Ông Mohammed Abu Mustafa là một thành viên nhóm vũ trang Hamas. Vào đầu tháng 11, khi ông bước ra khỏi một nhà thờ Hồi giáo ở miền nam Gaza sau lễ cầu nguyện chiều, một tay súng đi xe máy đã tiếp cận và bắn chết ông.
Một chiến binh có liên kết với Hamas sau đó cáo buộc tay súng trên thuộc một lực lượng dân quân mới được Israel hậu thuẫn do ông Hussam Al-Astal lãnh đạo. Ông này từng là tù nhân bị Hamas giam ở Gaza và hiện công khai mục đích lật đổ Hamas.
Trả lời đài CNN, ông Al-Astal phủ nhận việc người của ông ám sát ông Abu Mustafa nhưng nói rằng bất kỳ thành viên Hamas nào bị ám sát thì ông đều hài lòng.
Lực lượng của ông Al-Astal có tên là Lực lượng Chống khủng bố. Nhóm này đã kiểm soát một ngôi làng ở TP Khan Younis (phía nam Gaza). Từ đó, nhóm này tiến hành các cuộc tấn công chống lại Hamas trong khi cố gắng mở rộng lực lượng ủng hộ tại Gaza.
Theo CNN, Lực lượng Chống khủng bố chỉ là một hình ảnh tượng trưng cho thấy quyền lực ở Gaza đang bị manh mún ra sao khi có nhiều lực lượng tranh nhau quyền kiểm soát tại đây.
Nhiều lực lượng ở Gaza
Khi cuộc chiến giữa Israel và Hamas dần lắng xuống, Gaza bị chia làm hai. Hamas đang củng cố lại quyền kiểm soát ở nửa phía tây của vùng lãnh thổ mà Israel đã rút lui. Hamas vẫn là lực lượng thống trị nơi phần lớn dân số Gaza sinh sống.
Tuy nhiên, phía đông dải đất – nơi Israel vẫn còn đặt lực lượng – lại có tương đối ít thường dân. Chính tại đó, trong lãnh thổ do Israel kiểm soát, các nhóm vũ trang nhỏ đang cố gắng khẳng định quyền lực và tạo ảnh hưởng.
Theo CNN, dưới sự giám sát chặt chẽ của Israel, ít nhất 5 phe phái đang hoạt động ở phía đông Gaza. Các nhóm này bao gồm Lực lượng Nhân dân của ông Abu Shabab ở phía nam, Quân đội Nhân dân của ông Ashraf Mansi ở phía bắc Gaza, Lực lượng Chống khủng bố của ông Hussam al-Astal ở phía đông và Quân đội Quốc phòng Nhân dân của ông Rami Hallas ở miền trung Gaza.
Bắt đầu từ những băng nhóm rải rác, lợi dụng sự hỗn loạn của cuộc xung đột, họ đã hợp nhất thành một mạng lưới dân quân vũ trang phối hợp, công khai mong muốn có vai trò ở Gaza.
"Có sự phối hợp giữa các nhóm của chúng tôi. Chúng tôi có cùng mục tiêu và cùng hệ tư tưởng. Chúng tôi có cùng mục đích [sự thất bại của Hamas]" – ông Al Astal nói với đài CNN.
Được trang bị vũ khí hạng nhẹ, vài chục thành viên và một số ít phương tiện, các nhóm dân quân hoạt động tại các căn cứ riêng biệt trên khắp các khu vực do Israel kiểm soát ở Gaza. Trên mạng xã hội, các thủ lĩnh của họ thường xuyên đăng tải các video tuyên truyền cho thấy những thành viên trong bộ đồng phục đen tự chế, cầm súng trường, hô vang khẩu hiệu một cách vụng về và thề sẽ “giải phóng” Gaza khỏi Hamas.
Mặc dù nhỏ bé và thiếu kỹ năng nhưng các nhóm dân quân này đã đẩy Gaza vào tình trạng bất ổn hơn nữa.
Sử dụng các cuộc tấn công du kích, họ đã cố gắng thách thức Hamas. Các nhóm dân quân đã tiến hành một cuộc nổi dậy trong lòng một cuộc nổi dậy khác ở Gaza, nhắm vào Hamas vào thời điểm quan trọng trong quá trình thiết lập chính quyền ở Gaza thời hậu chiến.
Tuy nhiên, Hamas cũng không chịu đứng yên nhìn mọi thứ diễn ra.
Lo ngại vị thế sẽ bị ảnh hưởng, Hamas hiện tiến hành truy lùng những người này. Các nhóm có liên quan với Hamas cho biết Hamas gần đây thực hiện các vụ bắt giữ và giết những người cộng tác với Israel hoặc có liên quan đến các tội phạm an ninh, hình sự, nhưng họ không cung cấp bằng chứng liên quan.
Tham vọng cai trị
Nhóm chống Hamas mạnh mẽ nhất và cũng là nhóm được Israel công khai ủng hộ nhất là Lực lượng Nhân dân, trước đây do ông Yasser Abu Shabab lãnh đạo. Ông này đã bị bắn chết trong các cuộc đụng độ liên quan một bộ tộc Palestine ở phía nam Gaza trong tháng 12.
Hamas và những người ủng hộ đã thể hiện sự vui mừng sau sự kiện trên.
“Nhóm này là một trong những nguyên nhân nghiêm trọng nhất gây ra đau khổ cho người dân Dải Gaza. Họ đã chỉ điểm cho lực lượng Israel đến bắt những thanh niên bị mắc kẹt trong đường hầm Rafah” – một nhóm có liên quan Hamas viết trên mạng xã hội Telegram.
Tuy nhiên, tham vọng của các nhóm dân quân rõ ràng vượt xa việc đánh bại Hamas. Các nhóm này đang tích cực cố gắng chứng minh khả năng cai trị địa phương của họ.
Các nhóm này đang tìm cách tuyển mộ dân thường, kêu gọi các bác sĩ, luật sư và giáo viên gia nhập nhóm. Trên mạng xã hội, ông Abu Shabab từng công khai rao trả lương hàng tháng cho các thành viên, hứa hẹn sẽ trả 1.000 USD/tháng cho binh lính thường và 1.500 USD/tháng cho sĩ quan sẵn sàng gia nhập nhóm.
Israel thừa nhận ủng hộ nhóm này nhưng vẫn chưa rõ nguồn tài chính của họ đến từ đâu.
Ông Hallas – thủ lĩnh của Quân đội Quốc phòng Nhân dân – nói với CNN rằng nhóm của ông chủ yếu bao gồm những người từng bị Hamas bỏ tù. Ông Hallas cho biết lực lượng dân quân này được thành lập vào tháng 5 với nhiệm vụ ban đầu là bảo đảm an toàn cho các tuyến đường viện trợ nhân đạo ở phía đông Gaza.
Ông nói rằng nhiệm vụ này kể từ đó đã phát triển thành “một dự án lớn hơn”. “Dự án” này có thể là lật đổ Hamas.
Nhiều lực lượng chống Hamas ở Gaza khẳng định họ là một phần của kế hoạch “hậu chiến” ở Gaza, dù nhiều dấu hiệu cho thấy họ không mấy được lòng người dân.
“Vai trò của chúng tôi sẽ rất quan trọng. Chúng tôi không phải là một hiện tượng sẽ biến mất. [Chúng tôi] chắc chắn sẽ có mặt trong kế hoạch hậu chiến” – ông Al-Astal nói.
CNN dẫn lời một số nguồn tin cho biết Israel sẽ tiếp tục ủng hộ các nhóm này, ngay cả sau cái chết của ông Abu Shabab.
Ông Muhammad Shehada – chuyên gia về Gaza tại nhóm nghiên cứu Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu – cho biết các lực lượng dân quân này, cùng với gia đình của họ và một số người Palestine khác đã được kiểm tra lý lịch, sẽ được phép sống trong các khu vực do Israel kiểm soát như một “dân cư giả” khi nơi này được tái thiết.
“Khu vực Đông Gaza là nơi diễn ra quá trình tái thiết. Tây Gaza vẫn bị bỏ hoang. Cả hai đều bị chia cắt do đường ranh giới theo thỏa thuận ngừng bắn. Điều trớ trêu là không ai thực sự sống ở đông Gaza và không ai được phép sống ở đó, vì vậy các lực lượng dân quân này đang phục vụ một dân cư giả” – ông nói.
