Người Mỹ “vỡ mộng” gây khó khăn cho bà Clinton

Đó là nhận định của GS Heather Stur (ĐH Nam Mississippi, Mỹ) đối với bà Hillary Clinton, người đang đứng trước cơ hội lớn trở thành tổng thống 45 và là nữ tổng thống đầu tiên của siêu cường số một thế giới. Dù vậy, “hiện tượng Donald Trump” được giáo sư Heather Sturnhìn nhận như một sự thất vọng của nhiều người Mỹ vào tầng lớp tinh hoa và là sự “vỡ mộng” đối với hệ thống chính trị Mỹ.

Thất vọng đối với giới tinh hoa

. Trong khi bị đánh giá là kém hơn mọi mặt nhưng xu hướng cử tri chọn lựa ông Trump lại gia tăng, có lúc nhỉnh hơn bà Clinton trong các cuộc thăm dò. Tại sao lại như vậy thưa giáo sư?

+ Tôi cho rằng một trong những lý do quan trọng giúp ông Trump đạt được rất nhiều sự tín nhiệm của người dân chính là nhiều cử tri Mỹ tin rằng các ứng viên tổng thống xuất thân là các chính trị gia không hiểu những khúc mắc và các vấn đề mà người dân đang phải đối diện. Nhiều người thấy rằng Washington hiện đã đầy ắp những nhà lãnh đạo “ngoài tầm với”, thế nên cử tri muốn mở ra cơ hội cho ứng viên không xuất thân từ giới tinh hoa (như bà Clinton) là ông Trump.

. Chiến dịch tranh cử của ông Trump đã khai thác cơ hội này như thế nào để tạo ra “hiện tượng Trump”?

+ Ông Trump lên tiếng thuyết phục nhóm cử tri người lao động, thậm chí là giới trung lưu da trắng. Nhóm người này cảm thấy tiếng nói của họ bị lờ đi trong các cuộc chiến tranh văn hóa và những chương trình nghị sự quốc gia. Họ cho rằng các kênh đối thoại của Mỹ bị lèo lái bởi chính trị bản sắc, cái gọi là “phát ngôn thận trọng” (tạm dịch từ: Political correctness. Những cử tri của ông Trump cho rằng bản chất của chính trị Mỹ hiện nay vẫn là phân biệt đối xử và bất công, được che đậy bởi những “phát ngôn thận trọng” của giới lãnh đạo. Họ thích ông Trump vì vị tỉ phú này thể hiện chống lại “phát ngôn thận trọng” như nhiều chính trị gia khác - PV). Những người ủng hộ ông Trump giống như nhóm cử tri được George Wallace (bốn lần tranh cử tổng thống Mỹ nhưng đều thất bại - PV) nhắm tới khi tranh cử tổng thống trước đây.

Mặc dù chiếm ưu thế và khả năng cao trở thành tống thống Mỹ nhưng dự báo bà Clinton sẽ gặp nhiều khó khăn trên cương vị mới. Ảnh: GETTY

Và “vỡ mộng” về nền chính trị

. Cử tri thất vọng với giới tinh hoa Mỹ phải chăng là nguyên nhân duy nhất khiến một ứng viên vừa có kinh nghiệm và bề dày thành tích như bà Clinton chịu sụt giảm phiếu tín nhiệm?

+ Tôi thấy rằng nhiều người Mỹ đã “vỡ mộng” và thất vọng vì hệ thống chính trị. Họ cảm thấy nền chính trị không còn đáng tin cậy và bị kiểm soát bởi Phố Wall (khu tài chính) cùng các nhóm lợi ích đặc biệt. Những người bất mãn thời cuộc này, nếu là phía cánh tả thì tin rằng đã có những nỗ lực được tạo ra nhằm ngăn chặn ông Bernie Sanders chiến thắng trở thành đại diện đảng Dân chủ; nếu là phía cánh hữu thì nhắm vào các tổ chức phe Cộng Hòa ngăn chặn việc ông Trump tham gia ứng cử.

. Bà Clinton đang đứng trước cơ hội lịch sử trở thành nữ tổng thống đầu tiên của Mỹ. Tuy nhiên, tại sao rất nhiều cử tri không tỏ ra hài lòng với một “nữ tổng thống đầu tiên”?

+ Tôi cảm thấy thú vị khi việc bà Clinton có khả năng sẽ trở thành tổng thống nữ đầu tiên của Mỹ lại không tạo ra niềm hy vọng hay tâm thế hồ hởi như cuộc bầu cử năm 2008, khi nước Mỹ đứng trước khả năng cao sẽ có tổng thống gốc Phi đầu tiên (chính là Tổng thống Barack Obama - NV). Nguyên nhân một phần là vì nhiều người Mỹ xem bà Clinton là một phần tạo ra sự “vỡ mộng” của họ. Hơn nữa đối thủ nặng ký nhất của bà Clinton là ông Trump lại hoàn toàn không có đủ khả năng để làm tổng thống. Mặt khác vẫn có rất nhiều người Mỹ chống lại bà Clinton chỉ vì bà ấy là phụ nữ. Điều đó cho thấy rằng đến nay vấn nạn phân biệt giới tính vẫn còn in đậm trong văn hóa của người Mỹ.

Bà Clinton nếu thắng cũng gặp khó khăn

. Giáo sư dự báo như thế nào về tân tổng thống và chính sách đối nội, đối ngoại của Mỹ trong tương lai?

+ Tôi tin rằng bà Clinton sẽ dành chiến thắng nhờ vào êkíp tranh cử được hỗ trợ bởi những nhà tài trợ rất giàu có. Hơn nữa, tôi nghĩ những cử tri thông minh thuộc phe Cộng hòa sẽ không bỏ phiếu cho Trump. Nếu trúng cử bà Clinton có thể sẽ tăng thuế với tầng lớp giàu có của Mỹ để có thêm tiền phục vụ các chương trình xã hội. Bà Clinton cũng sẽ chọn ra vị thẩm phán còn lại cho Tòa Tối cao Mỹ, người sẽ ủng hộ các quyết sách như quyền kết hôn đồng giới, quyền phá thai. Ngoài ra bà Clinton sẽ cải cách chính sách nhập cư nhằm bảo vệ trẻ em sinh ra tại Mỹ và giúp người nhập cư được nhập quốc tịch chứ không dễ dàng bị trục xuất như trước đây. Có thể chính quyền Clinton sẽ nâng cao lương tối thiểu liên bang.

Liên quan chiến lược “tái cân bằng” của Mỹ, bà Clinton ủng hộ các hiệp định thương mại với từng quốc gia riêng lẻ như Việt Nam. Dù vậy đây bà Clinton cho biết các tiêu chuẩn của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) chưa xứng với tầm cỡ của hiệp định này như bà kỳ vọng. Trong đó bà Clinton nhấn mạnh các tiêu chuẩn cao hơn về môi trường, điều kiện làm việc, tiền lương, quyền của người lao động. Chính sách đối ngoại của bà Clinton có xu hướng tập trung vào cuộc chiến chống lại Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và vùng Trung Đông, thế nên bà ấy ít đề cập hơn về khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

. Những thách thức, nếu có, mà chính quyền bà Clinton sẽ phải đối mặt trường hợp bà thắng cử?

. Hầu hết các chính sách này của bà Clinton đều phụ thuộc vào quốc hội bởi quốc hội không thông qua thì các chính sách của bà Clinton đều chịu sự hạn chế, rất khó để nữ tổng thống có những thay đổi như mong muốn. Đây là lý do tại sao sự hấp dẫn hay sự ảnh hưởng của bà Clinton trong các cuộc bỏ phiếu cho các vị trí ở Quốc hội Mỹ là rất quan trọng. Nếu bà Clinton thắng cử nhưng phải đối mặt với Quốc hội do phe Cộng hòa làm chi phối, bà ấy sẽ gặp giảm khả năng thực hiện các chính sách như mong muốn. Trừ trường hợp bà Clinton có thể tận dụng khả năng đàm phán như lúc bà còn là thượng nghị sĩ, từng liên kết thành công với phe cộng hòa để hoàn thành những mục tiêu chung.