Thế giới vừa chứng kiến một tuần lễ ngoại giao với cường độ cao, khi các bên liên quan gồm Mỹ, Nga và Ukraine liên tục tiến hành hàng loạt cuộc hội đàm, điện đàm nhằm tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột giữa Moscow và Kiev.
Bận rộn ngoại giao
Trong hai ngày 20 và 21-12, đại diện Mỹ đã có các cuộc trao đổi riêng biệt với phía Ukraine và Nga tại TP Miami (bang Florida, Mỹ).
Đến ngày 21-12, hãng tin AFP dẫn tuyên bố chung của các đặc phái viên Mỹ và Ukraine đánh giá cao các cuộc thảo luận là "hiệu quả và mang tính xây dựng". Tuy nhiên, hai bên chưa công bố bất kỳ bước đột phá rõ rệt nào nhằm chấm dứt xung đột.
Hôm 25-12, Tổng thống Ukraine thông báo ông đã có cuộc điện đàm kéo dài gần một giờ với các đặc phái viên của Tổng thống Mỹ để thảo luận về "một số chi tiết thực chất" trong tiến trình đàm phán hòa bình đang diễn ra.
Ngày 26-12, trên mạng xã hội X, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky xác nhận Ukraine và Mỹ đã thống nhất tổ chức cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước "trong tương lai gần", đồng thời hé lộ khả năng đạt được tiến triển trong đàm phán hòa bình ngay trước thềm năm mới.
"Chúng tôi không lãng phí bất cứ ngày nào. Chúng tôi đã thống nhất về một cuộc gặp ở cấp cao nhất - với Tổng thống Trump trong tương lai gần" - ông Zelensky viết.
Nhà lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh: "Nhiều vấn đề có thể được quyết định trước năm mới". Theo dự kiến, cuộc gặp sẽ được tổ chức tại bang Florida vào ngày 28-12 (giờ địa phương).
Phần mình, ngày 24-12, Điện Kremlin xác nhận Nga đã tiếp nhận các văn bản về kế hoạch hòa bình từ phía Mỹ. Moscow hiện đang phân tích các tài liệu này và tiếp tục đàm phán với Washington thông qua các kênh hiện có.
Đến ngày 26-12, Điện Kremlin xác nhận đã diễn ra một cuộc điện đàm giữa các quan chức Nga và Mỹ, đồng thời cho biết hai bên nhất trí tiếp tục duy trì đối thoại, đài RT đưa tin.
Theo người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, cuộc trao đổi được tiến hành theo chỉ đạo của Tổng thống Nga Vladimir Putin, sau khi Moscow hoàn tất việc phân tích các tài liệu do đặc phái viên kinh tế hàng đầu của Nga - ông Kirill Dmitriev - mang về từ Mỹ.
Ông Peskov cho biết thêm, ông Yuri Ushakov - Trợ lý Tổng thống Nga - cùng một số quan chức Nhà Trắng đã tham gia cuộc điện đàm, song không tiết lộ thêm chi tiết.
Sẽ gỡ được các nút thắt?
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov khẳng định kế hoạch hòa bình mà Ukraine đưa ra hoàn toàn khác biệt so với nội dung mà Nga và Mỹ đang cùng xây dựng, hãng thông tấn TASS đưa tin.
“Chúng tôi đã ghi nhận các thông tin về một kế hoạch 20 điểm trên truyền thông Ukraine. Chúng tôi nhận thấy rằng phương án này khác biệt hoàn toàn so với 27 điểm mà chúng tôi đã và đang thảo luận với Mỹ trong những tuần gần đây, bắt đầu từ đầu tháng 12” - ông Ryabkov nói.
Ukraine và Mỹ chưa bình luận về tuyên bố trên. Tuy nhiên, theo tờ Politico, ông Trump tỏ ra không mấy mặn mà với kế hoạch 20 điểm của ông Zelensky và cũng không vội ủng hộ đề xuất của tổng thống Ukraine.
“Những gì ông ấy đưa ra còn phải được tôi xem xét. Chúng ta hãy chờ xem nội dung cụ thể là gì” - ông Trump nói.
Bà Anna Matveeva - nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Nga thuộc King’s College London - cho rằng kế hoạch hòa bình 20 điểm của Ukraine mang tính đề xuất nhiều hơn là một phương án cụ thể mà Nga có thể chấp nhận ngay lập tức.
Theo hãng US News, dù Kiev và Washington đã đạt được sự đồng thuận trên nhiều phương diện, vấn đề định đoạt lãnh thổ vẫn là trở ngại lớn nhất khiến các cuộc thảo luận chưa thể ngã ngũ.
Tổng thống Zelensky khẳng định kế hoạch hòa bình 20 điểm đã hoàn tất tới 90%. Tuy nhiên, câu hỏi cốt lõi về việc phần lãnh thổ nào - nếu có - sẽ bị nhượng lại cho Nga vẫn là bài toán chưa có lời giải.
Một tòa nhà ở TP Sloviansk (tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine). Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Trong khi Moscow kiên quyết yêu sách quyền kiểm soát toàn bộ vùng Donbass thì Kiev giữ vững lập trường muốn "đóng băng" bản đồ theo ranh giới chiến tuyến hiện tại. Nhằm tìm kiếm một giải pháp thỏa hiệp, Mỹ đã đề xuất thiết lập một khu kinh tế tự do trong trường hợp Ukraine chấp nhận rút khỏi khu vực tranh chấp, mặc dù cơ chế vận hành thực tế của vùng này vẫn là một ẩn số.
Câu chuyện thỏa hiệp lãnh thổ để có hòa bình vẫn là điều khó nói, khi cả Moscow lẫn Kiev từ lâu nay vẫn rất kiên định với lập trường của họ, đặc biệt ở khu vực Donbass (miền đông Ukraine).
Hãng Axios dẫn lời Tổng thống Zelensky cho biết nếu không thể thuyết phục Mỹ ủng hộ lập trường “cứng rắn” của Ukraine về vấn đề lãnh thổ, ông sẵn sàng đưa kế hoạch 20 điểm ra trưng cầu dân ý. Điều kiện là Nga phải chấp thuận một lệnh ngừng bắn kéo dài 60 ngày để Ukraine có thời gian chuẩn bị và tổ chức cuộc bỏ phiếu.
Theo báo Kommersant của Nga, Tổng thống Putin thì nói với một số doanh nhân hàng đầu nước này rằng ông có thể cân nhắc việc trao đổi một phần lãnh thổ hiện do lực lượng Nga kiểm soát ở các khu vực khác của Ukraine. Đổi lại, Nga muốn kiểm soát toàn bộ vùng Donbass.
Người đứng đầu Điện Kremlin hôm 27-12 đưa ra một cảnh báo đanh thép với Kiev, nói rằng Nga sẽ hoàn thành mọi nhiệm vụ đặt ra bằng biện pháp quân sự nếu Ukraine không muốn giải quyết xung đột bằng con đường hòa bình.
Ông Zelensky cấp tập tham vấn châu Âu trước thềm gặp ông Trump
Ngay trước thềm cuộc gặp quan trọng với Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky đã có loạt cuộc tham vấn cấp cao với các đồng minh phương Tây, sau khi thủ đô Kiev hứng đòn không kích dữ dội, theo hãng tin AFP.
Ngày 27-12, trên hành trình tới tại bang Florida (Mỹ) để gặp Tổng thống Trump, Tổng thống Zelensky đã có chặng dừng chân tại Canada. Tại đây, ông đã có cuộc hội đàm trực tiếp với Thủ tướng Canada Mark Carney.
Ngay sau đó, thông qua một cuộc hội đàm trực tuyến, nhà lãnh đạo Ukraine đã thông báo tình hình chiến sự cho các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU), NATO và châu Âu. Thủ tướng Đức Friedrich Merz xác nhận các nhà lãnh đạo đã bày tỏ "sự ủng hộ toàn diện" đối với Kiev trong cuộc họp này.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen sau đó chia sẻ trên mạng xã hội rằng khối này hoan nghênh các bước đi hướng tới "một nền hòa bình công bằng và bền vững, bảo đảm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine".
Moscow nhiều lần cáo buộc Ukraine và các nước châu Âu đang cố gắng "phá hoại" kế hoạch hoà bình do Mỹ làm trung gian.
