Gửi tới chuyên mục "Chat với chuyên gia" do báo Pháp Luật TP.HCM phối hợp cùng Trường ĐH Luật TP.HCM tổ chức, một bạn đọc đặt câu hỏi:
Cháu gái của tôi năm nay 15 tuổi, hiện đang mang thai. Cháu và bạn trai (sinh năm 2009) nhiều lần quan hệ tình dục. Gia đình ngăn cấm nhưng không được. Tôi xin hỏi, bây giờ gia đình cháu gái tố cáo ra công an về hành vi giao cấu với người chưa đủ 18 tuổi thì người bạn trai kia có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không?
Giải đáp vấn đề này, TS Mai Thị Thủy – Trường Đại học Luật TP.HCM, cho biết:
Theo quy định tại Điều 145 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), một người để bị coi là phạm tội “Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” thì phải thỏa mãn bốn yếu tố cấu thành tội phạm gồm, khách thể, mặt khách quan, chủ thể và mặt chủ quan của tội phạm.
Trong đó, Điều 145 BLHS năm 2015 quy định đối tượng tác động (bị hại) của tội phạm phải là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, không phân biệt giới tính; hành vi khách quan của tội phạm là hành vi giao cấu thuận tình (được nạn nhân đồng ý); và chủ thể của tội phạm phải là người đủ 18 tuổi trở lên.
Trong trường hợp này, hai cháu giao cấu thuận tình với nhau và cháu trai sinh năm 2009, cho nên cháu trai chưa đủ 18 tuổi, tức là không thỏa mãn dấu hiệu chủ thể của tội phạm này. Do đó, người bạn trai không phạm tội “Giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” theo Điều 145 BLHS năm 2015 và không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm này.
Điều 145. Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi
1. Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
Tuy nhiên, hai cháu đã nhiều lần thực hiện hành vi quan hệ tình dục thuận tình với nhau nhưng do không nói rõ ngày tháng năm sinh của hai cháu cũng như không nói rõ các lần giao cấu với nhau là ngày tháng năm nào (để xác định được tuổi của các cháu tại thời điểm thực hiện hành vi giao cấu); cho nên tùy vào độ tuổi của hai cháu khi thực hiện hành vi giao cấu, có thể có các trường hợp:
Trường hợp 1: Trong các lần giao cấu với nhau, nếu có lần cháu gái dưới 13 tuổi và cháu trai từ đủ 14 tuổi trở lên thì cháu trai sẽ phạm tội “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi” theo Điều 142 BLHS năm 2015.
Cụ thể: Nếu cháu trai chỉ thực hiện 1 lần hành vi giao cấu với cháu gái thì cháu trai sẽ phạm tội theo điểm b khoản 1 Điều 142 BLHS với khung hình phạt “phạt tù từ 07 năm đến 15 năm”; nếu thực hiện hành vi giao cấu 2 lần trở lên thì cháu trai sẽ phạm tội theo điểm đ khoản 2 Điều 142 BLHS năm 2015 với khung hình phạt “phạt tù từ 12 năm đến 20 năm”.
Lưu ý, Điều 101 BLHS quy định, đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 1/2 mức phạt tù mà điều luật quy định.
- Trường hợp 2: Trong các lần giao cấu với nhau, nếu cả hai cháu đều từ đủ 13 tuổi trở lên thì cháu trai không phạm tội và không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Để xác định tuổi của hai cháu cần phải căn cứ vào quy định tại Điều 417 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021) và Điều 6 Thông tư liên tịch số 06/2018/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH ngày 21-12-2018.
