Mỹ và các nước châu Âu đang cung cấp cho Ukraine chương trình đào tạo phi công sử dụng máy bay chiến đấu sau khi đồng ý chuyển giao tiêm kích F-16 cho Kiev.
Đào tạo phi công Ukraine tại Mỹ
Tháng 10-2023, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố rằng Mỹ sẽ cùng Đan Mạch và Hà Lan dẫn đầu liên minh các nước đào tạo phi công Ukraine. Ông Austin đưa ra thông báo trên sau khi Washington cùng 10 quốc gia khác nhất trí thành lập “liên minh máy bay chiến đấu” để cung cấp cho Kiev các tiêm kích như F-16.
Ngày 25-10-2023, tạp chí Air & Space Forces dẫn lời một người phát ngôn Không quân Mỹ rằng các phi công Ukraine đã bắt đầu huấn luyện lái F-16 tại Căn cứ Không quân Quốc gia Morris ở bang Arizona (Mỹ).
Air & Space Forces khi đó cho biết một số ít phi công Ukraine được cho là đã bắt đầu học “kiến thức cơ bản về F-16” với Phi đoàn 162 thuộc Lực lượng Phòng không Quốc gia Arizona (Mỹ).
“Chương trình đào tạo sẽ phù hợp với kiến thức và kỹ năng cơ bản của mỗi phi công và dự kiến sẽ kéo dài trong nhiều tháng” - người phát ngôn Không quân Mỹ nói thời điểm tháng 10-2023.
Theo truyền thông Mỹ, các phi công Ukraine sẽ học những điều cơ bản về vận hành tiêm kích F-16 trong lớp học và máy mô phỏng trước khi thực sự luyện tập với máy bay.
Mặc dù đây là quy trình tiêu chuẩn cho bất kỳ khóa đào tạo phi công nào nhưng các buổi đào tạo dành cho phi công Ukraine có thể được đẩy nhanh để họ có thể quay trở lại chiến trường sớm nhất có thể.
Bảy tháng sau đó, ngày 25-5, người phát ngôn Lực lượng Vệ binh Quốc gia Mỹ ở Arizona - ông Erin Hannigan nói rằng nhóm phi công đầu tiên của Ukraine đã vượt qua khóa huấn luyện F-16 tại Mỹ, theo tờ Politico.
Ông Hannigan không tiết lộ số lượng sinh viên tốt nghiệp khóa đầu tiên hoặc ngày tốt nghiệp chính xác “vì lý do hết sức thận trọng cho sự an toàn của các phi công”.
Politico dẫn nguồn tin giấu tên rằng sau khi kết thúc khóa học ở Mỹ, các phi công sẽ chuyển đến châu Âu để đào tạo thêm.
Vào tháng 6, Ukraine và Mỹ xảy ra bất đồng khi Kiev cho rằng Washington “cố tình trì hoãn” việc đào tạo phi công Ukraine sử dụng F-16, cho rằng việc này sẽ dẫn đến tình trạng “số phi công được đào tạo ít hơn số F-16 được cung cấp”, theo tờ Kyiv Independent.
Ngày 17-6, nghị sĩ Ukraine Oleksandra Ustinova - người đứng đầu ủy ban quốc hội Ukraine về vũ khí và đạn dược - ước tính rằng Ukraine sẽ chỉ có 20 phi công hoàn thành đầy đủ chương trình đào tạo F-16 vào cuối năm 2024.
Theo bà Ustinova, có 12 phi công Ukraine đang được đào tạo ở Đan Mạch và chỉ có 8 phi công được đào tạo ở Arizona. Bà Ustinova mô tả tình hình này là “hoàn toàn mang tính chính trị”.
Tờ The New York Times dẫn các nguồn tin rằng sự chậm trễ này có thể xuất phát từ mối lo ngại của Washington rằng “sự hiện diện quy mô lớn của các tiêm kích F-16 của Mỹ tại Ukraine có thể bị Moscow coi là hành động hội nhập Kiev vào Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO)”.
Trong khi đó, Thiếu tá Hannigan của Không quân Mỹ nói rằng cơ sở đào tạo phi công sử dụng máy bay chiến đấu ở Arizona chỉ còn một ít chỗ trống do nhiều quốc gia khác đã đặt chỗ.
“Ngoài các học viên Ukraine, còn có nhiều quốc gia khác đã đặt chỗ đào tạo trong suốt năm. Số lượng học viên nước ngoài đến học không do trường đào tạo quyết định” - ông Hannigan nói.
Đào tạo phi công Ukraine tại châu Âu
Tờ Le Monde (Pháp) ngày 17-6 đưa tin rằng Lực lượng Không quân và Vũ trụ Pháp đã cam kết đào tạo 26 phi công Ukraine ở phía tây nam nước Pháp và chương trình huấn luyện kéo dài 6 tháng.
Theo Le Monde, “đây là một nỗ lực đáng kể vì Không quân Pháp thường cấp chứng chỉ cho khoảng 30 phi công mỗi năm sau 4-5 năm đào tạo”.
Chương trình đào tạo “chính thức bắt đầu vào tháng 3” và “có 10 phi công Ukraine đang có mặt” ở Pháp - đây là nhóm đầu tiên được đào tạo tại Pháp.
Các phi công này trước đó đã được đào tạo tại Anh. Sau khi hoàn thành khóa huấn luyện tại Pháp, các phi công được cho là sẽ đến Romania để tham gia giai đoạn đào tạo thứ ba và cũng là giai đoạn cuối cùng.
Trong nhiều tháng ở Anh, mỗi phi công trải qua khoảng 70 giờ điều khiển máy bay GROB-115 - một loại máy bay hàng không có tốc độ tối đa khoảng 220 km/giờ.
Ở Pháp, các phi công Ukraine tập luyện với máy bay Alpha Jet - một máy bay phản lực tấn công hạng nhẹ và là máy bay huấn luyện phản lực tiên tiến với tốc độ tối đa hơn 900 km/giờ.
Alpha Jet mô phỏng buồng lái của F-16. Các phi công Ukraine sẽ tập luyện 80 giờ trên không với thêm 60 giờ trong máy mô phỏng.
Tại Romania, nhiều khả năng phi công Ukraine sẽ có 60 giờ bay với F-16 - dòng máy bay phản lực chiến đấu siêu thanh do Mỹ sản xuất với tốc độ tối đa 2.100 km/giờ.
Đại tá Yann Malard - Giám đốc Bộ phận Quan hệ Công chúng của Lực lượng Không quân và Vũ trụ Pháp nói với tờ Euronews rằng địa điểm chính xác của khóa đào tạo và danh tính của những người hướng dẫn được giữ bí mật vì “chúng tôi có những cảnh báo rất thực tế và rõ ràng về những người đang cố gắng thu thập thông tin tình báo hoặc có hành động mạnh mẽ chống lại khóa đào tạo này”.
