Kinh tế 2016 sẽ khởi sắc!

TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nhấn mạnh như trên khi trao đổi với Pháp Luật TP.HCM trước thềm năm mới 2016.

Ông Thiên nhìn nhận kết quả nổi bật, điểm sáng của kinh tế năm 2015 là: Tiếp tục giữ vững được sự ổn định kinh tế vĩ mô; kiểm soát được lạm phát ở mức thấp (chỉ số giá tiêu dùng giảm mạnh, chỉ 0,6%), trong khi tăng trưởng được duy trì ở mức cao 6,68%. Đây là con số tăng trưởng đạt mức cao nhất trong tám năm qua. Một điểm sáng nữa là số doanh nghiệp (DN) đăng ký thành lập mới và số vốn tăng cao.

Kinh tế Việt Nam thiếu trụ cột

. Phóng viên: Có ý kiến đánh giá rằng mặc dù kinh tế tăng trưởng nhưng phần đóng góp của khu vực kinh tế trong nước lại rất ít, thưa ông?

. DN đầu tư nước ngoài cũng là một bộ phận của kinh tế Việt Nam, nếu họ tốt lên là điều đáng mừng chứ sao lại lo?

+ Chúng ta không phản đối việc khu vực FDI tốt lên nhưng phải nhận thấy khu vực kinh tế trong nước yếu đi hoặc không mạnh như mong đợi là một tình trạng nghiêm trọng. Các công ty nước ngoài khi vào Việt Nam đầu tư, kinh doanh nhưng lợi ích họ thu được thì thuộc về họ. Còn các công ty Việt không lớn lên được thì lại là DN của chúng ta.

Cho nên khu vực trong nước phải tốt lên, đó mới là điều quan trọng nhất.

. Theo ông, tại sao DN Việt Nam không mạnh lên mà lại yếu đi?

+ Do kinh tế Việt Nam thiếu những trụ cột. Trước đây chúng ta lấy các công ty, tập đoàn nhà nước làm trụ cột của nền kinh tế. Nhưng kinh tế tư nhân và các tập đoàn tư nhân mới nên là trụ cột. Hiện nay số lượng DN tư nhân có thể làm trụ cột cũng còn ít và chưa mạnh nên không thể làm trụ cột được.

Mặt khác, số DN này lại không gắn bó với các khu vực khác. Họ chỉ kinh doanh trong lĩnh vực của mình. Trong khi để làm trụ cột, một công ty, tập đoàn tư nhân phải hình thành được một chuỗi sản xuất, giá trị để các DN khác “bám” theo và phát triển.

Cho nên tới đây, không chỉ môi trường kinh doanh phải cải thiện để khu vực nội địa, nông thôn được cởi trói mà còn phải biết cách tạo ra những trụ cột của nền kinh tế. Không có một quốc gia nào muốn phát triển mà lại thiếu những tập đoàn tư nhân mạnh. Nếu chỉ dựa vào FDI thì DN Việt không lớn nổi.

Cộng đồng DN Việt cần phải tái cấu trúc, cắt giảm chi phí, cải tiến hệ thống phân phối… để cạnh tranh với thị trường khi hội nhập quốc tế. Ảnh: HTD

Thị trường không còn biên giới

. Dường như các DN trong nước đang đuối sức ngay trên thị trường nội địa chứ chưa nói đến việc chinh phục thị trường quốc tế, thưa ông?

+ Giờ ta phải thay đổi quan điểm. Khi hội nhập thì không còn phân biệt thị trường trong nước và ngoài nước. Vì khi hội nhập, biên giới giữa các thị trường cũng biến mất. Có lẽ đã đến lúc việc phân biệt thị trường trong nước và nước ngoài không nên đặt ra quá cao nữa.

. Vậy theo ông, làm sao để DN tận dụng được những lợi thế mà hội nhập mang lại và tốt lên?

+ Việc DN Việt không tận dụng được các cơ hội trong hội nhập một phần do DN yếu nhưng cơ chế, chính sách cũng là một tác nhân không nhỏ ngăn cản DN tiếp cận với những cơ hội do hội nhập mang lại.

Do đó, chúng ta phải nói hai chuyện cốt lõi. Một là cần phải xem lại chiến lược phát triển kinh tế của ta, làm sao để các chính sách phải giúp DN tận dụng được những cơ hội, lợi thế do hội nhập mang lại. Hai là phải làm sao tránh tình trạng những lợi ích do hội nhập mang lại thì khu vực DN FDI hưởng, còn khu vực DN trong nước thì phải hứng chịu những thách thức.

Hóa thân con kiến thành con thỏ

. Với việc Việt Nam đã ký kết và kết thúc đàm phán hàng loạt hiệp định thương mại tự do, theo ông bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2016 sẽ như thế nào?

+ Tôi nghĩ bức tranh kinh tế năm 2016 cũng không khác năm 2015, tức là chúng ta có thể vẫn giữ được tỉ lệ tăng trưởng như năm 2015. Nhưng quan trọng nhất là khi hội nhập thì đòi hỏi cách thức phát triển khác. Bởi chúng ta đã cam kết chơi một trò chơi với đẳng cấp rất cao, đòi hỏi rất khắc nghiệt.

Do vậy năm 2016 phải là năm khởi đầu cho một “cuộc chơi” khác cả về phương thức lẫn chất lượng. Chúng ta nên tập trung vào việc tái cơ cấu để thay đổi căn bản nền kinh tế và phải có chủ trương mới, chẳng hạn như tập trung cho các DN, tập đoàn tư nhân để có thể trở thành trụ cột của nền kinh tế.

Bản thân DN cũng phải thay đổi, nâng đẳng cấp của mình lên. Một thời đại DN Việt Nam đã qua rồi. Đây là thời đại của sáng tạo, cạnh tranh, tiến lên và bám vào chuỗi sản xuất. Nếu chỉ mạnh ai nấy làm, kiếm ăn… thì muôn đời DN không thể phát triển.

. Ông cho rằng đâu là nút thắt quan trọng nhất về chính sách cần phải tháo gỡ để thúc đẩy kinh tế phát triển?

+ Chúng ta có thể hình dung rằng: Nền kinh tế Việt Nam như một con kiến. Khi nó chạy một bước thì chỉ tiến được một chút. Chúng ta đang cố gắng thúc đẩy con kiến chạy nhiều bước. Nhưng kiến chạy nhiều bước thì giải quyết được vấn đề gì khi xung quanh nó toàn ngựa, thỏ, thậm chí là đại bàng. Con thỏ cũng không quan tâm xem con kiến chạy được bao nhiêu bước.

Singapore ngày xưa cũng như con kiến nhưng giờ họ thành con thỏ nhờ có nhiều chính sách đột phá, thu hút được các tập đoàn xuyên quốc gia về đóng trụ sở, làm cảng trung chuyển quốc tế, làm sân bay hàng đầu trong khu vực… Còn Việt Nam thì công nghiệp vẫn cứ là nhập khẩu về lắp ráp, gia công. Có phải chăng chúng ta chỉ muốn làm con kiến?

Tôi cho rằng hội nhập đòi hỏi chúng ta phải hóa thân con kiến thành con thỏ chứ đừng cố gắng tăng tốc con kiến. Mà muốn làm được điều này thì điều quan trọng nhất là phải thay đổi cấu trúc kinh tế, hướng vào chất lượng và hiệu quả.

 . Xin cám ơn ông.