Hợp tác công tư giúp gia tăng giá trị cà phê Việt

Thu hút hơn 3.000 khách du lịch, 280.000 lượt người tham quan, Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 4-2013 đã khép lại với nhiều thành tích ấn tượng. Lễ hội nhằm góp phần quảng bá, khẳng định thương hiệu cà phê, khuyến khích tiêu thụ trong nước, đẩy mạnh xuất khẩu, nâng cao giá trị gia tăng cà phê Việt, đặc biệt là cà phê Buôn Ma Thuột.

Năng suất vườn cà phê xuống dốc

Những năm gần đây, vấn đề cây cà phê già cỗi ngày càng trở nên nghiêm trọng tại các tỉnh Tây Nguyên vì năng suất cây cà phê già bị sụt giảm tới 50%. Ở khu vực này, diện tích cà phê già cỗi trên 20 năm tuổi đã chiếm hơn 20%, nâng diện tích phải trồng mới trong 10 năm tới khoảng 140.000-150.000 ha. Trong khi đó, diện tích cà phê trồng mới có tỉ lệ chết lên đến 90% do sự tấn công của tuyến trùng. Đây cũng là vấn đề được đặt ra gay gắt từ nhiều năm qua, đe dọa nghiêm trọng đến tính bền vững của một ngành xuất khẩu chủ lực. Điều này cũng khiến người nông dân phải chứng kiến năng suất vườn cà phê của mình xuống dốc qua từng năm.

Trải qua các năm, Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột luôn thu hút sự chú ý đông đảo của chuyên gia và người dân.

Từ nhiều năm qua, Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) đã tiến hành lai tạo giống cà phê mới có năng suất cao, kháng sâu bệnh tốt. Kết quả đã tạo ra những giống cà phê mới đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, việc đưa giống cà phê này đến với nông dân không hề dễ dàng vì đa số họ có thói quen mua cây giống trôi nổi không rõ nguồn gốc với giá rẻ trên thị trường.

Ông Lê Ngọc Báu, Giám đốc WASI, cho biết chương trình hợp tác công tư, liên kết với Nestlé Việt Nam được triển khai từ năm 2011 đã giúp tháo gỡ nhiều khó khăn của việc trồng lại cây cà phê. Ngoài việc tập huấn cho nông dân về canh tác bền vững, bảo đảm năng suất thì đối tác này đã hỗ trợ WASI trong hàng loạt các công việc khác. Chẳng hạn như nâng cấp phòng thí nghiệm, tài trợ các thiết bị nhân giống cấy mô, xây dựng khu vực thí nghiệm trồng cây cà phê kháng tuyến trùng; tài trợ 50% giá cây giống cho nông dân, thúc đẩy mạnh mẽ việc thay thế các cây cà phê già cỗi. Chương trình này cũng đẩy nhanh việc cung cấp cho thị trường những giống cà phê mới với năng suất lên đến bảy tấn/ha, gần gấp đôi năng suất trung bình hiện nay.

Phát triển bền vững hạt cà phê Việt Nam

Ngoài việc hợp tác trong chương trình giống, các cán bộ của WASI cũng phối hợp chặt chẽ với các đối tác tư nhân và phi chính phủ trong khuôn khổ chương trình hợp tác công tư phát triển cà phê bền vững.

Ông Nguyễn Đăng Hữu, xã Ea Kao, TP Buôn Ma Thuột, người tham gia trong chương trình hợp tác công tư, cho biết: “Chương trình này có cách huấn luyện nông dân rất độc đáo. Họ chia đôi vườn của tôi, một nửa được áp dụng các biện pháp kỹ thuật mới theo chuẩn bền vững, một nửa tôi vẫn áp dụng theo phương pháp cũ. Chỉ sau một vụ, hai nửa vườn cây nhìn khác hẳn nhau và bên áp dụng tốt kỹ thuật cho thu nhập cao hơn khoảng 15-20 triệu đồng/ha. Vườn của tôi trở thành một điểm tham quan và huấn luyện cho các nông dân trong nhóm bằng mắt thấy tai nghe. Người dân chúng tôi vẫn luôn như vậy, thấy là tin và một khi đã có lòng tin rồi thì chúng tôi quyết theo đến cùng để làm giàu từ cây cà phê”.

Kinh nghiệm về hợp tác công tư “bốn nhà” theo phương thức đa đối tác đã được chia sẻ trong Hội nghị triển vọng ngành hàng cà phê: Giá trị gia tăng trong chuỗi ngành hàng do WASI và Viện Chiến lược chính sách nông nghiệp tổ chức. Đây thực sự là một định hướng quan trọng nhận được sự đồng thuận giữa các đối tác, tư nhân… trong dịp Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột vừa qua. Qua đó, có thể hỗ trợ ngành cà phê Việt Nam phát triển bền vững trong thời gian tới.

NGỌC CHÂU