Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, PGS-TS Phan Trung Hiền, Phó Trưởng khoa Luật Trường ĐH Cần Thơ, cho rằng Điều 93 của Luật Đất đai năm 2013 có một quy định rất tiến bộ, trong 30 ngày kể từ ngày có quyết định thu hồi đất cũng là ngày có phương án bồi thường, tái định cư thì phải chi trả tiền bồi thường hỗ trợ. Trong trường hợp chi trả tiền bồi thường chậm thì bị phạt theo quy định về quản lý thuế.
Tuy nhiên, theo TS Hiền, quá trình thực hiện điều luật tiến bộ trên gặp nhiều vướng mắc. Cụ thể, luật không quy định trong vòng 30 ngày đó phải chi trả bao nhiêu phần trên tổng số tiền bồi thường, vì vậy phát sinh trường hợp một số dự án chi trả tiền bồi thường rất ít, không đủ cho người dân có thể chuyển đổi cuộc sống của mình nhưng sau đó lại yêu cầu người dân phải bàn giao mặt bằng. Trong khi đó mức phạt đối với trường hợp chậm chi trả tiền bồi thường chỉ có 0,05% tổng số tiền bồi thường. Mức phạt này thậm chí còn thấp hơn mức lãi suất ngân hàng. Do vậy phát sinh tình trạng chấp nhận chịu phạt thuế để kéo dài thời gian trả tiền bồi thường cho người dân.
“Để chấm dứt tình trạng này chúng ta cần bổ sung mức thanh toán theo quy định của luật ít nhất 80% số tiền bồi thường, số còn lại thì mới chịu phạt theo quản lý thuế. Không thể nào mà bồi thường dưới cái mức 80% như vậy, rõ ràng người dân không thể tái lập cuộc sống của mình sau khi bàn giao mặt bằng cho các dự án” - PGS-TS Phan Trung Hiền kiến nghị.
Bên cạnh đó theo các chuyên gia, việc chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho người bị thu hồi đã bị tiền tệ hóa bằng hình thức hỗ trợ tiền để người dân tự tìm việc làm là không phù hợp. Theo nghiên cứu của S-CODE, cứ 1 ha đất bị thu hồi thì có ba người mất việc làm. Trong một điều tra xã hội học của S-CODE tại TP Cần Thơ với 376 hộ dân có đất bị thu hồi cho dự án thì có 1/3 trong số đó khó kiếm được việc làm, cụ thể là những người trên 40 tuổi. Một nghiên cứu khác của trung tâm này cũng cho hay sau khi người dân bị thu hồi đất để xây dựng Metro tại TP Cần Thơ thì có 40 lao động vào làm việc nhưng sau hai năm thì chỉ còn lại ba người, nguyên nhân là do người dân không đảm bảo.
ĐẶNG TRUNG
