Cuộc đua cho chức chủ tịch Hạ viện Mỹ đang nóng hơn bao giờ hết với sự xuất hiện của ứng viên từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa. Tuy nhiên, quá trình chọn ra người thay thế ông Kevin McCarthy (người bị bãi nhiệm hồi tuần trước) có thể sẽ còn gặp nhiều trắc trở.
Hai ứng viên là ai?
Ngày 10-10, các nghị sĩ của đảng Dân chủ đã thống nhất đề cử lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries là ứng viên đại diện đảng này trong cuộc đua tranh chức chủ tịch Hạ viện.
Theo đài CNN, ông Jeffries là cử nhân về khoa học chính trị tại ĐH bang New York (Mỹ) và là thạc sĩ về chính sách công tại ĐH Georgetown (Mỹ). Vị hạ nghị sĩ này có quan điểm ủng hộ các chính sách về công bằng xã hội và kinh tế. Ông cũng ủng hộ quá trình cải cách hệ thống tư pháp hình sự, cải thiện nền kinh tế và phản đối các chính sách đòi cải cách hệ thống chăm sóc sức khỏe của đảng Cộng hòa.
Về phía đảng Cộng hòa, các hạ nghị sĩ đảng này đã chọn lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện Steve Scalise để đại diện đảng này cho cuộc đua chủ tịch Hạ viện. Trong cuộc bỏ phiếu kín hôm 11-10, ông Scalise đã giành được 113 phiếu ủng hộ, đánh bại con số 99 phiếu của hạ nghị sĩ Jim Jordan. Ông Scalise là người có quan điểm cứng rắn về vấn đề biên giới và trong quan hệ với Trung Quốc. Ông ủng hộ ban hành chiến lược năng lượng quốc gia nhằm tăng nguồn cung năng lượng của Mỹ thông qua tăng cường sản xuất và đổi mới công nghệ, giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài.
Tại Hạ viện, đảng Cộng hòa đang giữ 221 ghế, trong khi đảng Dân chủ giữ 212 ghế và để trở thành chủ tịch Hạ viện Mỹ, ứng viên phải giành được ít nhất 217/433 phiếu bầu. Thế nên dựa trên tình hình hiện tại, không ứng viên nào dễ dàng chiến thắng trong cuộc đua này.
Cụ thể, xét về lý thuyết, ông Scalise đã đạt được 113 phiếu ủng hộ trong nội bộ đảng Cộng hòa và ông cần tối thiểu 104 phiếu nữa để trở thành tân chủ tịch Hạ viện. Tuy nhiên, với thiểu số mong manh của đảng Cộng hòa tại Hạ viện, thật khó để ông đạt được quá bán, thêm vào đó không có gì chắc chắn rằng 113 người bỏ phiếu cho ông trong vòng bầu cử nội bộ đảng Cộng hòa sẽ tiếp tục ủng hộ ông trong vòng bỏ phiếu tại Hạ viện.
Ở phía ngược lại, con số hạ nghị sĩ ủng hộ ông Jeffries làm chủ tịch Hạ viện chưa được thống kê, tuy nhiên các chuyên gia đánh giá việc ông Jeffries giành chiến thắng trước đối thủ đảng Cộng hòa là không dễ dàng, do đảng Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện.
Cấp bách tìm ra chủ tịch Hạ viện mới
Theo CNN, Hạ viện Mỹ ngày 11-10 đã hoãn cuộc bỏ phiếu chọn chủ tịch mới mà không đưa ra thông tin về thời gian của cuộc bỏ phiếu tiếp theo. Việc này làm kéo dài sự tê liệt của Hạ viện khi không thể thông qua bất kỳ đạo luật nào trong bối cảnh cơ quan này còn hàng tá việc cần xử lý. “Chúng ta cần một chủ tịch Hạ viện để giải quyết công việc của người dân Mỹ. Đây không phải là lúc để đùa giỡn nữa, chúng ta cần hành động một cách trưởng thành” - hạ nghị sĩ Michael McCaul kêu gọi trong cuộc bỏ phiếu vừa qua của đảng Cộng hòa.
Theo tờ The Washington Post, “sự hỗn loạn ở Hạ viện đang ngốn hết thời gian cần thiết để đạt được thỏa thuận lưỡng đảng về chi tiêu”.
Hiện tại, vấn đề cấp bách nhất mà Hạ viện cần giải quyết chính là ngăn chính phủ đóng cửa khi thời gian không còn nhiều. Trước đó, ngày 30-9, Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua dự luật để tài trợ cho chính phủ hoạt động thêm 45 ngày nữa, tức là đến ngày 17-11. Nếu đến thời hạn trên mà dự luật chi tiêu chính phủ không được tiếp tục gia hạn, ước tính khoảng 3,5 triệu công chức Mỹ sẽ bị mất lương, một số vị trí khác trong các cơ quan nhà nước như lao công, nhân viên bảo vệ... cũng có thể bị mất việc, theo tờ The Hill.
Ngày 4-10, chỉ một ngày sau khi Hạ viện bãi nhiệm ông McCarthy, lãnh đạo phe đa số Dân chủ tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer đã lên tiếng cảnh báo về “tình huống nguy hiểm” với nguồn viện trợ của chính phủ khi Hạ viện không có lãnh đạo. “Còn khoảng 40 ngày nữa là chính phủ đóng cửa nhưng Hạ viện đã hoàn toàn ngừng hoạt động. Chừng nào đảng Cộng hòa còn đấu đá nội bộ, Hạ viện sẽ không thể thông qua bất kỳ dự luật nào” - ông Schumer nói, lưu ý thêm rằng tình trạng bế tắc Hạ viện có thể khiến an ninh quốc gia gặp nguy hiểm nếu khủng hoảng xảy ra và cần hành động ngay lập tức từ Hạ viện.
Chủ đề tiếp theo nằm trên bàn làm việc của các hạ nghị sĩ Mỹ chính là lời kêu gọi viện trợ cho Ukraine từ Thượng viện và chính phủ Mỹ, trong bối cảnh Kiev được cho là cạn dần đạn dược trong cuộc xung đột với Nga. Trước tình trạng mơ hồ về thời gian Hạ viện có chủ tịch mới, các cuộc thảo luận về viện trợ cho Ukraine tại Hạ viện gần như không thể diễn ra.
Những bế tắc trên đã khiến Tổng thống Mỹ Joe Biden bày tỏ lo ngại về vấn đề viện trợ cho Ukraine. Thậm chí Lầu Năm Góc còn khẩn trương kêu gọi Quốc hội “hành động” vì Mỹ có thể hỗ trợ Ukraine “chỉ một chút nữa thôi”. Hôm 3-10, Phó Thư ký báo chí Lầu Năm Góc Sabrina Singh nói rằng Quỹ Hỗ trợ an ninh Ukraine của Bộ Quốc phòng Mỹ hiện chỉ còn khoảng 1,6 tỉ USD và bà không chắc số tiền đó sẽ duy trì được bao lâu. “Chúng tôi có đủ nguồn tài trợ để đáp ứng nhu cầu viện trợ cho Ukraine trong thời gian ngắn. Nhưng để đảm bảo nguồn viện trợ không bị gián đoạn, Quốc hội cần sớm hành động” - bà Singh nhấn mạnh.•
Các đảng viên Cộng hòa nói gì về ông Steve Scalise?
Sau kết quả bỏ phiếu hôm 11-10, nhiều hạ nghị sĩ Cộng hòa đã bày tỏ quan điểm về việc ông Steve Scalise đại diện đảng này chạy đua vào chức chủ tịch Hạ viện Mỹ.
“Tôi không ủng hộ ông Steve Scalise, tôi sẽ bỏ phiếu cho ông Jim Jordan. Ông Jordan đã trình bày một kế hoạch mạnh mẽ cho chúng tôi - một kế hoạch chi tiết về cách tiến về phía trước. Chúng tôi không nghe ông Steve Scalise trình bày được một kế hoạch như vậy. Ông Scalise có những câu trả lời mơ hồ hơn” - hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Marjorie Taylor Greene nói với đài CNN.
Trong khi đó, viết trên X (tên gọi mới của Twitter), hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Thomas Massie thẳng thắn: “Những điều ngạc nhiên chỉ nên dành cho những đứa trẻ trong bữa tiệc sinh nhật, không nên để xảy ra tại Quốc hội. Vì vậy, tôi đã nói cho ông Scalise biết rằng tôi không bầu cho ông ấy, vì ông ấy chưa đưa ra một kế hoạch khả thi”.
