Con tôi sinh cuối năm 2022. Tôi đã đăng ký cư trú cho con (có tên trong sổ hộ khẩu giấy) nhưng con chưa có tên trong VNeID (Viet Nam Electronic Identity - định danh điện tử Việt Nam).
Tôi nghe nói nếu chưa có tên trong VNeID thì sẽ bị xem là có hành vi vi phạm hành chính về cư trú và sẽ bị phạt. Tôi hiểu vậy có đúng không, thưa chuyên gia?
Bạn đọc Xuân Hồng (Đăk Lăk)
Giải đáp vấn đề này, ThS Nguyễn Nhật Khanh, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP.HCM, phân tích dựa trên các quy định pháp luật hiện hành như sau:
Theo khoản 5 Điều 2 Luật Cư trú năm 2020 (sửa đổi, bổ sung năm 2024) thì quy định đăng ký cư trú là việc thực hiện thủ tục đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú, khai báo tạm vắng, thông báo lưu trú và khai báo thông tin, điều chỉnh thông tin về cư trú. Bên cạnh đó, khoản 1 Điều 9 luật này cũng quy định rõ công dân có nghĩa vụ thực hiện việc đăng ký cư trú.
Liên quan đến việc thực hiện đăng ký cư trú cho người chưa thành niên, theo khoản 2 Điều 7 Nghị định 154/2024 (quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cư trú): Trong thời hạn tối đa 60 ngày kể từ ngày người chưa thành niên được đăng ký khai sinh thì cha, mẹ, chủ hộ hoặc người giám hộ có trách nhiệm thực hiện thủ tục đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú, khai báo thông tin về cư trú cho người chưa thành niên.
Nếu cha mẹ không thực hiện đăng ký cư trú cho con chưa thành niên trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày con được đăng ký khai sinh thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính mới mức phạt từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng (mức trung bình 750.000 đồng) theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Nghị định 144/2021 (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình). Nghị định này có hiệu lực đến hết ngày 14-12-2025. Từ ngày 15-12-2025, hành vi này sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng theo quy định tại khoản 1 Điều 10 Nghị định 282/2025.
Con bạn sinh cuối năm 2022, lúc này việc liên thông dữ liệu giữa Bộ Tư pháp (khai sinh) và Bộ Công an (đăng ký thường trú) chưa được thực hiện tự động hoàn toàn cho người dân. Thủ tục "2 trong 1" hay "3 trong 1" lúc đó vẫn đòi hỏi người dân phải thực hiện các bước nộp hồ sơ cụ thể, không phải "tự động" có hộ khẩu ngay sau khi khai sinh.
Nghị định 63/2024 (có hiệu lực ngày 10-6-2024) quy định từ ngày 1-7-2024 thực hiện liên thông điện tử 02 nhóm thủ tục hành chính cốt lõi, nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người dân, bao gồm:
Nhóm 1: Đăng ký khai sinh, đăng ký thường trú, cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) cho trẻ em dưới 6 tuổi.
Nhóm 2: Đăng ký khai tử, xóa đăng ký thường trú, giải quyết mai táng phí, tử tuất.
Các thủ tục này được thực hiện liên thông trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc trên ứng dụng VNeID.
Ngày 1-7-2024 là mốc hiệu lực và triển khai đồng bộ toàn quốc theo Nghị định 63/2024 vì trước đó chỉ thí điểm tại một số địa phương, hoặc mới dừng ở mức kết nối cục bộ, chưa phải “toàn trình”.
VNeID là ứng dụng định danh điện tử, là một phương tiện để công dân sử dụng thông tin cư trú và các giấy tờ cá nhân khác một cách thuận tiện. Việc tích hợp dữ liệu đăng ký cư trú vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thông qua hệ thống VneID là phương thức để Nhà nước quản lý cư trú thay cho số hộ khẩu, sổ tạm trú giấy trước đây.
Luật Cư trú 2020 quy định trách nhiệm thực hiện đăng ký thường trú, tạm trú, hoặc thông báo lưu trú tại cơ quan công an có thẩm quyền (công an cấp xã). Nếu bạn đã hoàn thành các thủ tục đăng ký cư trú (thường trú/tạm trú) theo đúng thời hạn quy định và hồ sơ của bạn đã được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu về cư trú thì bạn đã hoàn thành nghĩa vụ của mình.
Việc tích hợp thông tin cư trú lên VNeID hiện nay là một giải pháp tiện ích, không phải là một nghĩa vụ bắt buộc phải thực hiện theo quy định của pháp luật về cư trú.
Việc thông tin chưa được tích hợp trên VNeID (mà không phải do lỗi kỹ thuật) có thể do các nguyên nhân như: Công dân chưa kích hoạt tài khoản định danh điện tử mức 2 (pháp luật hiện hành chưa có chế tài nào áp dụng cho hành vi không đăng ký hoặc không kích hoạt VNeID mức 2); Thông tin cư trú đã được cập nhật nhưng chưa đồng bộ kịp thời giữa Cơ sở dữ liệu về cư trú và hệ thống của VNeID.
Do đó, nếu người dân không thực hiện đúng các quy định về đăng ký cư trú thì sẽ bị xử phạt; còn việc chưa tích hợp thông tin cư trú trên VneID không phải hành vi vi phạm hành chính về cư trú và không bị xử phạt.
