hiểu rõ về GMO thì họ tự quyết định việc lựa chọn thực phẩm cho mình.
| Tranh cãi chưa có hồi kết Một luồng ý kiến của các nhà khoa học cho rằng sinh vật GMO là thành tựu khoa học về giống của thế giới. Các giống GMO sẽ chịu hạn, chịu mặn, kháng sâu bệnh, năng suất cao gấp đôi giống truyền thống, đảm bảo an ninh lương thực. Hiện có 28 nước đang cho phép trồng giống cây GMO, hơn 100 nước vẫn cho phép nhập khẩu thực phẩm GMO. Họ cho rằng không có bằng chứng khoa học nào chứng minh thực phẩm GMO ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Trái lại, một số nhà khoa học khác phản đối, cho rằng không nên cho phép trồng và làm thực phẩm cho người (từ thực phẩm GMO) vì chưa có nghiên cứu khoa học nào khẳng định không gây ra những căn bệnh nguy hiểm cho con người. Nguy cơ phụ thuộc giống cây trồng GMO của các công ty nước ngoài làm biến mất những giống cây truyền thống có chất lượng tốt hơn. Hoàn toàn có thể phát triển nghiên cứu lai tạo những giống cây trồng có năng suất cao bằng giống GMO. Đầu năm 2015, trước tranh cãi nhiều năm về GMO, Hội đồng châu Âu phải chọn giải pháp cho các quốc gia thành viên được phép tự quyết về chuyện cây biến đổi gien. Cuối năm 2014, người dân nhiều bang ở Mỹ đã gửi đơn yêu cầu chính phủ quy định dán nhãn bắt buộc đối với thực phẩm GMO. Ở Nhật vẫn nhập khẩu đậu nành GMO nhưng cấm trồng trong nước. ___________________________ Trước đây báo Pháp Luật TP.HCM đã có các bài viết về GMO: “Thực phẩm biến đổi gien: Xơi mà không biết” (số ra ngày 9-11-2014) “Thực phẩm biến đổi gien có đáng lo?” (số ra ngày 11-2-2015) |
