Số người chết mỗi ngày vì COVID-19 ở Mỹ có thể đã giảm hơn một nửa nếu chính quyền có các hành động kiềm chế dịch - như tự cách ly, mang khẩu trang - sớm hơn, theo nghiên cứu của Trung tâm Y khoa Princeton (Mỹ) phối hợp với nhiều viện nghiên cứu khác.
Nghiên cứu được đăng trên trang tin y tế Medrxiv.org ngày 6-5.
Chỉ cần sớm hơn 4 ngày
Một số bang của Mỹ chỉ bắt đầu ra lệnh yêu cầu ở nhà vào cuối tháng 3. Nhà chức trách y tế liên bang chỉ khuyến cáo người dân mang khẩu trang vào đầu tháng 4. Nếu các biện pháp này được thực hiện sớm hơn chỉ 4 ngày thôi thì con số khoảng 2.000 người chết mỗi ngày hiện tại sẽ giảm hơn một nửa, xuống còn ít hơn 1.000, theo nghiên cứu.
Vệ sinh một tàu điện ở Mỹ. Nếu các biện pháp kiềm dịch được thực hiện sớm hơn chỉ 4 ngày thì số người chết vì COVID-19 ở Mỹ có thể đã giảm hơn một nửa. Ảnh: REUTERS
Nguy hiểm hơn, nghiên cứu cũng cảnh báo việc dỡ bỏ các biện pháp kiềm dịch sớm để khôi phục hoạt động kinh tế sẽ làm số người chết mỗi ngày tăng lên hơn 3.000.
Cụ thể, theo ông Lanjing Zhang, trưởng nhóm nghiên cứu Trung tâm Y khoa Princeton, các nhà nghiên cứu đã tính toán từ các dữ liệu công khai.
Bằng cách theo dõi các thay đổi trong số liệu ca nhiễm - chết sau khi Mỹ thực hiện các biện pháp kiềm dịch, nhóm nghiên cứu đã lập ra một mô hình toán học để tính toán tác động của các chính sách. Sau đó, từ các tác động này, các nhà nghiên cứu ước tính điều gì xảy ra nếu các biện pháp này được áp dụng ở các thời điểm khác nhau.
Bang California là địa phương đầu tiên ra lệnh ở trong nhà với 4 triệu người dân từ ngày 19-3. Đến ngày 7-4, lệnh này được áp dụng trên diện rộng khắp nước Mỹ, bao phủ 90% dân số.
Ngày 3-4, Trung tâm Kiểm soát và phòng chống dịch bệnh Mỹ khuyến cáo người dân mang khẩu trang khi ra nơi công cộng.
Các biện pháp này gần như có hiệu quả ngay lập tức, nghiên cứu cho biết. Tỉ lệ tăng ở cả nhiễm và chết bắt đầu chậm lại từ ngày 23-3, và đến ngày 4-4 thì không tăng nữa, sau đó bắt đầu giảm dần xuống.
Tuy nhiên, theo mô hình tính toán của nhóm nghiên cứu, nếu các biện pháp kiềm dịch này được thực hiện sớm chỉ 4 ngày, số ca nhiễm mỗi ngày trong tháng 4 sẽ giảm tới cả 2/3, xuống mức 10.000 ca/ngày. Và nếu các biện pháp này được thực hiện sớm một tuần, con số này sẽ giảm xuống còn mức 3.000 ca/ngày, với khoảng 300 người chết/ngày.
Nhà chức trách y tế liên bang Mỹ chỉ khuyến cáo người dân mang khẩu trang vào đầu tháng 4. Ảnh: AFP
Trung Quốc đã phong tỏa hoàn toàn Vũ Hán - nơi khởi phát dịch và cách ly cả nước từ cuối tháng 1.
Theo nghiên cứu của Trung tâm Y khoa Princeton, nếu Mỹ thực hiện các biện pháp tự cách ly và đeo khẩu trang chỉ sau khi Trung Quốc thực hiện các biện pháp này một tháng thì giờ Mỹ sẽ chỉ ghi nhận 30 ca nhiễm mới và ít hơn 10 người chết mỗi ngày.
Đây là khoảng thời gian Tiến sĩ Anthony Fauci (Giám đốc Viện Các bệnh dị ứng và truyền nhiễm quốc gia, thành viên của Đội đặc nhiệm chống COVID-19 của Nhà Trắng) và nhiều quan chức y tế khác thúc giục chính phủ Mỹ thực hiện.
Nếu đóng cửa ngay từ đầu thì mọi thứ đã khác
Kết luận nghiên cứu này tương đồng với các nhận định mà Tiến sĩ Anthony Fauci đưa ra tháng trước.
“Rõ ràng, nếu chúng ta đóng cửa mọi thứ ngay từ đầu thì nó đã có thể khác phần nào. Nhưng lúc đó có quá nhiều lực cản với việc đóng cửa” - ông Fauci nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên truyền hình Mỹ ngày 12-4.
Ông Fauci cũng nói hành động nhanh chóng hơn “có thể đã cứu được nhiều mạng người”, dù không nói con số cụ thể.
Theo nhà nghiên cứu Zhang, sự khác biệt giữa các con số trong nghiên cứu với con số ghi nhận trong thực tế và vì các biện pháp giãn cách xã hội và đeo khẩu trang giúp giảm sự lây lan của virus. Vì thế, ông Zhang cảnh báo dỡ bỏ chúng quá sớm sẽ có hậu quả ngược lại.
“Vì thế phải thận trong trong việc ra quyết định dỡ bỏ lệnh ở nhà” - nghiên cứu đăng trên Medrxiv.org cảnh báo.
Tổng thống Mỹ Donald Trump rất nóng lòng khôi phục kinh tế vốn bị dịch COVID-19 làm tê liệt. Ảnh: AP
Cơ quan Quản lý khẩn cấp liên bang thuộc Bộ Nội vụ Mỹ dự đoán số người chết mỗi ngày sẽ tăng lên 3.000 và số ca nhiễm mới mỗi ngày sẽ tăng lên cả 200.000 vào tháng 6, nếu các biện pháp kiềm dịch bị dỡ bỏ quá sớm.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học Natune tuần này nói nếu không có sự phong tỏa Vũ Hán và áp dụng biện pháp cách ly rộng khắp cả nước, Trung Quốc đã phải nhận tới 7,7 triệu ca nhiễm vào thời điểm cuối tháng 2.
Giáo sư Andrew Tatem tại Đại học Southampton (Anh) cho rằng hành động của Trung Quốc đã giúp thế giới có thời gian để chuẩn bị đối phó dịch.
